Ήταν πραγματικά παράδοξο η ημερομηνία έναρξης υποβολής των φορολογικών δηλώσεων να παρέμενε επί χρόνια ακαθόριστη. Το γεγονός ότι η ημερομηνία είναι πλέον γνωστή αποτελεί σημαντική πρόοδο. Γιατί όμως η αυτονόητη επίλυση ενός πρόδηλου σφάλματος να προβάλλεται ως μια μεγάλη μεταρρύθμιση, για την οποία ο Υπουργός Οικονομικών αναζητά τα εύσημα;
Η αλήθεια είναι ότι η διαδικασία και οι προθεσμίες υποβολής των φορολογικών δηλώσεων, δεν θα έπρεπε να απασχολούν καν τον Υπουργό Οικονομικών. Είναι ένα ζήτημα που τα μόνιμα στελέχη του Υπουργείου θα έπρεπε να τακτοποιούν σε όλες του τις λεπτομέρειες. Όταν ακόμα και με αυτό το θέμα ασχολείται ο Υπουργός, η πρακτική και τεχνοκρατική του διάσταση μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα· προέχει η επικοινωνία και η πολιτική εκμετάλλευση.
Έτσι εξηγείται ότι την απόλυτα τεχνοκρατική ανακοίνωση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Φοροτεχνικών (ΠΟΦΕΕ) το καλοκαίρι για τα προβλήματα στην υποβολή δηλώσεων το 2024, ο Υπουργός την κατακεραύνωσε ως δήθεν συντεχνιακής λογικής με αλλότριες σκοπιμότητες. Δεν επιτρέπεται να μιλάμε για τα προβλήματα, γιατί η εκάστοτε πολιτική ηγεσία το εκλαμβάνει ως προσωπική επίθεση. Διαφορετικά θα έπρεπε να απαντήσει επί της ουσίας. Στην άλλη πλευρά του νομίσματος, όταν τα προβλήματα λύνονται, η επικρότηση θεωρείται επιβεβλημένη και ενδεχόμενη ανάδειξη παραλείψεων και προτάσεων βελτίωσης, ανεπίτρεπτη γκρίνια.
Όταν όμως οι λύσεις δίνονται από τα ανώτερα στρώματα της διοίκησης χωρίς την αναγκαία ανατροφοδότηση από το πεδίο, θα είναι πάντα ελλιπείς. Ο καθορισμός της ημερομηνίας έναρξης των δηλώσεων είναι αναγκαία συνθήκη για την ομαλή υποβολή τους, όχι όμως και ικανή. Αν δεν συνοδεύεται από έγκαιρη δημοσίευση των εντύπων και των οδηγιών τουλάχιστον τέσσερις μήνες πριν την έναρξη υποβολής, έχουμε κάνει μια τρύπα στο νερό. Αυτή η αυτονόητη δέσμευση δεν υπάρχει πουθενά στις νέες διαδικασίες προγραμματισμού των δηλώσεων.
Αντίστοιχα, το να προβλέπονται απλά κυρώσεις προς τους κρατικούς λειτουργούς σε περίπτωση καθυστερημένης ή λανθασμένης ανάρτησης των βεβαιώσεων αποδοχών, δείχνει ότι το management του κράτους εξαντλείται στην απειλή και όχι σε ένα πλαίσιο εύρυθμης λειτουργίας. Ίσα – ίσα τα υψηλά πρόστιμα μπορούν να δημιουργήσουν μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά που θα λύσουν. Κάνω τη δήλωση σε έναν φορολογικό κάτοικο εξωτερικού που λαμβάνει σύνταξη στην Ελλάδα. Εδώ και οκτώ χρόνια, πάντοτε οι αρχικές βεβαιώσεις αποδοχών από τον ΕΦΚΑ έχουν λάθη. Δεν ήταν κάθε χρόνο τα ίδια, αλλά πάντοτε τα διορθώναμε. Φέτος, αν παρουσιαστούν και πάλι λάθη, πολύ φοβάμαι ότι ο ΕΦΚΑ απλά δεν θα τα παραδεχτεί, γιατί αν το κάνει, ο υπεύθυνος θα επιβαρυνθεί με πρόστιμο 2.500 ευρώ. Πώς θα βρει το δίκιο του σε μια τέτοια περίπτωση ο φορολογούμενος; Πώς θα προστατευτεί από μια ενδεχόμενη αυθαιρεσία του ταμείου; Το πρόστιμο θα είναι ένα αντικίνητρο για να κάνει το ταμείο σωστά τη δουλειά του.
Σε άλλα πιο δύσκολα πεδία, όπως η υγεία, η παιδεία, η πολιτική προστασία κλπ, οι κρατικές παθογένειες μπορούν να κρυφτούν πίσω από την περιπλοκότητα των προβλημάτων και τους αστάθμητους παράγοντες. Στις φορολογικές διαδικασίες το κράτος έρχεται αντιμέτωπο με τον εαυτό του. Δεν μεσολαβούν αστάθμητοι παράγοντες, οπότε τα μόνο άλλοθι που μπορεί να βρίσκει, είναι να επιρρίπτει τις ευθύνες στους φορολογούμενους, τους λογιστές και τους κατώτερους δημοσίους υπαλλήλους. Και δυστυχώς αυτό ακριβώς κάνει. Και αυτό αποτρέπει και τους λογιστές να αναδεικνύουμε τα προβλήματα και τους δημοσίους υπαλλήλους να τα αναφέρουν και να προτείνουν λύσεις στους ανωτέρους τους. Προκειμένου ο φαύλος αυτός κύκλος να γίνει ενάρετος και η κρατική διοίκηση να αποκτήσει επαφή με την πραγματικότητα, θα πρέπει όσοι μιλούν επί της ουσίας να μην αντιμετωπίζονται ως εχθροί.
* Ο Αγαμέμνων Σταυρόπουλος είναι Οικονομολόγος - Φοροτεχνικός
