Tου Ανδρέα Ανδρέου*
Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η επιτροπή «Ελλάδα 2021» έχει απασχολήσει την ελληνική κοινωνία, όμως για τους λάθος λόγους. Ήταν η επιλογή για την προεδρία της επιτροπής, το άνευ σταυρού έμβλημά της, οι δημοσιεύσεις του κυρίου Χατζή για τον Καποδίστρια και τον Κολοκοτρώνη. Εξ’ αυτών προέκυψε και το εύλογο ερώτημα, υπαρκτό βέβαια και πριν τον κοινωνικό κουρνιαχτό που προκάλεσαν τα προαναφερθέντα, για τον ουσιαστικό σκοπό της εν λόγω επιτροπής.
Στην ιστοσελίδα της αναφέρεται ότι σκοπός της επιτροπής είναι η διά του σχεδιασμού της επετείου και ποικίλων εκδηλώσεων επανασύσταση της Ελλάδας με βάση τη σύγχρονη ιστορία της, η ανάδειξη των δυνατοτήτων μας, η ενθύμηση των αγώνων και των αγωνιών μας, καθώς και η αντιμετώπιση των αδυναμιών και των σφαλμάτων μας.
Σίγουρα η σχετική στοχοθεσία απαντάει πολλά εύλογα ερωτήματα και δημιουργεί ακόμα περισσότερες ενστάσεις. Κυριότερη εξ’ αυτών η αποκλειστική εστίαση στην σύγχρονη ιστορία.
Το ελληνικό πνεύμα ταξίδεψε από τις κλασικές πόλεις-κράτη, στην Αλεξάνδρεια των Μακεδόνων και την Ρώμη, ύστερος φορέας του κατέστη η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Βυζάντιο), με την πτώση της Πόλης μετέβη εις την Δύσιν (διά αυτό και ανήκομεν εις τοιαύτην) και ο μακραίωνος τούτος κύκλος κλείνει με την επιστροφή του ελληνικού πνεύματος στον τόπο καταγωγής του, το νεοσυσταθέν ελληνικό Κράτος με Πρωτεύουσα το Ναύπλιο.
Εκ παραλλήλου ο τρόπος ζωής του νεοελληνικού έθνους ερείδεται στους ορθόδοξους Ρωμιούς, μπολιασμένο με τέσσερις αιώνες οθωμανικής κυριαρχίας και εν μέρη ανατρεπόμενος από την ευρωπαϊκή αναγέννηση (νεοελληνική αναγέννηση εν Ελλάδι), καθώς και με το κυρίαρχο πλέον στοιχείο του δυτικού φιλελεύθερου καπιταλισμού.
Εξ’ ου και η εθνική σύγχυση του σύγχρονου Έλληνα, αφού έλαβε την πνευματική του κληρονομιά ως δυτικο-αναγεννησιακό αντιδάνειο, ενώ τα ήθη του κατέστησαν μετέωρα ενός χιλιόχρονου Βυζαντινού πολιτισμού που υποβόσκει σε κάθε λογής ιστορική παρένθεση.
Η κυρία Αρβελέρ περικλείει την ως άνω θέση της σε τρεις προτάσεις. Η αρχαία ιστορία αττικίζει, ο μείζον ελληνισμός Βυζαντινίζει, ενώ ο νεότερος ελληνισμός πελλοπονησιάζει, αφού από εκεί ξεκίνησε η απελευθέρωση.
Ο μείζον ελληνισμός, όμως, είναι η πηγή των σύγχρονων συνηθειών μας. Μας είπαν ότι κάτω από τις φουστανέλες ενδυόμεθα τας χλαμίδας και πορευθήκαμε με αυτό. Μεγάλη σημασία έχει ότι η κοιτίδα του Γένους μας, η Πόλις, δεν ανήκει πλέον στους Έλληνες. Εκεί εντοπίζεται και η αποφυγή της επιτροπής για ουσιαστική ενδοσκόπηση του ελληνισμού.
Εντύπωση μου προκάλεσε η επιλογή του όρου «αγωνίες», που πολύ φοβάμαι ότι αναφέρεται απλοϊκά στον συναισθηματικό φόβο των Ελλήνων για το προσωπικό τους αύριο. Ο ιερός σκοπός που όφειλε να επιτελέσει η οργανωτική επιτροπή για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση ήταν να απαλύνει την υπαρξιακή αγωνία των σημερινών Ελλήνων για το έθνος τους, αφού πρώτα την αναγάγει σε πρώτιστο ζήτημα της επετείου.
Η πιθανή εύλογη επιλογή της επιτροπής να δώσει μία κατεύθυνση απογαλακτισμού από την νεοελληνική αρχαιολαγνία ώστε να καταστούμε επιτέλους υπεύθυνοι της Ελλάδας για το σύγχρονο γίγνεσθαι έχω την βαθιά πεποίθηση ότι εκπληρώνεται με εσφαλμένο τρόπο. Πλανάται αν νομίζει ότι μπορεί να επιτευχθεί με το κουκούλωμα της ιστορίας μας. Αντιθέτως, η ουσιαστική εθνική ενδοσκόπηση είναι αυτή που πρόκειται να αποτελέσει αφορμή για την ενδοσκόπηση των σύγχρονων Ελλήνων, ώστε αντί να είμαστε ο λαός που «βομβαρδίζει τον κόσμο με ένδοξα πτώματα» να γίνουμε εμείς οι σύγχρονοι σπουδαίοι!
Η «επανασύσταση» της Ελλάδας με αφετηρία την Επανάσταση, αγνοώντας την ιστορίας της, την ταυτότητά της, δεν με θέτει απλώς σε περίσκεψη, αλλά σε αγανάκτηση. Είναι δυνατόν να επανασυστήσουμε την Ελλάδα χωρίς να συμπεριλάβουμε την ιστορία του έθνους εν το συνόλω της; Προς τι η ρηχότις; Προς τι ο παρωπιδισμός;
Ελπίζω η ιστορία μας να λάβει την θέση που της αξίζει κατ’ αρχάς στα καθ’ ημάς, ώστε το 2021 να αποτελέσει την αρχή της εθνικής μας ενδοσκόπησης.
Ανδρέας Ανδρέου, φοιτητής Τμήματος Νομικής Πανεπιστημίου Κύπρου
