Του Δημήτρη Καλαντζή
Μία σειρά παρεμβάσεων του Δήμου Αθηναίων σκοπεύουν στην αλλαγή της εικόνας και της λειτουργικότητας της πόλης. Κάποια έργα, όπως το σιντριβάνι και η ανάδειξη της πλατείας Ομονοίας, κέρδισαν ήδη τη μάλλον γενική αποδοχή των δημοτών. Άλλα, όπως ο Περίπατος της Αθήνας, αγωνίζονται να πείσουν, ανάμεσα σε ισχυρότατες ενστάσεις για τη μακροχρόνια επίδραση που θα έχουν στην πόλη, ενώ κάποια τρίτα έργα, έργα υποδομών, χαμηλού προφίλ αλλά ουσιαστικού αποτελέσματος (επισκευές πεζοδρομίων και οδοστρωμάτων, συστηματική καθαριότητα, συντήρηση πρασίνου κ.α.), είναι αυτά που πάντα κρίνουν τελικά την αποτελεσματικότητα μίας δημοτικής αρχή στα μάτια των δημοτών της.
ΠΛΑΤΕΙΑ ΟΜΟΝΟΙΑΣ
Η κατασκευή του σιντριβανιού της Ομόνοιας απέδειξε ότι οι «επιτροπές ειδικών», οι «διαγωνισμοί για την ανάδειξη τις καλύτερης πρότασης» και όλες οι σχετικές μέθοδοι που είχαν χρησιμοποιηθεί τα προηγούμενα χρόνια για τις αλλεπάλληλες ανακατασκευές της πλατείας, δεν αποδίδουν το ζητούμενο.
Η πλατείας Ομονοίας μόνο δύο φορές κατάφερε στην πρόσφατη ιστορία της να αγαπηθεί από τους Αθηναίους και για καμία από τις δύο φορές δεν έγινε διαγωνισμός. Την πρώτη, ήταν όταν ο Μιλτιάδης Έβερτ επέβαλλε τον «Δρομέα» του Βαρώτσου, μία πραγματική «πρόταση» για την πλατεία και την πόλη, και η δεύτερη είναι σήμερα, που κατασκευάστηκε (επίσης «αυθαίρετα») ένα μίνιμαλ, basic (χωρίς δηλαδή κάποια εξαιρετική ή καινοτόμα αισθητική ή λειτουργική πρόταση) σιντριβάνι. Το νέο σιντριβάνι «ξεπλένει» τη μέχρι χτες ασχήμια και δυσλειτουργικότητα της πλατείας, δροσίζει την ατμόσφαιρα και «υπόσχεται» ότι κάτι αλλάζει την περιοχή και την πόλη.
Πιο σημαντική από το σιντριβάνι, ίσως είναι η καθαριότητα της πλατείας. Μπορεί ο περιπατητής να μην το αντιλαμβάνεται στην αρχή, αλλά αυτό που τον προδιαθέτει θετικά στο έργο είναι ότι, όταν περπατά στην πλατεία, αισθάνεται ότι… δεν βρίσκεται στην Αθήνα. Οι πλάκες και τα μάρμαρα είναι πεντακάθαρα. Πουθενά σκουπιδάκια, πουθενά κολλημένες τσίχλες, πουθενά βρομιές. Όλα αστράφτουν, όλα είναι περιποιημένα και μπορείς να απολαύσεις την παρουσία σου εκεί χωρίς να σιχαίνεσαι. Το γεγονός ότι αυτή η κατάσταση διατηρείται αρκετές εβδομάδες μετά την παράδοση της πλατείας στους πολίτες, σημαίνει ότι προβλέφθηκε η βιωσιμότητα του έργου. Κάθε μέρα είναι παρόντες δημοτικοί αστυνομικοί και εργάτριες καθαριότητας που φροντίζουν την άψογη κατάσταση της πλατείας.
Μοναδική «παραφωνία» στο έργο είναι οι γλάστρες που κρεμάστηκαν σε ορισμένες κολώνες γύρω από την πλατεία και γρήγορα μισο-ξεράθηκαν ή ξεράθηκαν ολοσχερώς. Εδώ δεν υπήρξε καλή μελέτη βιωσιμότητας. Έμειναν απότιστες; Δεν επιλέχθηκαν κατάλληλα φυτά; Δεν επιλέχθηκαν κατάλληλες γλάστρες; Η εικόνα πάντως δεν είναι καλή...
ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Το έργο είναι ακόμα υπό κατασκευή και τα όποια συμπεράσματα είναι εν πολλοίς αυθαίρετα, όχι όμως και τα ερωτήματα για τη μακροχρόνια επίδραση του «Περιπάτου» στη λειτουργικότητα της πόλης. Θα πρέπει να θεωρούμε δεδομένο ότι το έργο δυσχεραίνει τις μετακινήσεις των κατοίκων της Αθήνας και μάλιστα σε μία εποχή με τεράστια προβλήματα στις δημόσιες συγκοινωνίες λόγω κορωνοϊού αλλά και ανεπάρκειας οχημάτων.
Οι δρόμοι μικραίνουν, οι εναλλακτικές διαδρομές είναι από καιρό κορεσμένες και το σύνθημα που φαίνεται να δίδεται είναι: μην περάσετε ή μην πάτε στην Αθήνα για τη δουλειά ή την κατοικία σας. Το κέντρο γίνεται «τουριστικό» για χαλαρές δραστηριότητες περιπάτου και ποδηλάτου.
Είναι μία σοβαρή πρόταση για την εξέλιξη της πόλης, που όμως δεν τέθηκε στον δημόσιο διάλογο και δεν έχει κάποιο σχέδιο για την τύχη των χιλιάδων μικρών εμπορικών επιχειρήσεων που δεν θα μπορούν να επιβιώσουν πλέον σε μία τέτοια αλλαγή της ταυτότητας του κέντρου.
Το έργο προς το παρόν δίνει πολλές ενδείξεις μη βιωσιμότητας. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα: άγνωστη παραμένει η προτεραιότητα αυτοκινήτων και ποδηλάτων. Στις κάθετες οδούς της Πανεπιστημίου, δεν γνωρίζουν ούτε οι δημοτικοί αστυνομικοί ποιος έχει προτεραιότητα, ο οδηγός ή ο ποδηλάτης.
Θα τοποθετηθούν φανάρια για τους ποδηλάτες, όπως στις χώρες της Ευρώπης; Θα έχουν προτεραιότητα οι ποδηλάτες (ανύπαρκτοι προς το παρόν τις περισσότερες ώρες της μέρας); Και στην περίπτωση ατυχήματος, πως θα καταλογίζονται οι ευθύνες; Άλλες ενδείξεις μη βιωσιμότητας: τοποθετήθηκαν ζαρντινιέρες χωρίς εμφανές σύστημα ποτισμού. Θα περνά υδροφόρα για τη συντήρησή τους; Κι αν ναι, από την πλευρά του «Περιπάτου» ή από την πλευρά του δρόμου, προκαλώντας μεγαλύτερο κυκλοφοριακό πρόβλημα; Ο χρωματισμός με κίτρινο του ποδηλατόδρομου ήδη, μέσα σε μία εβδομάδα λειτουργίας, έχει αρχίσει να μαυρίζει, δίνοντας άσχημη εικόνα για όλο το έργο. Δεν είναι εύκολα αντιληπτό εάν «ξεφτίζει» ή αν ευθύνεται η βρομιά της Αθήνας για το μαύρισμα, αλλά έχει προβλεφθεί κάποια λύση για το πρόβλημα;
ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ
Με μεγάλη χαρά είδαμε να ξεκίνησαν οι εργασίες για τη διαμόρφωση του πάρκου στον περίβολο του σημαντικότερου Μουσείου της Αθήνας αλλά και της Ελλάδας, του Αρχαιολογικού Μουσείου στην Πατησίων. Ήταν, αν μη τι άλλο, θλιβερό να περιβάλλεται το αυτό το μουσείο από την απόλυτη απαξίωση δέντρων και θάμνων, σπασμένα φωτιστικά και χωρίς στοιχειώδη εφαρμογή προτάσεων αρχιτεκτονικής τοπίου. Εδώ περιμένουμε μία… βιώσιμη λύση. Με υποδομές ποτίσματος για το πράσινο και ανθρώπους που θα φροντίζουν και θα συντηρούν το τελικό αποτέλεσμα.
Με επίσης μεγάλη χαρά είδαμε την κατάσταση στα παρτέρια μπροστά από την Ακαδημία Αθηνών. Καταπράσινο το γκαζόν, περιποιημένοι οι θάμνοι, ένα αστικό μικρο-τοπίο για φωτογράφηση.
Εξαιρετικά σημαντική θα είναι και η αφαίρεση του «θορύβου» από τις προσόψεις των κτηρίων της πόλης. Σήμερα υπάρχουν μουτζούρες παντού, λίγα συνθήματα και ακόμα λιγότερα γράφιτι. Πρόκειται για έναν κανονικό «θόρυβο» για τα μάτια. Όπου και να κοιτάξεις, κάποιος σου κραυγάζει με μπογιές και σπρέι για να τον προσέξεις. Αλλά μέσα σε αυτό το χάος, δεν μπορείς να προσέξεις κανέναν. Παρά μόνο τον γενικό θόρυβο, που δημιουργεί αγωνία, άγχος, ανάγκη να φύγεις όσο το δυνατόν μακριά του.
Η μάχη με τις μουτζούρες της πόλης είναι προφανώς άνιση. Η αφαίρεση μίας μουτζούρας απαιτεί πολλαπλάσιο κόπο (και έξοδα) από τη δημιουργία της και δυστυχώς η λύση των αντι-γκράφιτι υλικών επικάλυψης είναι εξαιρετικά δαπανηρές και αναποτελεσματικές, όταν δεν υπάρχει πρόβλεψη για άμεσο καθαρισμό. Η βιωσιμότητα και εδώ θα κρίνει το αποτέλεσμα.
Η συντήρηση, η επιμονή, οι μηχανισμοί συστηματικής φροντίδας είναι μία αντίληψη λειτουργίας που δεν έχει κατακτήσει μέχρι τώρα η Αθήνα. Αλλά τη χρειάζεται επιτακτικά για να επιβιώσει.
Δημήτρης Καλαντζής mail: postmodern2017@gmail.com
