της Κυριακής Τριφύλλη
Πόσες φορές μας έχει τύχει να γνωρίσουμε κάποιον, να κουβεντιάσουμε λίγο μαζί του και στο τέλος να αναρωτηθούμε "φαντάσου τι έχει περάσει και αυτός...". Στην ουσία όμως, δεν ισχύει κάτι τέτοιο.
Νομίζουμε πως μπορούμε, αλλά δεν μπορούμε.
Και γιατί δεν μπορούμε; Για το απλούστατο λόγο πως ο καθένας μας έχει διαφορετικά βιώματα, εμπειρίες, τα οποία και βιώνει διαφορετικά.
Όλο και πιο συχνά, ακούμε από ειδικούς να λένε πως ο τάδε φέρει κάποιου είδους "τραύμα" και για αυτό αντέδρασε
έτσι... τι είναι όμως το "τραύμα";
Σύμφωνα με τους ειδικούς, το "τραύμα" είναι ένα γεγονός ή το αποτέλεσμα μίας σειράς γεγονότων που μπορεί να προκαλέσει σοβαρό συναισθηματικό βάρος, ακόμη και αν δεν περιλαμβάνει σωματική βλάβη.
Αν υποθέσουμε πως το "τραύμα" δρα "πάνω" σ' εμάς και το φέρουμε, τότε δεν έχουμε παρά μόνο να σκεφτούμε το εξής... Εμείς πως αντιδράμε σ' αυτό;
Η αντίδραση μας στο "τραύμα" δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και είναι δύσκολο να τη προβλέψει κανείς.
Όταν ξεκινάμε να μιλάμε για κάτι που ενδεχομένως μας έχει "στιγματίσει", πρέπει αρχικά να το κατανοήσουμε. Και πως γίνεται αυτό; Μαθαίνοντας από που προέρχεται. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε ακούσει κάποιον ειδικό να ξεκινά τη συνεδρία του λέγοντας "Μίλησε μου για τα παιδικά σου χρόνια" ή "Ποια η σχέση με τους γονείς σου;".
Η ηλικία που μπορεί αποκτήσουμε ένα τραύμα, ή η υποστήριξη που είχαμε από το οικογενειακό μας περίγυρο, αν δεν παίζουν καθοριστικό ρόλο στο πως αντιδράμε στο τραύμα, παίζουν σίγουρα βασικό.
Βέβαια, δεν είναι μόνο η ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό. Φυσικά, παίζουν ρόλο το πόσες τραυματικές εμπειρίες φέρουμε, η ένταση τους και το πόσο χρονικό διάστημα τις έχουμε "ζήσει". Αν για παράδειγμα, ένα τραύμα πηγάζει από μία φυσική καταστροφή ή από μία χρόνια κακοποιητική συμπεριφορά, τότε καταλαβαίνουμε πως πρόκειται για κάτι που μας "συγκλονίζει" και το μόνο που μπορεί σε ένα πρώτο επίπεδο, είναι χρόνος.
Χρειαζόμαστε χρόνο, για να αποβάλλουμε την αίσθηση του μουδιάσματος, να μην νιώθουμε αποκομμένοι από τους κοντινούς μας ανθρώπους και να μην νιώθουμε ανίκανοι να εμπιστευτούμε τους άλλους. Όταν μας συμβαίνουν δυσάρεστα γεγονότα, θέλουμε χρόνο, για να ξεπεράσουμε τον πόνο και να αισθανθούμε ξανά ασφαλείς. Όμως, τις περισσότερες φορές μας είναι πιο εύκολο, απλά να πάρουμε απόσταση από αυτό που μας τραυμάτισε, αποφεύγοντας έτσι, τον άμεσο πόνο και δυστυχία.
Στην προσπάθεια μας να επιβιώσουμε, μερικοί από εμάς καταφέρνουν και "χτίζουν" κάποιου είδους "ανθεκτικότητας" στο τραύμα, με αποτέλεσμα να είναι αρκετά ευέλικτοι και δημιουργικοί στην καθημερινότητα τους.
Όμως δεν είναι λίγοι και εκείνοι που βλέπουν το τραύμα ως μία "κακιά στιγμή", την οποία ανακαλούν συνέχεια και απροειδοποίητα στο κεφάλι τους, με αποτέλεσμα να κατακλύζονται και να αισθάνονται ένα είδος συναισθηματικής δυσφορίας (η οποία, βέβαια, μπορεί να οδηγήσει και σε πραγματική δυσφορία), ή να αντιμετωπίζουν προβλήματα συμπεριφοράς, όπως για παράδειγμα είναι οι ξαφνικές και απότομες αλλαγές στη διάθεση.
Αν το καλοσκεφτούμε, η συνεχής επανάληψη "αναβίωσης" του τραύματος, είναι ένας "παράδοξος", θα μπορούσε να πει κανείς, τρόπος να αυξήσει κάποιος την αντοχή του σε αυτό.
Βέβαια, δεν προκαλεί εντύπωση το ότι μερικοί άνθρωποι φτάνουν κάποια στιγμή στο σημείο να συμφιλιώνονται με το γεγονός πως φέρουν κάποιο τραύμα, ενώ άλλοι, ακόμα και μετά από καιρό δεν έχουν συνειδητοποιήσει ακόμα τι τους συνέβη. Αν το πιάσουμε από επιστημονική σκοπιά, μιλάμε για "Μετά - τραυματική Αγχώδης Διαταραχή" (Post - Traumatic Stress Disorder), και πρόκειται για την άρνηση που δείχνουμε να δεχθούμε το παρελθόν, πράγμα που μας προκαλεί τεράστιο άγχος και πόνο.
Το Post-Traumatic Stress Disorder συνήθως μας επηρεάζει με τέτοιο τρόπο, ώστε να αισθανόμαστε πως η τραυματική εμπειρία επιστρέφει ξαφνικά και επαναλαμβάνεται ξανά το τραυματικό γεγονός. Και αυτό γίνεται μέσα από τους εφιάλτες ή τα "flashbacks". Επίσης, το να αποφεύγουμε μέρη ή καταστάσεις, όπως είναι ένα μέρος με πολύ κόσμο, για να μη θυμηθούμε συγκεκριμένα σκηνικά, ή το να είμαστε ευέξαπτοι και μελαγχολικοί, χωρίς εμφανή λόγο, είναι μερικές από τις συνέπειες της αγχώδους διαταραχής που μας άφησε το τραύμα.
Χωρίς να το καταλάβουμε, το τραύμα μας γεννά συναισθήματα που δεν μπορούμε να ελέγξουμε εύκολα. Και για αυτό καταφεύγουμε στις εύκολες λύσεις, όπως είναι το αλκοόλ, η χρήση ουσιών στην προσπάθεια μας να καταλαγιάσουμε το άγχος που μας κατακλύζει. Δηλαδή, αποφεύγουμε να κατανοήσουμε σε βάθος αυτό που μας "βασανίζει". Αν όμως συνειδητοποιήσουμε το πόσο δυνατό είναι ένα τραύμα και πόσο μπορεί να μας αλλάξει, θα μας είναι πιο εύκολο να συμπονήσουμε και συγχωρήσουμε τόσο τους άλλους, αλλά πολύ περισσότερο τον εαυτό μας.
*Η Κυριακή Τριφύλλη είναι Κοινωνιολόγος με σπουδές στην Συμβουλευτική Επαγγελματικού Προσανατολισμού και την Ειδική Αγωγή. Εργάζεται στην Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη του ΣΚΑΙ.
