Του Σταύρου Καλαφάτη
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία άλλαξε ήδη το ρουν της Ιστορίας. Έβαλε τον κόσμο σε μια νέα περίοδο ψυχρού πολέμου που φέρνει κρίσιμες γεωστρατηγικές αναπροσαρμογές και προκαλεί σοβαρές οικονομικές αναταράξεις. Ο πληθωρισμός στην Ευρώπη ξεπερνά ήδη τα ανώτατα όρια των τελευταίων δεκαετιών και η ακρίβεια σαρώνει το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών. Οι ρυθμοί ανάπτυξης υποχωρούν και το ενδεχόμενο παρατεταμένης αστάθειας και αβεβαιότητας φαντάζει αναπόφευκτο. Τα δύσκολα έγιναν καθημερινότητα και τα δυσκολότερα ορατή προοπτική. Κανένας άλλωστε δεν ξέρει ούτε πότε, ούτε πως μπορεί να τελειώσει η ρωσική εισβολή.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι καμία χώρα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνη μια παγκόσμια κρίση. Όχι μόνο γιατί δεν αντέχουν οι εθνικοί προϋπολογισμοί, αλλά και γιατί οι λύσεις βρίσκονται πάνω και πέρα από τις δυνατότητες των κρατών. Ούτε η διεθνής κερδοσκοπία στις τιμές φυσικού αερίου, ούτε ο τρόπος διαμόρφωσης των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν να ελεγχθούν από ένα κράτος. Καιροσκοπικοί αφορισμοί με στόχο την κομματική εκμετάλλευση παραγνωρίζουν την πραγματική διάσταση και τα αίτια του προβλήματος και δεν συμβάλλουν στην αντιμετώπισή του. Εκθέτουν τους προσποιούμενους άγνοια και αδυναμία κατανόησης των όσων διαδραματίζονται. Και υπονομεύουν, αντί να ενισχύουν την εθνική προσπάθεια. Είναι, ωστόσο, πασιφανές ότι τα πανευρωπαϊκά προβλήματα απαιτούν ευρωπαϊκές λύσεις. Όπως και το γεγονός ότι τα περιθώρια χρόνου γίνονται ασφυκτικά. Για όλες τις ευρωπαϊκές οικονομίες και όλους τους Ευρωπαίους πολίτες. Ιδίως μάλιστα για τους οικονομικά αδύναμους.
Δυστυχώς, ενώ η Ευρώπη επέδειξε πολιτική ωριμότητα και ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων απέναντι στη ρωσική εισβολή, εξακολουθεί να διστάζει στη λήψη οικονομικών αποφάσεων. Βεβαίως αργά κινήθηκε και στην περίπτωση της πανδημίας. Ξεπέρασε, όμως, αντιλήψεις που φαίνονταν στοιχειωμένες και έκανε το άλμα που χρειαζόταν. Φόβοι ότι το παράδειγμα εκείνο μπορεί να γίνει πρότυπο μίμησης και επανάληψης δεν μπορεί να φράζουν τον μόνο δρόμο για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Ούτε όμως και να καθυστερούν τις αναγκαίες αποφάσεις. Οι εξελίξεις τρέχουν, οι οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες είναι σοβαρές και ο κίνδυνος επιδείνωσης δεν μπορεί να αποτραπεί παρά μόνο με κοινή ευρωπαϊκή δράση.
Κάτω από τις νέες και ανατρεπτικές συνθήκες, η διαμόρφωση μιας ενιαίας ευρωπαϊκής ενεργειακής στρατηγικής, που θα βάλει φραγμό στην οικονομική κατρακύλα της Ευρώπης και την απόγνωση των πολιτών, καθίσταται επιτακτικά επιβεβλημένη. Στην προηγούμενη Σύνοδο Κορυφής υιοθετήθηκαν προτάσεις στην κατεύθυνση που απαιτούν οι καιροί, άλλα δεν υπήρξαν αποφάσεις άμεσης και κοινής δράσης. Είναι συνεπώς -όπως επίμονα τονίζει ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης- απολύτως απαραίτητο στην επόμενη Σύνοδο, στα τέλη Μαΐου, να ληφθούν συγκεκριμένες και τολμηρές αποφάσεις. Πολλές κυβερνήσεις έχουν καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις και η Ελλάδα κρατά στο τραπέζι τις δικές της. Άλλωστε δεν είναι εθνοκεντρικές, αλλά παραγωγικές για όλους. Και δεν μπορούν ούτε να ληφθούν, ούτε να εφαρμοστούν από μεμονωμένα κράτη. Αφορούν πρωτίστως: Την επιβολή πλαφόν στη χονδρική αγορά φυσικού αερίου ώστε να μπει επιτέλους ένα τέλος στις κερδοσκοπικές πιέσεις. Αλλά και την αποσύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου από την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Και βέβαια την ενίσχυση των κρατών στην υλοποίηση μέτρων στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Έτσι ώστε να αποφευχθεί η επαπειλούμενη ανάσχεση της οικονομικής ανάκαμψης και να αποτραπεί η παράδοση των ευρωπαϊκών κοινωνιών στο σαράκι του λαϊκισμού, που τρέφεται από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες. Η ώρα της Ευρώπης είναι τώρα. Η κρίση μπορεί να γίνει ευκαιρία για την Ευρώπη του μέλλοντος. Μια Ευρώπη πιο κοινωνική και πιο πολιτική.
* Ο Σταύρος Καλαφάτης είναι Υφυπουργός Εσωτερικών (Μακεδονίας - Θράκης)
