Του Κωνσταντίνου Δαυλού
Στις 14 Απριλίου 1912 στις 23:40, ο Τιτανικός -ίσως το πιο γνωστό πλοίο στον κόσμο- προσέκρουσε στο παγόβουνο και δυόμιση ώρες μετά (άρα στις 15 Απριλίου) οδήγησε σε υγρό τάφο 1.514 από τους 2.224 επιβάτες του. Πρόκειται για την πιο γνωστή σύγχρονη τραγωδία, που έγραψε η ίδια η ζωή και όχι κάποιος τραγικός συγγραφέας. Είναι μία ιστορία, η οποία ενσωματώνει όλα τα χαρακτηριστικά του αρχαίου θεατρικού δράματος όπως μπορεί να τα αναγνωρίσει κανείς βλέποντας οποιαδήποτε παράσταση στην Επίδαυρο το καλοκαίρι.
Βασικός πρωταγωνιστής αυτής της τραγωδίας (αν την γράφαμε σήμερα με θεατρικούς όρους) δεν θα μπορούσε να είναι ένα όμορφο λαϊκό αγόρι που με κάποιον μυστήριο τρόπο βρέθηκε να ερωτεύεται ένα πλούσιο κακομαθημένο κορίτσι. Ο πρωταγωνιστής μας δεν θα ήταν άλλος από τον Μπρους Ισμέι, τον ιδιοκτήτη της εταιρίας White Star Lines που ναυπήγησε το υπερωκεάνειο.
Ο Μπρους Ισμέι, στην τραγωδία του Τιτανικού, καταφέρνει με τις πράξεις του να γίνει υβριστής και να εμπλακεί σε όλη την διαδρομή που σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες οδηγούσε στην καταστροφή των υβριστών.
Ο χαρακτηρισμός του Τιτανικού ως «αβύθιστου» ήταν αυτό που ξεχείλισε το ποτήρι της ύβρης. Ο Τιτανικός θα μπορούσε να έχει διαφημιστεί απλά ως υπερπολυτελής, ως υπερμεγέθης (για την εποχή) ή ως πάρα πολύ γρήγορος. Το «αβύθιστος» όμως ξεπέρασε τα όρια. Ήταν διπύθμενος και είχε 16 στεγανά τμήματα οπότε ακόμη κι αν τέσσερα από αυτά γέμιζαν το πλοίο θα παρέμενε στην επιφάνεια. Γέμισαν πέντε.
Το μέγεθος της τραγωδίας λοιπόν, το είχε στα χέρια του ο Ισμέι και έκανε ότι μπορούσε για να το μεγεθύνει. Για παράδειγμα με δική του απόφαση οι σωσίβιες λέμβοι μειώθηκαν από τις 48 που είχαν υπολογιστεί στους αρχικούς σχεδιασμούς, στις 16, το κατώτατο όριο που έθεταν οι τότε θαλάσσιοι κανόνες. Αυτό σήμαινε ότι οι βάρκες του Τιτανικού έφθαναν μόλις για 1.178 από τους 2.224 επιβαίνοντες.
Όπως, πίστευαν οι αρχαίοι, μετά την ύβρη έρχεται η «άτη», δηλαδή το θόλωμα και η τύφλωση του νου, η οποία με τη σειρά της οδηγεί τον υβριστή σε νέες ύβρεις, οι οποίες διογκώνουν το εγώ του και τη σιγουριά του απέναντι στους θεϊκούς κανόνες (ή στην περίπτωσή μας απέναντι στην φύση) έτσι ώστε να υποπέσει τελικά σε μεγαλύτερα σφάλματα, τα οποία με τη σειρά τους θα κάνουν ακόμα χειρότερη την επερχόμενη καταστροφή. Και ο Μπρους Ισμέι έκανε αυτά τα σφάλματα. Ευρισκόμενος πάνω στο πλοίο για το παρθενικό του ταξίδι όπως το συνήθιζε, ζήτησε από τον καπετάνιο να φουλάρει τις μηχανές με στόχο να φτάσει το πλοίο στην Νέα Υόρκη μία ημέρα νωρίτερα αναγκάζοντας έτσι τους δημοσιογράφους να διαφημίσουν δωρεάν το πανίσχυρο καράβι, το ρεκόρ του, την White Star και τελικά τον ίδιο.
Μοιραία μετά την άτη έρχεται η «νέμεσις». Είναι η οργή των Θεών, οι οποίοι στην προκειμένη περίπτωση δεν θα επέτρεπαν ποτέ αυτό το πλοίο με τον υβριστή πάνω του, να φτάσει στον τελικό του προορισμό. Το πλοίο έπρεπε να βυθιστεί και μάλιστα στο παρθενικό του ταξίδι. Και οι συνθήκες θα γίνονταν τόσο ιδανικές ώστε να φαινόταν ακόμη πιο παράλογο αυτό που επρόκειτο να συμβεί. Έτσι η θάλασσα ήταν ιδιαίτερα ήρεμη και η άπνοια επέτρεψε στις μηχανές να αναπτύξουν εύκολα τους 22 κόμβους, σπρώχνοντας το καράβι προς την κατάκτηση του ρεκόρ που τόσο ήθελε ο Ισμέι. Όμως ένα πλοίο 269 μέτρων και εκτόπισμα 52.000 τόνων δεν στρίβει εύκολα κι έτσι προσέκρουσε στο μοιραίο παγόβουνο μόλις 37 δευτερόλεπτα μετά τον εντοπισμό του εμποδίου από το πλήρωμα ακριβώς μπροστά στην πλώρη.
Είχε έρθει πλέον η ώρα του τελευταίου σταδίου της καταστροφής του υβριστή. Για την «τύση». Δηλαδή για την τιμωρία και την καταστροφή του ανθρώπου του τόλμησε να πιστέψει ότι θα ξεπεράσει τους Θεούς. Ο Ισμέι λοιπόν ήταν λιπόψυχος. Δεν μπόρεσε να μείνει επάνω στο πλοίο του που με δικές του αποφάσεις επρόκειτο να σκοτώσει 1.514 ανθρώπους. Πήδηξε σε μία λέμβο και δικαιολογήθηκε αργότερα στην εξεταστική επιτροπή που στήθηκε από την Αμερικανική Γερουσία, ότι τη στιγμή που επιβιβάστηκε στη βάρκα δεν υπήρχαν γύρω του άλλα γυναικόπαιδα.
Το αποτέλεσμα ήταν ο Ισμέι να γίνει ο περίγελος της Νέας Υόρκης. Η εταιρία του ποτέ δεν ξεπέρασε την καταστροφή και μάλιστα στον Τύπο της εποχής οι δημοσιογράφοι άλλαξαν το όνομά του και τον αποκαλούσαν αντί Bruce Ismay, Brute που θα πει κτήνος. Οι σκιτσογράφοι οργίασαν με γελοιογραφίες που τον εμφάνιζαν να πηδάει πάνω σε μία λέμβο και πολλοί πρότειναν να αλλάξει το σύμβολο της εταιρίας από ένα λευκό αστέρι σε ένα άσπρο συκώτι.
Το εκπληκτικό με την ιστορία του Τιτανικού και του πραγματικού πρωταγωνιστή Ισμέι είναι ότι όποτε αποφασίζουμε να την ξαναδιαβάσουμε ή να την ξαναδούμε, το κάνουμε ενώ γνωρίζουμε τί θα συμβεί. Δεν ανακαλύπτουμε ποτέ την ιστορία. Την ξέρουμε. Αυτό είναι και το τελευταίο χαρακτηριστικό των ομοιοτήτων που έχει ο Τιτανικός με την αρχαία τραγωδία. Όπως κι εμείς, έτσι και οι αρχαίοι θεατές γνώριζαν την πλοκή της τραγωδίας που ξετυλιγόταν μπροστά τους. Ήξεραν τις αμαρτίες του πρωταγωνιστή και παρακολουθούσαν «δι᾽ ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν».
