Η παγκόσμια κοινότητα παρακολουθεί εμβρόντητη το ζοφερό σκηνικό που δημιουργείται από τα αλλεπάλληλα χτυπήματα μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας με τον Τραμπ και τον Σι Τζίπιγκ να μοιάζουν άτεγκτοι να συνεχίσουν τον πόλεμο. Φαίνεται ότι οι δύο χώρες έχουν μπει για τα καλά σε μια λογική αλληλοεκβιασμών που φτάνει την πίεση μέχρι το μεδούλι στην επιβολή δασμών. Μήπως ένα νέο κεφάλαιο οικονομικού ψυχρού πολέμου μεταξύ Δύσης και Ανατολής ξεδιπλώνεται μπροστά μας με τα καταναλωτικά αγαθά να παίζουν τον ρόλο των οικονομικών πρεσβευτών;
Μέσα σε αυτήν την αντιφατική κατάσταση παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και παγκοσμιοποιημένου εμπορίου χωρίς παγκοσμιοποιημένα καταναλωτικά αγαθά μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, ιδιαίτερος διαφαίνεται ο εμπορικός και πολιτικός ρόλος που θα διαδραματίσει η Ινδία.
Οι δασμοί των ΗΠΑ ενισχύουν τη λογική για τη συμφωνία ΕΕ-Ινδίας με βάση την εκτίμηση του πρέσβη της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ερβέ Ντελβίν στις 4 Απριλίου 2025. Ήδη από τον Φεβρουάριο του 2025, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, και ο Πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι, είχαν εργαστεί σε αυτήν την κατεύθυνση, στηρίζοντας τον φιλόδοξο στόχο της ολοκλήρωσης της Συμφωνίας Ελεύθερων Συναλλαγών μέχρι το τέλος του 2025. Οι διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία εμπορίου που ξεκίνησαν το 2007, διακόπηκαν το 2013 και στη συνέχεια αναβίωσαν το 2022.
«Η Ινδία και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο σε ορισμένες πτυχές των διαπραγματεύσεων για μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών (ΣΕΣ) που και οι δύο πλευρές επιθυμούν να ολοκληρώσουν μέχρι το τέλος του έτους, με τις απειλές των ΗΠΑ για δασμούς να ενισχύουν τη λογική της συμφωνίας» δήλωσε την 1 Απριλίου 2025 ο πρέσβης της ΕΕ, Ερβέ Ντελβίν αναφερόμενος στον 10ο γύρο διαπραγματεύσεων και επίσης στον πρώτο που διεξήχθη μετά την επίσκεψη της Φον ντερ Λάιεν.
«Το παγκόσμιο περιβάλλον επιταχύνει τις διαπραγματεύσεις. Οι αμοιβαίοι δασμοί από τις ΗΠΑ ενισχύουν τη λογική για μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ Ινδίας και ΕΕ, αλλά δεν θα τους καθορίσουν», συνέχισε, σχολιάζοντας την απειλή του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να επιβάλλει αμοιβαίους δασμούς στους εμπορικούς εταίρους σε όλο τον κόσμο από τις 2 Απριλίου.
Ο Ντελβίν αναφέρθηκε σε αρκετούς παράγοντες για το αποτέλεσμα του τελευταίου γύρου διαπραγματεύσεων μεταξύ της Ινδίας και της ΕΕ, καθώς και οι δύο επιδεικνύουν ισχυρή αποφασιστικότητα για την ολοκλήρωση μιας συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου. Πρόσθεσε «ότι οι συζητήσεις μεταξύ Ινδίας και ΕΕ συνεχίζονται για την οικοδόμηση ενός ουσιαστικού εμπορικού πακέτου που θα είναι αμφότερα επωφελές, καθώς και οι δύο πλευρές εργάζονται για να αντιμετωπίσουν τα βασικά αιτήματα και τις αντίστοιχες ευαίσθητες παραμέτρους».
Ο Ντελβίν δεν έδωσε λεπτομέρειες για αυτές τις ευαίσθητες παραμέτρους τις οποίες πρέπει και οι δύο πλευρές να λάβουν σοβαρά υπόψη, αλλά φαίνεται ότι υπονοεί την έκκληση της Ινδίας για μεγαλύτερη κινητικότητα των Ινδών επαγγελματιών εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις προσπάθειές της να προστατεύσει ευαίσθητους εγχώριους τομείς όπως η γεωργία και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ παράλληλα παρέχει πρόσβαση στην ινδική αγορά.
Ταυτόχρονα, η ΕΕ έχει ζητήσει τη μείωση των δασμών στα αλκοολούχα ποτά και τα αυτοκίνητα από πλευράς Ινδίας.
Η ινδική πλευρά έχει εκφράσει επίσης ανησυχίες σχετικά με τον Μηχανισμό Προσαρμογής Σταθμισμένων Δασμών (CBAM) της ΕΕ καθώς και σχετικά με την επιβολή δασμού στα προϊόντα υψηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα, όπως ο χάλυβας και το τσιμέντο, που θα τεθεί σε εφαρμογή το 2026, περιγράφοντας το CBAM ως ανησυχία για μεγάλο αριθμό χωρών του Παγκόσμιου Νότου.
Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ινδίας στα αγαθά. Το διμερές εμπόριο αγαθών μεταξύ τους σχεδόν διπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία, φτάνοντας το ποσό των 135 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2024, ενώ το εμπόριο υπηρεσιών αξίζει περίπου 53 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο Ντελβίν σημείωσε ότι οι εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ είναι πλήρως συμβατές με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ). «Είναι θετικές και σεβαστές μακροπρόθεσμα», συμπλήρωσε. «Οι εταιρείες της ΕΕ γενικά είναι πρόθυμες να επενδύσουν στην Ινδία. Η αντιμετώπιση των τεχνικών εμποδίων είναι ένα σημαντικό κίνητρο για αυτούς ώστε να αυξήσουν το επίπεδο των επενδύσεων, και μια Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών θα ήταν επιταχυντής γι’ αυτό. Ο Ντελβίν τόνισε ότι «η ΕΕ επιδιώκει να κλιμακώσει σημαντικά τη συνεργασία με την Ινδία στον τομέα της καθαρής τεχνολογίας, των ημιαγωγών, της άμυνας και της ασφάλειας.». Η έκθεση μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ινδίας ολοκληρώθηκε με τις δύο πλευρές να συμφωνούν να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις για την ενίσχυση της μεταξύ τους σχέσης και τον επόμενο γύρο να συμφωνείται να πραγματοποιηθεί στο Νέο Δελχί από τις 5 Μαΐου.
Γίνεται σαφές ότι ο κύριος οικονομικός αγώνας αυτή τη στιγμή διαμείβεται μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας με τις υπόλοιπες χώρες του πλανήτη να βρίσκονται στη μέση των αντίρροπων δυνάμεων επιβολής δασμών σε προϊόντα τόσο από την Κίνα και την Αμερική. Όσον αφορά την Κίνα, σαφές μήνυμα στην Ουάσιγκτον έστειλε το Πεκίνο την Τρίτη 8 Απριλίου 2025, δηλώνοντας ότι «θα πολεμήσει μέχρι τέλους» εάν ο Ντόναλντ Τραμπ προχωρήσει στην κλιμάκωση των δασμών κατά της Κίνας, χαρακτηρίζοντας τις αμερικανικές κινήσεις «εκβιασμό».
Η έντονη αντίδραση από το κινεζικό υπουργείο Εμπορίου ήρθε ως απάντηση στην απειλή Τραμπ να αυξήσει τους δασμούς σε εισαγωγές από την Κίνα έως και 100% από την Τετάρτη, μετά την απόφαση του Πεκίνου να επιβάλει «ανταποδοτικά» μέτρα στις αρχικές επιβαρύνσεις που ανακοίνωσε η Ουάσιγκτον την περασμένη εβδομάδα.
Η Ινδία από την άλλη πλευρά, δεν σχεδιάζει ν’ ανταποδώσει την επιβολή δασμών κατά της απόφασης του Αμερικανού προέδρου Τραμπ να επιβάλλει δασμούς 26% στα προϊόντα της που εξάγονται στην αγορά των ΗΠΑ, σύμφωνα με δήλωση ενός αξιωματούχου της κυβέρνησης στο Νέο Δελχί, που επικαλέστηκε τις συνομιλίες που διεξάγονται για την επίτευξη μιας συμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ και Ινδίας.
Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι εξετάζει μία ρήτρα στο εκτελεστικό διάταγμα της επιβολής των αμερικανικών δασμών του Τραμπ που αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο πιθανής αναστολής των δασμών για εμπορικούς εταίρους. Οι εμπορικοί εταίροι των Ινδών «κάνουν σημαντικά βήματα για τη θεραπεία μη ανταποδοτικών εμπορικών διακανονισμών», δήλωσε ανώνυμα ο Ινδός αξιωματούχος, καθώς οι διμερείς συνομιλίες είναι εμπιστευτικές.
Η Ινδία χειρίζεται στρατηγικά το παιχνίδι αυτή τη στιγμή. Ενισχύει τις σχέσεις με την Ευρώπη και περιμένει να αντιμετωπίσει με ψυχραιμία την επιθετική πολιτική του Τραμπ. Παράλληλα επενδύει στο εγχώριο εμπόριο με τα δικά της προϊόντα καθώς η κίνηση αυτή κρίνεται η μόνη ασφαλής εμπορικά επιλογή σε έναν παγκοσμιοποιημένο χάρτη που οι τιμές εισαγωγής σε ξένα προϊόντα μονίμως αυξάνονται. Επομένως, η στροφή των καταναλωτών στην οικοδόμηση καταναλωτικών συνηθειών που βασίζονται στα προϊόντα της χώρας τους είναι μία συνετή λύση διαχείρισης. Μήπως η Ινδία με τη διαχείριση που κάνει αναγορεύεται με αργά και σταθερά βήματα στον οικονομικό γίγαντα 1,4 δισεκατομμυρίων ανθρώπων που ξυπνά και δίνει την απάντηση στο κωλυόμενο από αλλεπάλληλους δασμούς κινέζικο εμπόριο;
* Η Δήμητρα Στάικου είναι νομικός και αρθρογράφος για τη Νοτιοανατολική Ασία και τη Μέση Ανατολή
