Της Πηνελόπης Γκάλιου
Ξημερώματα 24ης Φεβρουαρίου 2022. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ήρθε για να ταράξει τα νερά του δυτικού κόσμου και να καταρρίψει όλα τα δεδομένα της ασφάλειας και της οικονομικής ευημερίας της Ευρώπης. Ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας ένα χρόνο πριν, αποκάλυψε και αποκαλύπτει τις αδυναμίες της δύσης, τα εν υπνώσει αντανακλαστικά της αλλά ταυτόχρονα δοκιμάζει συμμαχίες, τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες αλλά επιχειρεί να κινητοποιήσει το “αργοκίνητο” καράβι της Ε.Ε..
Η Ελλάδα από την πρώτη στιγμή ενεργή και παρούσα, στο πλευρό της αμυνόμενης Ουκρανίας και του λαού της. Δεν αμφιταλαντεύτηκε ούτε στιγμή για την πλευρά της ιστορίας που έπρεπε να σταθεί και να υπερασπιστεί.
“Η Ελλάδα καταδικάζει απερίφραστα την σημερινή ρωσική επίθεση εναντίον της Ουκρανίας, η οποία αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και των παγκοσμίων Αξιών. Επίσης υπονομεύει την Ευρωπαϊκή Ειρήνη και Ασφάλεια” ανέφερε η πρώτη ανακοίνωση του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών στο ξέσπασμα του πολέμου. Άλλωστε η προστασία της εδαφικής ακεραιότητας, της κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας όλων των κρατών αποτελεί θεμελιώδη αρχή για την Ελλάδα, καταδικάζοντας διαχρονικά κάθε παραβίαση αυτών των βασικών αρχών που προβλέπονται από τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Και με βάση αυτές τις αρχές κάλεσε από την πρώτη στιγμή τη ρωσική πλευρά “για τον άμεσο τερματισμό των εχθροπραξιών, οι οποίες, πέρα των άλλων σοβαρών συνεπειών τους, βάζουν σε κίνδυνο την ζωή αμάχων, συμπεριλαμβανομένης της Ελληνικής Κοινότητας που διαβιεί στην Ουκρανία”.
Από την πρώτη στιγμή η χώρα μας ξεκάθαρα στάθηκε αλληλέγγυα προς την Ουκρανία απόλυτα συντονισμένη με τους Ευρωπαίους εταίρους και Νατοϊκούς συμμάχους μας αναφορικά με την απάντηση στην παραβίαση της Διεθνούς Νομιμότητας, ενώ οι Ελληνικές Αρχές στην Ουκρανία (Πρεσβεία στο Κίεβο, Γενικά Προξενεία στην Μαριούπολη και στην Οδησσό) από την πρώτη στιγμή ήταν σε συνεχή επαφή με τους Έλληνες πολίτες και τους κατόχους Ειδικών Δελτίων Ταυτότητας Ομογενούς προκειμένου να τους παρασχεθεί κάθε δυνατή αρωγή και βοήθεια, όπως πολλές φορές χρειάστηκε.
Το καμπανάκι του Έλληνα πρωθυπουργού στην πρώτη έκτακτη Σύνοδο Κορυφής για την Ουκρανία
Το ίδιο βράδυ της εισβολής της 24ης Φεβρουαρίου 2022, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής των Ευρωπαίων Ηγετών μιλούσε για μία “εξέλιξη που πριν από λίγο φάνταζε αδιανόητη, τη μεγαλύτερη στρατιωτική εισβολή σε ανεξάρτητη χώρα μετά τον β’ παγκόσμιο πόλεμο. Αυτά τα οποία συμβαίνουν στην Ουκρανία δεν παραβιάζουν απλά το διεθνές δίκαιο, θέτουν σε αμφισβήτηση ολόκληρη την αρχιτεκτονική ασφάλεια της Ευρώπης”.
Είχε τονίσει μάλιστα την ανάγκη για μία δυναμική απάντηση της Ε.Ε. με σκληρές αποφάσεις και κυρώσεις απέναντι στη Ρωσία, καλώντας παράλληλα τους ομολόγους του να ζητήσουν “το συντομότερο δυνατόν την παύση όλων των εχθροπραξιών, την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από την Ουκρανία, τη διασφάλιση της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας”. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε διαγνώσει όμως ταυτόχρονα και τον αντίκτυπο της ρωσικής εισβολής και στην Ευρωπαϊκή οικονομία καλώντας εγκαίρως και άμεσα τους ευρωπαίους εταίρους να ετοιμάσουν την “άμυνα” της Ευρώπης απέναντι σε εξελίξεις που ενδεχομένως θα έπλητταν τις ευρωπαϊκές οικονομίες. “Έχω ζητήσει να συμπεριληφθούν στα συμπεράσματα της έκτακτης συνόδου μια πρόβλεψη, η οποία θα εξουσιοδοτεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μελετήσει και να προτείνει άμεσα στο Συμβούλιο, τη λήψη έκτακτων μέτρων υποστήριξης των κρατών μελών, απέναντι στις ενδεχόμενες απότομες αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας” είχε δηλώσει τότε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, παρότι οι προτάσεις του δεν εισακούστηκαν εγκαίρως βάζοντας -όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων σε μία μεγάλη “ενεργειακή” περιπέτεια όλη τη Γηραιά Ήπειρο, η οποία εν τέλει δεν απέφυγε τον ενεργειακό εκβιασμό της Μόσχας.
Η ελληνική αντιπολίτευση για τη ρωσική εισβολή
Την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία καταδίκασε και ο ΣΥΡΙΖΑ, με τον Αλέξη Τσίπρα να επισημαίνει ότι “η Ε.Ε. δεν μπόρεσε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων” και την κάλεσε “να αξιοποιήσει κάθε διπλωματικό μέσο για να εξασφαλιστεί κατάπαυση του πυρός, να αποχωρήσει η Ρωσία από τα ουκρανικά εδάφη και να επανέλθουμε στον δρόμο της διπλωματίας”.
Ο Νίκος Ανδρουλάκης καταδικάζοντας την ρωσική εισβολή τόνισε πως βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου, όπως ο σεβασμός της εθνικής κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας παραμερίστηκαν από τη δύναμη του ισχυρού” και υπογράμμκισε την ανάγκη κοινής εξωτερικής πολιτικής για τη διασφάλιση της ειρήνης και σταθερότητας των ευρωπαϊκών λαών.
Διπλά πυρά σε Ρωσία αλλά και ΗΠΑ – ΝΑΤΟ είχε η καταδίκη του πολέμου από το ΚΚΕ τονίζοντας πως η “Η Ελλάδα πρέπει να λειτουργεί ως πυλώνας σταθερότητας, ασφαλείας και ειρήνης. Oχι ως “λαγός” των όποιων δυτικών αντιδράσεων απέναντι στη Ρωσία”. Τέλος ο Κυριάκος Βελόπουλος, ενώ ο Γιάννης Βαρουφάκης ζήτησε να φύγουν τα ρωσικά στρατεύματα από την Ουκρανία και να πάψει η επέκταση του ΝΑΤΟ.
Η ανθρωπιστική βοήθεια της Ελλάδας και η φιλοξενία ουκρανών προφύγων
Με το άκουσμα της εισβολής στην Ουκρανία, η Ελλάδα λειτούργησε ακαριαία και σε ανθρωπιστικό επίπεδο. Με άμεσο συντονισμό μεταξύ του Υπουργείου Άμυνας και του Υπουργείου Υγείας, οργανώθηκε η αποστολή ιατροφαρμακευτικού υλικού, κλινοσκεπασμάτων, τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης με πτήσεις C130, για τον δοκιμαζόμενο ουκρανικό λαό, ενώ συγκινητική και σημαντική ήταν και η ενεργοποίηση ιδιωτών, φορέων και πολιτών προκειμένου να συμβάλλουν στη βοήθεια προς την εμπόλεμη χώρα.
Την ίδια ώρα η Ελλάδα πιστή στις αρχές και αξίες της δήλωσε απο την πρώτη στιγμή ανοιχτή στη φιλοξενία Ουκρανών προσφύγων με τον Υπουργό Μετανάστευσης Νότη Μηταράκη να δηλώνει ότι “Θεωρούμε υποχρέωσή μας να συμμετάσχουν σε αυτή την ανθρωπιστική αλυσίδα” και να επισημαίνει πολύ νωρίς ότι “πρέπει να γίνει υποχρεωτικό για όλες τις χώρες της ΕΕ να συμβάλουν στην ανακατανομή των ροών από την Ουκρανία”. Ο υπουργός Μετανάστευσης παρουσίασε, τότε , τις παραμέτρους της Οδηγίας Περί Προσωρινής Προστασίας που επρόκειτο να ενεργοποιήσει η Ε.Ε. ως ταχεία διαδικασία εισόδου για μαζικά εκτοπισμένους πρόσφυγες και όπως ανέφερε, όσοι φτάνουν στα σύνορα χωρών της ΕΕ λαμβάνουν μια έκτακτη άδεια που τους δίνει το δικαίωμα παραμονής για έναν χρόνο και τους δίνει άμεσα το δικαίωμα εργασίας.
«Πολλοί από αυτούς που θα έρθουν, θα έχουν τη δυνατότητα να δουλέψουν κατευθείαν στην αγροτική, τουριστική ή άλλη βιομηχανία της χώρας μας και αυτό δεν τους απορρίπτει το δικαίωμα να υποβάλουν αίτημα ασύλου, αλλά καλύπτονται από αυτό το προσωρινό μέτρο, το οποίο μπορεί να παραταθεί”.
Και σε αυτή την περιπτωση πάντως, της φιλοξενείας των ουκρανών προσφύγων η ανταπόκριση των ελλήνων ήταν συγκινητική για μία ακόμη φορά καθώς πέρα από τις δημόσιες δομές που παραχωρήθηκαν για να στεγάσουν ουκρανούς αμάχους και οικογένειες, πολλοί Έλληνες ήταν εκείνοι που προσφέρθηκαν να παραχωρήσουν τα σπίτια τους ή να φιλοξενήσουν στα σπίτια τους, τους δοκιμαζόμενους ουκρανούς.
Τα εγκλήματα πολέμου εις βάρος της Μαριούπολης
Η Ελλάδα είχε και έχει και έναν επιπλέον λόγο ανησυχίας και αυξημένου ενδιαφέροντος για τις εξελίξεις στην Ουκρανία, την μεγάλη ελληνική κοινότητα που διαβιούσε και διαβιεί εκεί.
Η Μαριούπολη και άλλα ελληνόφωνα χωριά της Ουκρανίας μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα μετατράπηκαν σε “πόλεις φαντάσματα”. Οι ρωσικές δυνάμεις περικύκλωσαν τη Μαριούπολη ενώ οι αλλεπάλληλοι βομβαρδισμοί την ισοπέδωσαν αφήνοντας πίσω χιλιάδες θύματα, μεταξύ των οποίων χιλιάδες άμαχοι και παιδιά και μία πόλη κατεστραμμένη, χωρίς νοσοκομεία, σχολεία, υποδομές ενώ όσοι έμεινα εκεί υπέφεραν από την πείνα και την αφυδάτωση και πολλοί από αυτούς που επεχείρησαν να φύγουν μέσω των ανθρωπιστικών διαδρόμων, κάποιοι χτυπήθηκαν και εκεί.
Μία από τις πιο δύσκολες επιχειρήσεις εκκένωσης ήταν και αυτή που συμμετείχαν οι Έλληνες δημοσιογράφοι που κάλυπταν την πολιορκία και την επίθεση στη Μαριούπολη. Μεταξύ αυτών, ο απεσταλμένος της τηλεόρασης του ΣΚΑΪ Σταύρος Ιωαννίδης ο οποίος συγκλόνησε με την περιγραφή των όσων έζησε η ελληνική αποστολή.
“Βγαίνοντας από τη Μαριούπολη, όλα έδειχναν ότι η πόλη ετοιμάζεται να δεχτεί εισβολή. Οι Ουκρανοί είχαν τοποθετήσει μεγάλα φορτηγά και λεωφορεία στους δρόμους για να λειτουργήσουν ως εμπόδια για τα άρματα μάχης. Κάθε χιλιόμετρο που διασχίζαμε μακριά από τη Μαριούπολη αισθανόμασταν ότι μπαίνουμε όλο και πιο βαθιά στο πεδίο της μάχης. Παρατημένα άρματα και τεθωρακισμένα καίγονταν ακόμη στην άκρη του δρόμου, ενώ η άσφαλτος κάπνιζε από τους πρωινούς βομβαρδισμούς. Στο Μάγκνους, ένα χωριό λίγο έξω από την πόλη, συναντήσαμε για πρώτη φορά τις ρωσικές δυνάμεις. Ενας ουλαμός τεθωρακισμένων της ρωσικής εμπροσθοφυλακής που κατευθυνόταν στη Μαριούπολη. Τους είδαμε μέσα στην ομίχλη να μας κλείνουν τον δρόμο, κάνοντας σινιάλο να σταματήσουμε. Ο πρέσβης Φραγκίσκος Κωστελλένος, που ηγείτο της αυτοκινητοπομπής, βγήκε από το υπηρεσιακό όχημα για να διαπραγματευτεί. Λίγες στιγμές μετά, οι Ρώσοι μιλούν σε έντονο ύφος και του ζητούν να μπει ξανά στο αυτοκίνητο. Οι κάννες των αρμάτων στρέφονται προς το κονβόι και οι Ρώσοι στρατιώτες παίρνουν θέσεις βολής και σημαδεύουν τα αυτοκίνητα. Για τρία λεπτά δεν κουνιέται κανείς παρά μόνο η κάννη του άρματος και ο ελεύθερος σκοπευτής που «μετράει» ένα προς ένα τα αυτοκίνητα. Τρία λεπτά που έμοιαζαν με αιώνα. Καταφέραμε να συνεχίσουμε χάρη στην υποδειγματική ψυχραιμία του πρέσβη, που έπεισε τους Ρώσους ότι δεν είμαστε σαμποτέρ ή πράκτορες της ουκρανικής πλευράς.
Προτού φύγουμε, μας προειδοποίησαν ότι στην περιοχή γίνονται μάχες και είναι πιθανό να βρεθούμε εν μέσω διασταυρούμενων πυρών, προτρέποντάς μας μάλιστα να γυρίσουμε στη Μαριούπολη για την ασφάλειά μας. Αποφασίσαμε να προχωρήσουμε μέσα από παρακάμψεις, καθώς ο κεντρικός δρόμος που συνδέει τη Μαριούπολη με τη Ζαπορίζια είχε βομβαρδιστεί και οι γέφυρες είχαν ανατιναχθεί για να καθυστερήσουν την προέλαση των ρωσικών στρατευμάτων.
Μέχρι να βγούμε από την εμπόλεμη ζώνη, περάσαμε από ισοπεδωμένα χωριά, ναρκοθετημένους δρόμους και στρατεύματα των δύο πλευρών. Δεχτήκαμε ακόμη και πυροβολισμούς όταν μπήκαμε σε έναν επαρχιακό δρόμο, με τις σφαίρες να καρφώνονται στη ρόδα του συνεργείου του Mega. Επειτα από αρκετές ώρες, επανήλθαμε στον κεντρικό δρόμο για τη Ζαπορίζια, με το μεγαλύτερό μας πρόβλημα να είναι πλέον τα καύσιμα. Εχοντας καλύψει το μεγαλύτερο μέρος της απόστασης με αναμμένο το λαμπάκι της βενζίνης και αφού περάσαμε από δεκάδες σημεία ελέγχου της πολιτοφυλακής και του ουκρανικού στρατού, φτάσαμε αργά το απόγευμα στη Ζαπορίζια. Το αυτοκίνητο έμεινε από καύσιμα στην είσοδο της πόλης και με τη βοήθεια των συναδέλφων φτάσαμε μέχρι το ξενοδοχείο όπου θα διανυκτερεύαμε”.
Στις αρχές Απριλίου, ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, προσερχόμενος στη Σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ, ζήτησε τη διερεύνηση εγκλημάτων πολέμου στη Μαριούπολη από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. “Η Ελλάδα έχει ειδικό ενδιαφέρον για τη Μαριούπολη, λόγω της ελληνικής κοινότητας άνω των 100.000 ατόμων εκεί. Πέραν αυτού, θα ζητήσω από τους ομολόγους μου στη Συμμαχία να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν να βοηθήσουν την Ουκρανία και να προστατεύσουν την Οδησσό, ούτως ώστε η Οδησσός να μην έχει τη μοίρα της Μαριούπολης” είχε δηλώσει τότε.
Στο στόχαστρο του Πούτιν και η Οδησσός
Στο στόχαστρο του ρωσικού στρατού μπήκε βέβαια και η Οδησσός, η πόλη με τη μεγάλη ιστορία και την – επίσης- έντονη ελληνική παρουσία καθώς ο αποκλεισμός της Οδησσού από θάλασσα και στεριά, θα σήμανε και την ολική αποκοπή της Ουκρανίας από τη Μαύρη Θάλασσα. Υποδομές και ενεργειακές εγκαταστάσεις χτυπήθηκαν περισσότερο από άλλα κτίρια ενώ μεταξύ των θυμάτων και εκεί υπήρξαν άμαχοι και παιδιά.
Την Οδησσό επισκέφτηκε ήδη απο τον Απρίλιο του 2022 ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας,μεταφέροντας ανθρωπιστική βοήθεια ενώ επισκέφθηκε το ελληνικό Προξενείο συνοδευόμενος από τον Γενικό Πρόξενο, είχε επαφές με εκπροσώπους της ομογένειας στους οποίους ανέφερε ότι το Προξενείο έχει ξανανοίξει για να υποστηρίξει τους ίδιους και τις οικογένειες τους.
Μάλιστα ο κ. Δένδιας επέστρεψε στην Οδησσό και τον περασμένο Ιούλιο, όπου είχε επαφές με τις τοπικές Αρχές και με ομογενείς όπου ανακοίνωσε πως “Αποφασίσαμε… με τη βοήθεια και του Υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο θα μας διαθέσει δύο εμπειρογνώμονες,να βοηθήσουμε ώστε και η Οδησσός να φθάσει πολύ σύντομα στο επίπεδο να περιληφθεί στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς”, συμβάλλοντας με κάθε τρόπο και με κάθε μέσο στην στήριξη της δοκιμαζόμενης Οδησσού.
Η αποστολή αμυντικού υλικού στην Ουκρανία και ο ελληνικός εσωτερικός “διχασμός”
Παράλληλα με την ανθρωπιστική και πολιτική στήριξη που παρείχε η χώρα μας στην χειμαζόμενη Ουκρανία και παρά το γεγεονός ότι το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων της χώρας είχε καταδικάσει την ρωσική εισβολή, και στήριξε την ενίσχυση της ανθρωπιστικής βοήθειας στον ουκρανικό λαό, ωστόσο, οι αποστολές αμυντικού υλικού προς την Ουκρανία δίχασαν το πολιτικό σύστημα προκαλώντας αντιπαραθέσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ μάλιστα υποστήριξε ότι “η αποστολή όπλων στην Ουκρανία είναι κίνηση ενταγμένη στον σχεδιασμό διατήρησης και επέκτασης του πολέμου” χαρακτηρίζοντας την κυβέρνηση “υπόλογη για την εμπλοκή της Ελλάδας στον πόλεμο”. Ο Υπουργός Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος πάντως επικαλέστηκε το παράδειγμα όλων των Ευρωπαϊκών χωρών και διαβεβαίωσε ότι “Η Ελλάδα, όπως όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, βοηθά την Ουκρανία” με αμυντικό υλικό, προκειμένου να αμυνθεί στην επίθεση που δέχεται από τη Ρωσία. Το αμυντικό υλικό χορηγείται από τα αποθέματα που διαθέτει η χώρα και δεν αποδυναμώνει ούτε κατ’ ελάχιστον την αμυντική δυνατότητά της”.
Στο ναδίρ οι σχέσεις με τη Ρωσία
Το γεγονός πάντως ότι η Ελλάδα από την πρώτη στιγμή συντάχθηκε με τη Δύση όχι μόνο καταδικάζοντας την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά συμβάλλοντας ενεργά στην πολιτική, ανθρωπιστική, οικονομική και επιχειρησιακή στήριξή της, επιδείνωσε “κατακόρυφα” τις ελληνο-ρωσικές σχέσεις, οι οποίες έκτοτε χαρακτηρίζονται από ένα “ψυχροπολεμικό” κλίμα. Ένα κλίμα που στιγματίστηκε ακόμη πιο βαθιά απ' όταν οι ελληνικές αρχές κήρυξαν 12 μέλη των Διπλωματικών και Προξενικών Αποστολών της Ρωσίας, που ήταν διαπιστευμένα στην Ελλάδα, ως πρόσωπα μη αρεστά (personae non gratae), από τις αρχές Απριλίου, λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και μέσα στο ευρύτερο κλίμα των ημερών με τις αλλεπάλληλες απελάσεις Ρώσων διπλωματών από τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Κίνηση την οποία η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα , είχε χαρακτηρίσει “εχθρική κίνηση”, η οποία θα απαντηθεί “καταλλήλως” όπως είχε απειλήσει.
Αυτή η απάντηση ήρθε δύομιση μήνες αργότερα όταν η Μόσχα πέρασε στην αντεπίθεση, κηρύσσοντας οκτώ Έλληνες διπλωμάτες “personae non gratae”, στους οποίους έδωσε προθεσμία οκτώ ημερών για να φύγουν από τη χώρα.Το υπουργείο Εξωτερικών μάλιστα είχε πει ότι κάλεσε την Ελληνίδα πρέσβη για να διαμαρτυρηθεί για “την συγκρουσιακή” – όπως την αποκάλεσε – “πορεία των ελληνικών αρχών προς τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της προμήθειας όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού στο καθεστώς του Κιέβου”.
Το βέβαιο πάντως είναι ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία αποκάλυψε ίσως ότι οι διμερείς σχέσεις Ελλάδα – Ρωσίας ίσως και να στερούνταν τα τελευταία χρόνια στρατηγικού βάθους και κατανόησης, και ίσως για αυτό το λόγο σε συνδυασμό με τις διαφορές μας που είναι πλέον τόσο εμφανείς, δεν μπορούν εύκολα να γεφυρωθούν.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
