Του Ανδρέα Ανδρέου*
Επτά χρόνια μετά την δολοφονία του Παύλου Φύσσα, η άνω των πέντε ετών σε διάρκεια δίκη της Χρυσής Αυγής έφτασε στο τέλος της, αναγνωρίζοντας το κάποτε κοινοβουλευτικό κόμμα ως εγκληματική οργάνωση και τα στελέχη αυτού ως αξιόποινα μέλη της. Η σημαντική αυτή για την δημοκρατία απόφαση βρήκε κάτι περισσότερο από ευήκοα ώτα, αφού χιλιάδες διαδηλωτές βρέθηκαν έξω από το Εφετείο, αναμένοντας την επικείμενη καταδίκη.
Οφείλω να μην αποκρύψω, τον αιφνιδιασμό μου όταν είδα τις εικόνες του κόσμου που είχε συγκεντρωθεί. Ποτέ μέχρι εκείνη την στιγμή δεν είχα συνειδητοποιήσει την κοινωνική ευαισθησία για την καταδίκη της Χρυσής Αυγής, πόσο μάλλον όταν στο ίδιο κοινωνικό σύνολο βρίσκονται χιλιάδες πρώην ψηφοφόροι της.
Η αυθεντική αυτή δημοκρατική έξαψη δεν άργησε να διαβρωθεί από γνώριμες κοινοβουλευτικές ωφελιμιστικές έξεις. Ποιος άραγε θα καρπωθεί την καταδίκη τους; Οι δηλώσεις τους Αλέξη Τσίπρα έξω από το δικαστήριο, οι οποίες συνοδεύτηκαν από ρίψεις καφέδων και νερών, συμπληρωθήκαν από τις δηλώσεις Κυριάκου Μητσοτάκη στα μέσα κοινωνική δικτύωσης. Η συζήτηση συνεχίστηκε στα τηλεοπτικά παράθυρα, με αψιμαχίες σχετικά με το χρώμα των πραγματικών πολέμιων της Χρυσής Αυγής και της εγκληματικής τους δράσης. Προέκυψε μείζον πολιτικό ζήτημα «ποιας παράταξης ο ποινικός κώδικας τιμωρεί αρκούντως τους φασίστες», χωρίς η συζήτηση να επισκιάζεται από την αυτονόητη ανεξαρτησία της νομοθετικής διαδικασίας από μία συγκεκριμένη εν εξελίξει υπόθεση.
Σε κάθε περίπτωση, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα τίκτει έναν προβληματισμό περί των ανθρωπίνων παραγόντων που συνετέλεσαν στην εξάλειψη του φαινομένου Χρυσή Αυγή, άλλως πως τους αρωγούς της καταδίκης τους.
Ποιοι ήταν τελικά οι αρωγοί της αναγνώρισης της ΧΑ ως εγκληματική οργάνωση; Ο κατά τους φίλα προσκείμενους στο κυβερνόν κόμμα Αντώνης Σαμαράς; Οι αριστερές οργανώσεις που με τόσο σθένος τους πολέμησαν; Η τραγική αλλά προ πάντων ηρωική μορφή της μάνας του δολοφονηθέντος Παύλου, Μάγδα Φύσσα; Ίσως η προαναφερθείσα ερώτηση θα έπρεπε να απαντάται στην κοινωνική συνείδηση με το απλό «η σωστή λειτουργία της δικαιοσύνης». Ίσως και να είναι αυτή η απάντηση που φέρει την αλήθεια, όμως είναι αυτό το ουσιαστικό ερώτημα;
Η άνοδος εθνικιστικών / νεοφασιστικών κινημάτων που υλοποιούν την δράση τους διαπράττοντας εγκλήματα, διότι η δικαιοσύνη δικάζει πράξεις και όχι πεποιθήσεις, αποτελεί αδιαμφισβήτητα μία κοινωνική παθογένεια. Δια τούτου καθίσταται σκόπιμη η εφαρμογή της Ιπποκράτειας ρήσης «Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν», κατευθύνοντας τον ρου του λογισμού μας σε κάποιους άλλους αρωγούς από αυτούς της καταδίκης, τους αρωγούς της ξαφνικής ανόδου του πρώην κοινοβουλευτικού κόμματος.
Ποια πρόσωπα και ποιοι θεσμοί απαντούν στο ερώτημα περί των υπαιτίων για την άνοδο της ΧΑ;
Κατ’ αρχάς, η τάση των πολιτών να προσφεύγουν σε λαϊκίστικές πολιτικές οργανώσεις που κατά το πλείστων βρίσκονται στα άκρα, είτε αριστερά είτε δεξιά, σε περιόδους οικονομικών και πολιτικών κρίσεων αποτελεί ένα διαχρονικό και καθολικό κοινωνικό φαινόμενο. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι οι μεσσιανικές δηλώσεις του τότε ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίχθηκαν εκλογικά πρώτη φορά τόσο μαζικά την ίδια περίοδο που η ΧΑ, με ποιοτικά διαφορετικές αλλά επίσης λαϊκιστικές προτάσεις, εισήχθη για πρώτη φορά στην Βουλή. Πρόκειται για τις εκλογές του Μαΐου του 2012, με πρόσφατες τις κινητοποιήσεις στις πλατείες των «αγανακτισμένων» προ ενός έτους και ακόμα πιο πρόσφατη την ψήφιση του δευτέρου μνημονίου.
Γιατί όμως άκρα δεξιά και όχι άκρα αριστερά; Σε αυτήν την επιλογή φαίνεται καταλυτικό ρόλο να έπαιξε το μεταναστευτικό. Ο Ελληνικός πληθυσμός στην πλειονότητά του μαστίζεται από την ανεργία, τα οικονομικά βάρη βαίνουν διαρκώς κλιμακούμενα, η εγκληματικότητα αυξάνεται, ενώ οι μεταναστευτικές ροές συνεχίζουν να κατακλύζουν την ελληνική επικράτεια. Φυσική απόρροια καθίσταται η αντίδραση μεγάλου ποσοστού των Ελλήνων σε οποιονδήποτε ξένο επιβαρυντικό παράγοντα, με βασικό εξ΄ αυτών να αποτελούν οι μετανάστες.
Η ΧΑ μπήκε στην Βουλή και το Ευρωκοινοβούλιο, όμως αντί να αλλάξει ο χαρακτήρας της επεκτάθηκε η δράση της. Μέλη και εκπρόσωποί της, επιδόθηκαν σε διαρκείς ύβρεις έναντι πολιτικών και μη, επέδειξαν ανεκδιήγητη συμπεριφορά στο πλαίσιο των θεσμικών τους αρμοδιοτήτων, προέβησαν σε χρήση σωματικής βίας έως εσχάτων, μέχρι το σημείο να διαπράξουν δολοφονικές επιθέσεις κατά αλλοδαπών και αντιφασιστών.
Δικαστικά, η ΧΑ αναγνωρίστηκε ως εγκληματική οργάνωση, διώχθηκε και καταδικάστηκε για τις εγκληματικές πράξεις των μελών και στελεχών της. Κοινωνικά, όμως, αποδείχθηκε ότι υπάρχουν πολλοί δυνητικοί «χρυσαυγήτες» και πολλοί περισσότεροι να τους υποστηρίξουν όταν πάλι συγκλείσουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις. Τούτο, βέβαια, λίγο φαίνεται να απασχολεί στην πράξη τους πολέμιους της «καταδικασθείσας» πολιτικής οργάνωσης. Η Πολιτεία έχει ευθύνη να προστατεύσει το τόσο εύθραυστο δημοκρατικό πολίτευμα, πράγμα που θα επιτύχει όταν πρωτίστως δεν το προσβάλει η ίδια. Ο σεβασμός των δημοκρατικών αξιών αποδεικνύεται μέσω της ανάπτυξης των δημοκρατικών θεσμών. Εξ’ αυτών πλέον θεμελιώδης η Παιδεία, η δια βίου Παίδευσις, διότι η Δημοκρατία καθιστά ως προϋπόθεση την παιδεία των πολιτών της.
Ίσως, λοιπόν, από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε…
*Ο Ανδρέας Ανδρέου είναι φοιτητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου
