Του Στέλιου Κάνδια
Έχουν περάσει πολλά χρόνια. Την είσοδο της Δημοτικής Πινακοθήκης της Χίου, ή του Βυζαντινού Μουσείου του νησιού δεν είμαι βέβαιος, κοσμούσε αντίγραφο του εμβληματικού πίνακα της σφαγής της Χίου του Ευγένιου Ντελακρουά. Ο επιστάτης μάς διηγούνταν ότι Τούρκοι τουρίστες είχαν ενοχληθεί με τον πίνακα, λέγοντάς του ότι «αυτοί (που έκαναν τις σφαγές) ήταν Οθωμανοί, δεν ήταν Τούρκοι».
Κι αν ορισμένοι Τούρκοι ενοχλούνται όταν έρχονται αντιμέτωποι με την ιστορία τους στην Ελλάδα, ή σε άλλες χώρες (άλλωστε κατά τον Ερντογάν η Τουρκία δεν έχει λεκιάσει με αίμα τα χέρια της, από τσάι γιασεμιού είναι οι λεκέδες) ο εκ Δύσεως προερχόμενος «παρθένος» τουρίστας, που για πρώτη φορά αντικρίζει τη γείτονα, θα δει μια χώρα που την τρέφουν οι αντιφάσεις της, που μετεωρίζεται όχι ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση όπως η Ελλάδα, αλλά ανάμεσα στο κοσμικό κράτος του Κεμαλισμού και τον ισλαμιστικό Ερντογανισμό.
Αν για την Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ η Ελλάδα δεν είναι Ευρώπη (ακόμα και αν διαφωνούμε μαζί της τη σεβόμαστε, αντίθετα με τον Εν τούτω Καρανίκα και τους Ακρίτες πολεμιστές του πληκτρολογίου που μάχονται στα διαδικτυακά αλώνια) τότε η Τουρκία είναι σίγουρα η Ανατολή, γιατί ακόμα και το κοσμικό κράτος του Κεμάλ ήταν μόνο «κοσμικίζον», μόνο επιδερμικά ακουμπούσε στις δυτικές αξίες.
Η Τουρκία αγωνίζεται να αποδείξει ότι ανήκει στη Δύση, μα είναι η Ανατολή με Δυτικά επιχρίσματα. Αγαπά και/να μισεί την Οθωμανική κληρονομιά της, αγαπά και/να μισεί τον Κεμαλισμό. Είναι μία δύο, πολλές Τουρκίες η τουρκική κοινωνία.
Δίπλα στους ουρανοξύστες φαβέλες. Δίπλα στη μινιφορούσα μια γυναίκα που φορά αμπάγια, «μόδα» από την Αραβία που έχουν υιοθετήσει κάποιες υπερσυντηρητικές Τουρκάλες. Η αθλιότητα δεν απέχει πολύ από την εμβληματική πλατεία Ταξίμ στην Κωνσταντινούπολη υπογραμμίζοντας την οικονομική κρίση. Έξω από τη Σμύρνη κατασκευαστική εταιρεία έχει ανεγείρει οικισμό με κάθε σπίτι να μοιάζει με κυκλαδίτικο ανεμόμυλο. Το αποτέλεσμα καίει τις κόρες των οφθαλμών.
Οι κιτς αρχιτεκτονικοί Φρανκενστάιν με απλωμένα τα μέλη τους στις πόλεις αυξάνονταν και πληθύνονταν, αλλά η ύφεση παγώνει τον οικοδομικό οργασμό και τα φαραωνικά έργα του Ερντογάν, κι αυτός είναι ένας λόγος να την ευγνωμονούμε. Ο ιός της κακογουστιάς μεταδόθηκε και στην φημισμένη για το μεγαλείο της και την κομψότητά της Αγιά Σοφιά. Στην προσευχή της Παρασκευής το δάπεδο καλύφθηκε με Μοιραράκειας αισθητικής τιρκουάζ χαλιά (ή χάλια, μην κολλάμε στον τόνο) και τα μοναδικής τέχνης και τεχνικής ψηφιδωτά στον περικαλλή ναό καλύφθηκαν με κουρτίνες που θυμίζουν μπουγάδα με σωβρακοφανέλες, μην ανοίξω κι άλλο το απύλωτο στόμα μου για το γούστο της νέας Υψηλής Πύλης. Σωστό καραγκιόζ μπερντέ.
Όμως ανεξάρτητα από τα (εσωτερικής κατανάλωσης) κίνητρα του τούρκου προέδρου για τη μετατροπή του μουσείου σε τέμενος η Αγία Σοφία λεγόταν, λέγεται και θα λέγεται Αγία Σοφία, και τα ψηφιδωτά των αγίων θα συνεχίζουν να υπάρχουν στους αιώνες των αιώνων ακόμα κι αν τα φασκιώσουν. Κι ο Ερντογάν δεν αποστασιοποιείται από τους Οθωμανούς όπως οι συμπατριώτες του στη Χίο. Τους εγκολπώνεται για να διαμορφώσει το δικό του αφήγημα. Το βασικό μήνυμα του σόου της περασμένης Παρασκευής ήταν ότι ο Κεμαλισμός αποτελεί ιστορική παρένθεση. Γιατί μεγαλύτερος χαβάς του Ερντογάν κι απ’ την Ελλάδα ίσως είναι να αποδομήσει τον Κεμάλ και να γίνει σουλτάνος στη θέση του σουλτάνου• ή μάλλον χαλίφης στη θέση του χαλίφη. Μπουγάδες στην Αγία Σοφία που ισλαμισμό σημαίνουν.
