Ο Ερντογάν συνεχίζει να παίζει στην κόψη του ξυραφιού με την τακτική του συνεχόμενου πολιτικού gashlighting (φαινόμενο στρεψοδικίας, αλλαγής πραγματικότητας που ενώ κάποιος γνωρίζει την αλήθεια κάνει ό,τι μπορεί για να αλλοιώσει τις καταστάσεις παίζοντας συχνά με το περιεχόμενο των λέξεων που χρησιμοποιεί.)
Ο κόσμος πηγαίνει μπροστά, εξελίσσεται, με την Αμερική να ξεκινά ένα νέο παγκόσμιο γεωπολιτικό κεφάλαιο και να βάζει επιτέλους φρένο στην Κίνα, επιβάλλοντας νέους δασμούς έως 60%, πέρα από τους υφιστάμενους, στα κινέζικα προϊόντα που εισέρχονται στις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα ο Τραμπ ενισχύει τις συμμαχίες του στον Ινδοειρηνικό ωκεανό. Ο νέος Υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, πρόκειται να συναντήσει τους ομολόγους του από την Ινδία, την Ιαπωνία και την Αυστραλία, τη γνωστή ομάδα QUAD για να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη επιρροή του Πεκίνου στη Νοτιοανατολική Ασία.
Όσον αφορά τις σχέσεις Ευρώπης - ΗΠΑ, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιντεν, και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, ανέφεραν στις πλατφόρμες τους στο Χ «Αναμένουμε με ανυπομονησία μια θετική συνεργασία με τη νέα αμερικανική κυβέρνηση, βασισμένη στις κοινές αξίες και τα συμφέροντά μας. Σε ένα δύσκολο κόσμο, η Ευρώπη και οι ΗΠΑ είναι ισχυρότερες μαζί.»
Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία ακολουθεί πολιτική απομόνωσης και δεν θέλει να συμβαδίσει με την πορεία που χαράσσουν Ευρώπη και Αμερική. Οι τελευταίες δηλώσεις από την τουρκική πλευρά είναι η αρχή ενός νέου διπλωματικού κεφαλαίου πολέμου. «Δεν δίνουμε σημασία στις παραφωνίες που ακούγονται από την Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι ας επιλύσουν πρώτα τις δικές τους υποθέσεις και μετά ας επιχειρήσουν να βάλουν τάξη στην περιοχή μας. Τελείωσε η εποχή αυτών που αλώνιζαν στην περιοχή με την πολιτική της διαίρεσης, διχοτόμησης και διοίκησης. Όποιος πει το οτιδήποτε, χαλάει το παιχνίδι των τελευταίων 100 ετών. Στην περιοχή μας φυσάει αέρας ειρήνης, αδελφοσύνης και σταθερότητας. Ανοίγουν οι πύλες μιας νέας εποχής ευημερίας και ανάπτυξης. Από εδώ και πέρα το μέλλον της περιοχής θα το καθορίσουν οι λαοί της περιοχής» δήλωσε ο Ερντογάν κρύβοντας κάτω από το χαλί ότι δεν υπάρχει η ειρήνη και η αδελφοσύνη που ευαγγελίζεται, καθώς οι λίγοι ελεύθεροι Τούρκοι πολίτες που τολμούν να εναντιωθούν στην ψευδή προπαγάνδα του καθεστώτος, διώκονται θανάσιμα.
Η Τουρκία για μία ακόμη φορά δεν σέβεται το διεθνές δίκαιο. Η τουρκική εφημερίδα Ηurriyet αναφέρει ότι «η Ελλάδα παραβιάζει τις συνθήκες και στρατιωτικοποιεί τα νησιά». Από την άλλη, η Τουρκία συνεχίζει να συζητά έντονα για τα Δωδεκάνησα και για την Κύπρο δημιουργώντας ανασφάλεια στην ελληνική πλευρά. Η Τουρκία δεν θέλει μία ανοιχτή Μεσόγειο, δίαυλο οικονομικής επικοινωνίας Ανατολής και Αμερικής, αλλά θέλει να έχει αυτή τον έλεγχο της Μεσογείου και να κινεί τα πράγματα όπως θέλει. Σε αυτό, φυσικά ψάχνει συμμάχους σε άλλα ισλαμικά κράτη όπως το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές που τα εργαλειοποιεί και τα θυμάται μόνο όταν έχει ανάγκη, πράγμα που αυτή τη στιγμή προσπαθεί να κάνει με το Μπαγκλαντές δημιουργώντας ισχυρότερους εμπορικούς δασμούς μαζί του.
Για να επιρρώσει το σχέδιο της επεκτατικής πολιτικής της, έχει δημιουργήσει τη θεωρία Mavi Vatan. Σύμφωνα με τον κύριο υποστηρικτή της θεωρίας αυτής, τον απόστρατο ναύαρχο Cem Gürdeniz, η έννοια της Mavi Vatan της Τουρκίας αντιπροσωπεύει μια ιδέα, ένα σύμβολο και ένα δόγμα. Ως ιδέα, η Mavi Vatan περιλαμβάνει τα ναυτικά συμφέροντα της Τουρκίας. Ως σύμβολο, περιλαμβάνει την ομότιτλη στρατιωτική άσκηση της Τουρκίας, η οποία το 2019 έδειξε τις αξιώσεις της Τουρκίας για θαλάσσια δικαιοδοσία και τις δυνατότητες του Τουρκικού Ναυτικού και των ναυτικών ικανοτήτων της Τουρκίας. Τέλος, ως δόγμα, η Mavi Vatan καθοδηγεί την άμυνα της τουρκικής κυριαρχίας στη θάλασσα, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου της τουρκικής υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) της Τουρκίας. H Mavi Vatan έχει αποκτήσει ολοένα και μεγαλύτερη σημασία τόσο σε εγχώριο επίπεδο, όσο και ως στοιχείο της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, η οποία τα τελευταία πέντε χρόνια έχει γίνει ολοένα και πιο επιθετική με μια αντι-Η.Π.Α. προοπτική ως κεντρική οργανωτική αρχή.
Είναι γνωστό εδώ και καιρό ότι η Τουρκία δημιουργεί και διαλύει συμμαχίες όπως αυτό τη συμφέρει εκείνη τη στιγμή, χωρίς πάντα να εξετάζει σωστά το μακροπρόθεσμο αντίκτυπο των πράξεων της πράγμα που φαίνεται από το παιχνίδι που παίζει η Τουρκία αυτή τη στιγμή με το Μπαγκλαντές. Στη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στις 9 Ιανουαρίου ανάμεσα στον επισκέπτη Τούρκο Υπουργό Εμπορίου Ομέρ Μπολάτ και τον επικεφαλής σύμβουλο του Μπαγκλαντές, Μοχάμεντ Γιουνούς, το Μπαγκλαντές ζήτησε από την Τουρκία να αυξήσει τις επενδύσεις στη χώρα. Απαντώντας στο αίτημα του Γιουνούς να μειωθεί το εμπορικό έλλειμμα στο διμερές εμπόριο τους, ο Μπολάτ τόνισε ότι η Τουρκία δεσμεύτηκε να μειώσει τις εισαγωγές της από την Ινδία και άλλες χώρες και αντ' αυτού να ξεκινήσει να προμηθεύεται παρόμοια προϊόντα από το Μπαγκλαντές. Ο Γιουνούς επίσης τόνισε τη μεταφορά των τουρκικών εργοστασίων άμυνας στο Μπαγκλαντές, μαζί με τη μεταφορά δομών τεχνολογίας.
Επιπλέον, ο Τούρκος Υπουργός Εμπορίου πρόσθεσε ότι οι δύο χώρες θα μπορούσαν επίσης να διαφοροποιήσουν τη συνεργασία τους πέρα από τη βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας σε άλλους τομείς όπως η άμυνα, η υγειονομική περίθαλψη, τα φαρμακευτικά προϊόντα και τα γεωργικά μηχανήματα. Οι εξαγωγές του Μπαγκλαντές προς την Άγκυρα ανήλθαν σε 581 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2023-24, ενώ οι εισαγωγές ήταν περίπου 424 εκατομμύρια δολάρια.
Παρατηρούμε εδώ λοιπόν την προσπάθεια σύσφιξης εμπορικών σχέσεων της Τουρκίας με το Μπαγκλαντές την ώρα που παγώνει τις σχέσεις της με την Ινδία. Θα ήταν αφελές να μη συμπεριλάβουμε ως συνιστώσα στη γεωπολιτική γέφυρα που θέλει η Τουρκία να χτίσει με το Μπαγκλαντές, και τη θρησκεία που ενώνει τις δύο χώρες με τον μουσουλμανισμό να οδηγεί τόσο την Τουρκία όσο και το Μπαγκλαντές στο να φορούν παρωπίδες σε κοινωνικά ζητήματα όπως προστασία των γυναικών στη χώρα τους και προστασία των μειονοτήτων.
Η Τουρκία θέλει να αποκτήσει εμπορικό και στρατιωτικό έλεγχο στον κόλπο της Βεγγάλης. Για να το πετύχει αυτό μέχρι πρότινος προσπαθούσε να χτίσει σχέσεις με την Ινδία ενώ πλέον όταν είδε ότι η Ινδία δεν είναι πιόνι της, έβαλε πλώρη για Μπαγκλαντές. Η Ινδία με την εξωτερική πολιτική της έχει αποδείξει ότι θέλει έναν ανοιχτό ινδοειρηνικό ωκεανό και θέλει να διατηρεί στενές διπλωματικές σχέσεις με την Ευρώπη και την Αμερική. Για τον λόγο αυτό, έχει επενδύσει ιδιαίτερα στη σύσφιξη σχέσεων με την Ελλάδα που είναι στο σταυροδρόμι Ευρώπης και Μεσογείου. Δεν είναι τυχαίο ότι Ελλάδα και Ινδία έχουν εξαιρετικές γεωπολιτικές σχέσεις.
Από την άλλη η Τουρκία δε θέλει ανοιχτό ινδοειρηνικό ωκεανό αλλά χτίζει ισλαμικές συμμαχίες. Aυτή τη στιγμή, έχει προσεταιριστεί τις Μαλβίδες ως απάντηση στο πάγωμα των σχέσεων της με την Ινδία. Επιπλέον, ακόμη αναμένει απάντηση επί του αιτήματος ένταξής της στους BRICS,(συνασπισμός δέκα χωρών που συναντώνται σε ετήσιες συνόδους κορυφής: Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική, Αίγυπτος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Αιθιοπία και Ιράν.) Όσον αφορά την ένταξη της Τουρκίας στους ΒRICS, το Πακιστάν διέδιδε για αρκετό καιρό στα social media την πληροφορία ότι η Ινδία είχε μπλοκάρει την ένταξη της Τουρκίας στους BRICS. Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια, καθώς άλλοι γεωπολιτικοί λόγοι έχουν καθυστερήσει την ένταξη της Τουρκίας στους BRICS, με τη χώρα να αποτελεί μόνο μέρος του ΝΑΤΟ αυτή τη στιγμή.
Εν κατακλείδι, η Τουρκία όσο και αν φορά το μανδύα της πολιτισμένης χώρας που βαδίζει σε τροχιά ανόδου και εξέλιξης, παραμένει μια βαθιά συντηρητική χώρα που με τον Ισλαμισμό ως σημαία δε μπορεί να συμβαδίσει με τις εξελίξεις στην Ευρώπη και την Αμερική. Το τελευταίο άνοιγμά της προς το Μπαγκλαντές σε σχέση με την Ινδία μόνο σε σκέψεις πρέπει να μας βάζει καθώς είναι ένα μοτίβο συμπεριφοράς της χώρας, χρησιμοποιεί συμμάχους όποτε τους έχει ανάγκη και όταν δεν τους χρειάζεται απλά πάει παρακάτω.
* Η Δήμητρα Στάικου είναι νομικός και αρθρογράφος για τη Νοτιοανατολική Ασία και τη Μέση Ανατολή