Του Νικόλα Κατσαούνη
Υπάρχει μια ιστορία για τον Πούτιν, η οποία έχει επαληθευθεί από πολλές πηγές: όταν ήταν ακόμα έφηβος, απευθύνθηκε στην KGB γιατί επιθυμούσε να στρατολογηθεί στην υπηρεσία. H KGB τον απέρριψε γιατί ήταν πολύ νέος. Λίγα χρόνια μετά όμως, ο νεαρός τότε Πούτιν πέτυχε τον στόχο του.
Όποιος έχει διαβάσει λίγη ιστορία, ξέρει τον ρόλο που παίζουν οι υπηρεσίες ασφαλείας στις δικτατορίες. Ειδικά η KGB, όμως, ήταν από τους πιο στυγνούς και σκοτεινούς οργανισμούς του είδους, ενώ οι Ρώσοι φημίζονταν για τις ικανότητές τους στην ψυχολογική πίεση και μεταχείριση των θυμάτων τους.
Μία διάσημη αλλά και χαρακτηριστική τακτική τους έχουν περιγράψει δημοσιογράφοι ή ξένοι που έχουν επισκεφθεί τη Ρωσία σε ευαίσθητες θέσεις ή αποστολές. Περιγράφουν περιστατικά σύμφωνα με τα οποία γυρνούσαν στα δωμάτιά τους το βράδυ και έβρισκαν κάτι αλλαγμένο στον χώρο, αλλά τόσο απειροελάχιστο, που δεν μπορούσαν να είναι σίγουροι αν κάποιος έχει μπει στον χώρο τους. Μπορεί να ήταν ένα μπλοκ σημειώσεων τοποθετημένο αλλιώς, ένα χαρτί λίγο γυρισμένο ή κάποια άλλη μικρή, αλλά παρατηρήσιμη αλλαγή. Αυτή η τακτική δημιουργούσε μια αίσθηση γενικευμένης ανασφάλειας και παράνοιας πολύ πιο αποτελεσματικά από μια εμφανή επέμβαση στον χώρο: έβαζε τους στόχους σε διαμάχη με τον εαυτό τους.
Ο Πούτιν ανήλθε μέσα από αυτή την υπηρεσία και η άποψη του για τον κόσμο γαλουχήθηκε μέσα από αυτήν και της μεθόδους της. Η Catherine Belton, στο βιβλίο της “Putin's People: How the KGB Took Back Russia and Then Took On the West,” σκιαγραφεί και την άνοδο του Βλάντιμιρ Πούτιν, αλλά και την εξέλιξη της KGB σε παράγοντα και καταλύτη των πολιτικών εξελίξεων στην Ρωσία.
Σε ένα από τα πιο πλέον σοκαριστικά αποσπάσματα του βιβλίου, η συγγραφέας τοποθετεί με περιστασιακά αλλά πολύ ισχυρά στοιχεία τον Πούτιν, όσο αυτός εργαζόταν στον σταθμό της KGB στην Δρέσδη, ως εκπρόσωπο της υπηρεσίας σε συναντήσεις μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών της ανατολικής Γερμανίας, την Stasi, και της γερμανικής τρομοκρατικής οργάνωσης Red Army Faction (RAF). Σε αυτές τις συναντήσεις η KGB, με τον Πούτιν σε αρχηγικό ρόλο πολλές φορές, παρουσιάζεται να δίνει υλικοτεχνική υποστήριξη για τα χτυπήματα της RAF. Πολλοί στόχοι ήταν επιλογές των Σοβιετικών, με αποκορύφωμα την δολοφονία του διευθυντή της Deutsche Bank, Alfred Herrhausen, ο οποίος δολοφονήθηκε προκειμένου να πληγούν δυτικά οικονομικά συμφέροντα στην ανατολική Γερμανία μετά την επανένωση. Το χτύπημα εναντίον του απαιτούσε στρατιωτικού τύπου εκπαίδευση και τεχνογνωσία.
Αργότερα, μετά την πτώση του τείχους, ο ρόλος της υπηρεσίας στις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης είναι αξιοσημείωτος και καταλυτικός. Στη δύση της ΕΣΣΔ άνθρωποι της KGB σε θέσεις κλειδιά διοχέτευαν χρήματα στο εξωτερικό, κυρίως σε εταιρίες-βιτρίνες και σε ξένους λογαριασμούς. Οι εταιρίες αυτές κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου είχαν ως αντικείμενο τη δολιοφθορά, την αγορά δυτικής τεχνολογίας, ή την αγορά υλικών που η ΕΣΣΔ δεν μπορούσε να αποκτήσει εύκολα αλλά χρειαζόταν ως πρώτες ύλες. Οι εταιρίες αυτές όμως είχαν και μία άλλη χρήση: χρησίμευαν στον πλουτισμό λίγων ανθρώπων που ήταν κοντά στα κέντρα εξουσίας εντός της ΕΣΣΔ.
Όταν η ΕΣΣΔ κατέρρευσε, οι άνθρωποι της KGB ανέλαβαν την εξόντωση γραφειοκρατών σε οργανικές θέσεις, ανθρώπων που ήξεραν πού ήταν αυτά τα χρήματα, και είτε δεν ήταν φιλικά διακείμενοι προς το σύστημα KGB είτε η ύπαρξή τους δεν βόλευε για κάποιον άλλο λόγο. Έτσι, είχαν σημειωθεί πολλές "αυτοκτονίες" ή εξαφανίσεις υπό ύποπτες συνθήκες, ανθρώπων σε νευραλγικές θέσεις. Στο τέλος της δεκαετίας του ’90, οι άνθρωποι της KGB θα επιτεθούν πολιτικά στον Γιέλτσιν και τους ολιγάρχες, τους οποίους θα αντικαταστήσουν οι ίδιοι.
Η σύγχρονη Ρωσία κυβερνάται από τον Πούτιν και το σύστημα της KGB. Γύρω του υπάρχει ένα σύστημα πλουτισμού και πρώην πρακτόρων οι οποίοι αντιλαμβάνονται την εξουσία όχι ως όργανο βελτίωσης της ζωής του μέσου Ρώσου, αλλά ως όργανο αποκατάστασης της χαμένης αίγλης της ΕΣΣΔ. Και για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούν τα εργαλεία που ξέρουν από την εποχή που υπηρετούσαν στις μυστικές υπηρεσίες. Έτσι, τις ψυχροπολεμικές μεθόδους της KGB βλέπουμε σε πλήρη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια ως όργανο άσκησης εξωτερικής πολιτικής. Δολοφονίες αντιφρονούντων ή πρώην φίλων του καθεστώτος που έπεσαν σε δυσμένεια σε ξένα εδάφη, ύποπτες αυτοκτονίες και εξαφανίσεις, διασπορά ψευδών ειδήσεων με σκοπό τη διάρρηξη του κοινωνικού ιστού, κυβερνο-επιθέσεις, και άλλα πολλά.
Ο πλούτος του κύκλου του δεν έχει μόνο σκοπό να κρατήσει τους αυλικούς τους πιστούς αλλά και εξαρτημένους από αυτόν. Έχει και έναν δεύτερο σκοπό. Είναι και το μέσο της διαφθοράς των δυτικών κοινωνιών. Γι´ αυτό, σε ένα άλλο απόσπασμα του βιβλίου, η Belton περιγράφει τον Πούτιν να λέει για κάποιον ολιγάρχη: «Τον πλούτισα. Γιατί δεν χρησιμοποιεί τον πλούτο του να διαφθείρει (σ.σ. στόχους και συμφέροντα σε δυτικές χώρες).»
Το σύστημα λοιπόν γύρω του εμφανίζεται ανθεκτικό και συμπαγές, και -εν ολίγοις- βλέπει τον κόσμο όπως ο ίδιος. Η ιστορία έχει δείξει ότι πολλοί δικτάτορες πέφτουν από περιπέτειες στο εξωτερικό που τους κόστισαν. Ο χρόνος θα δείξει αν ο Πούτιν θα αντέξει, ή αν ο πόλεμος στην Ουκρανία θα σημάνει το τέλος του - είτε από ανατροπή στο παλάτι, είτε από μία σύμπραξη δυσαρεστημένου λαού και ολιγαρχών.
