Η περιθωριοποίηση και οι κοινωνικές ανισότητες συνιστούν φαινόμενα που οξύνονται διεθνώς σε περιόδους έντονων και αλλεπάλληλων κρίσεων. Μέσα από τις δυσμενείς αυτές καταστάσεις αναδεικνύεται η αδήριτη ανάγκη μετασχηματισμού των κοινωνιών μας, σε ισχυρές κοινωνίες ενεργών πολιτών, που δε θα αδιαφορούν για όσους βρίσκονται σε ανάγκη, αλλά θα νοιάζονται και θα ενσωματώνουν και τα πλέον ευάλωτα μέλη τους που διαβιούν σε συνθήκες αστεγίας και ακραίας φτώχειας.
Η κοινωνία των πολιτών δεν είναι μια αφηρημένη ιδεολογική κατασκευή, αλλά συγκροτείται, διαμορφώνεται και ενσαρκώνεται απ’ όλους εμάς, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην ενίσχυση της ορατότητας των ευάλωτων συμπολιτών μας και τη διαμόρφωση συνθηκών συμπερίληψης, μέσω του εθελοντισμού, της ανιδιοτελούς προσφοράς και της αλληλεγγύης.
Οι πανανθρώπινες αυτές αξίες μας ενεργοποιούν να νοιαζόμαστε έμπρακτα και για τους «αθέατους» συνανθρώπους μας, αποκαλύπτοντας μας έναν νέο κόσμο, διαφορετικό, -που μέχρι τότε επιλέγαμε να μη βλέπουμε- και συνιστούν τους ισχυρότερους αρμούς που μας ενώνουν με την κοινωνία, γιατί κατανοούμε ότι αποτελούμε αναπόσπαστα κομμάτια της. Δεν πρέπει απλώς να κοιτάμε αδιάφορα, αλλά να βλέπουμε με ενσυναίσθηση δίπλα μας, έτσι ώστε να μην υπάρχουν αθέατοι άνθρωποι.
Οι ξενώνες και τα υπνωτήρια αστέγων λειτουργούν ως προσωρινά καταφύγια, όμως ο σχεδιασμός των πολιτικών πρέπει να είναι συνολικότερος και να προσφέρει βιώσιμες λύσεις που εγγυώνται κατάλληλη στέγαση, με όρους αξιοπρέπειας και συμπερίληψης.
Η Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη αναγνωρίζοντας την άμεση ανάγκη διασφάλισης ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης για όλους, έχει θεσπίσει ένα πλαίσιο συντονισμένων πολιτικών και θεσμικών παρεμβάσεων προς αυτήν την κατεύθυνση. Πιο συγκεκριμένα, εκπονήθηκε από τη Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας ένα προοδευτικό, συνεκτικό και ρεαλιστικό εθνικό σχέδιο δράσης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της αστεγίας, στοχεύοντας αφενός στην ενίσχυση της πρόληψης της αστεγίας και αφετέρου σε παρεμβάσεις για την καταπολέμηση της.
Με ένα πλέγμα στοχευμένων δράσεων και πολιτικών, προκρίνουμε ως μείζονα προτεραιότητα όχι μόνο την παροχή επαρκούς και αξιοπρεπούς στέγης, αλλά δίνουμε έμφαση και στην ενεργή κοινωνική ενσωμάτωση των αστέγων μέσω της ένταξης τους στην εργασία, καθώς και στην ενδυνάμωση τους μέσω της αναγκαίας ψυχοκοινωνικής υποστήριξης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα των πολιτικών μας επιλογών αποτελεί το πρόγραμμα «στέγαση και εργασία για τους αστέγους», που θεσπίστηκε ως μόνιμη δημόσια πολιτική και υλοποιείται ανά διετία. Με το πρόγραμμα αυτό δεν επιδιώκεται η άσκηση στείρας επιδοματικής πολιτικής, αλλά εδράζεται στην ενεργητική κοινωνική αλληλεγγύη, αφού δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε μια ολιστική προσέγγιση, η οποία δεν περιλαμβάνει μόνο την κάλυψη των στεγαστικών αναγκών των ωφελουμένων, αλλά τους παρέχει και την ευκαιρία να εργαστούν, να ενταχθούν ενεργά στον κοινωνικό ιστό και να κάνουν μια δυναμική επανεκκίνηση της ζωής τους.
Ειδικότερα, το πρόγραμμα υλοποιείται μέσω των Δήμων και απευθύνεται σε όσους φιλοξενούνται σε ξενώνες, υπνωτήρια αστέγων, διαβιούν στο δρόμο, σε ακατάλληλα καταλύματα ή σε καθεστώς επισφαλούς στέγασης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε άτομα που τελούν σε συνθήκες πολλαπλής ευαλωτότητας, όπως γυναίκες που βιώνουν ενδοοικογενειακή βία, άτομα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, αποφυλακισμένα άτομα κ.α.
Οι σχεδιαζόμενες δράσεις του προγράμματος εξειδικεύονται σε τρεις πυλώνες:
α. Επιδότηση ενοικίου για δύο χρόνια καθώς και κάλυψη δαπανών για οικοσκευή και λοιπές λειτουργικές ανάγκες του νοικοκυριού.
β. Παροχή υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής στήριξης και διασύνδεσης με συμπληρωματικές κοινωνικές παροχές και υπηρεσίες.
γ. Υπηρεσίες ενεργοποίησης, κατάρτισης και προώθησης στην εργασία, που περιλαμβάνουν, επιδότηση εργασίας σε επιχειρήσεις για 12 μήνες, επιδότηση για δημιουργία επιχείρησης, επαγγελματική κατάρτιση, εργασιακή συμβουλευτική από τη ΔΥΠΑ και ένταξη σε Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας.
Το πρόγραμμα στοχεύει στην αποτελεσματική επανένταξη των αστέγων στην εργασία, στην ενίσχυση της ορατότητας τους, και στην ουσιαστική συμμετοχή τους στην κοινωνική ζωή. Ενισχύει την κοινωνική συνοχή και προάγει την κοινωνική κινητικότητα δίνοντας έμπρακτα στους συμπολίτες μας μια δεύτερη ευκαιρία.
Η καινοτομία και η επιδραστικότητα του προγράμματος αναγνωρίστηκε και σε διεθνές επίπεδο, αφού το πρόγραμμα «στέγαση και εργασία για τους αστέγους», έλαβε το πρώτο πανευρωπαϊκό βραβείο καινοτομίας στην πολιτική από το Innovation in Politics Institute της Αυστρίας, στην κατηγορία «κοινωνική συνοχή» μετά από ψηφοφορία χιλιάδων Ευρωπαίων πολιτών που κλήθηκαν να αξιολογήσουν τις πολιτικές των ευρωπαϊκών χωρών για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη έχοντας ως όραμα την κοινωνική συμπερίληψη όλων των πολιτών, ώστε να μην υπάρχουν πλέον αόρατοι πολίτες, θέσπισε ένα πλέγμα προοδευτικών πολιτικών, με αιχμή τους αστέγους και τους πιο ευάλωτους. Εμείς καταπολεμάμε τον κοινωνικό αποκλεισμό, εστιάζοντας σε ένα δίχτυ ενεργούς κοινωνικής προστασίας.
Σε όλη αυτήν τη διαδρομή πολύτιμοι αρωγοί και συνοδοιπόροι μας υπήρξαν οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών, αλλά και ο κάθε πολίτης που με τη συνεισφορά του, προάγει έμπρακτα την αξία του ανθρωπισμού, του εθελοντισμού και της αλληλεγγύης. Γιατί προχωράμε καλύτερα όταν προχωράμε μαζί. Η διαρκής συνεργασία και οι απαιτούμενες συνέργιες της Κυβέρνησης με τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται στο πεδίο, συμβάλλουν ουσιωδώς στην άρση του κοινωνικού αποκλεισμού, την άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και την οικοδόμηση μιας ανοιχτής κοινωνίας συμπερίληψης και αμοιβαίας αποδοχής.
* Ο Γιώργος Σταμάτης είναι υποψήφιος βουλευτής Επικρατείας της ΝΔ
