Της Ηλέκτρας Σιαλμά*
Προ ολίγων ημερών, διατυπώθηκε από το Ευρωπαϊκό CDC πως οι χειραψίες ίσως θα έπρεπε να καταργηθούν δια παντός. Χωρίς διαμαρτυρίες μέσα σε μια ημέρα και χωρίς προειδοποίηση αποχαιρετήσαμε τα φιλιά. Λησμονήσαμε τις αγκαλιές με τα αγαπημένα μας πρόσωπα και στο βωμό της υγείας θυσιάσαμε την ελευθερία των κινήσεων μας και της προσωπικής βούλησης. Τώρα στο μικροσκόπιο μπαίνουν οι συναναστροφές μας και ακόμα χειρότερα οι συσκευές και οι πλατφόρμες διαδικτυακής επικοινωνίας έχουν αντικαταστήσει κάθε μορφή δια ζώσης επαφής. Ενώ εργάζομαι χρόνια και με τηλε-συνεδρίες, πάντοτε πίστευα στην δυναμική της πραγματικής ανθρώπινης επικοινωνίας. Της παρατήρησης όλων των εκφράσεων του προσώπου και του σώματος που αλλοιώνονται στην οθόνη του υπολογιστή. Ωραία και τα webinar δεν λέω, αλλά γίνεται να αντικατασταθεί ο στόμφος ενός σπουδαίου ομιλητή, ή να αντικατασταθεί ο δάσκαλος στον μαθητή.
Αναρωτιέμαι εύλογα όπως όλοι μας, πως η επιστροφή στην καθημερινότητα μόνο ομαλή δεν θα είναι. Φυσικά και όλοι θα επιστρέψουμε στην ρουτίνα μας. Χωρίς αμφιβολία, θα ξαναπάνε τα παιδιά μας σχολείο, θα μετέχουμε σε ατελείωτες ουρές σε εμπορικά καταστήματα ώστε να καταναλώσουμε με σκοπό να ξεχάσουμε όσο πιο γρήγορα γίνεται. Θα ξεχάσουμε όμως? Ερευνητές στην Κίνα, γράφουν πως το σκοτάδι δεν αφορούσε τους μήνες της καραντίνας, αλλά τους μήνες μετά ακριβώς από αυτή. Και μιλάμε για συναισθηματικό σκότος, για την συνήθεια της απομόνωσης και τον φόβο της επαφής.
Μελέτες επίσης μιλούν για τεράστιες ηλικιακές διακρίσεις. Οι οποίες είναι εύλογες αν σκεφτεί κανείς πως πριν από λίγο καιρό, μέσα σε όλα τα σπίτια μπαινόβγαιναν για να μην πως συγκατοικούσαν τρείς γενιές μαζί. Και η ερώτηση έχει ως εξής, «τι πραγματικά μας κάνει ευτυχισμένους, να σκεφτόμαστε πως οι γονείς μας είναι καλά, χωρίς να τους βλέπουμε, ή να τους απολαμβάνουμε όσο πιο πολύ γίνεται και να εισπράττουμε την στοργή τους, τόσο εμείς όσο και τα παιδιά μας;;»
Οι ηλικιωμένοι και οι άνθρωποι με χρόνια νοσήματα πλέον αποκλείονται από την απόλαυση της γιορτής, της παρέας και της εστίασης με αγαπημένα πρόσωπα, μέχρι νεοτέρας. Τα παιδιά για πρώτη φορά ακούν όρους που το μυαλό τους μεταφράζει με τον δικό τους τρόπο, όπως αντισηψία, μάσκα, γάντια μιας χρήσης και ευλαβική τήρηση των αποστάσεων. Δηλαδή πως είναι δυνατόν ένας παιδικός εγκέφαλος που το drive του είναι να σπρώξει, να κλωτσήσει, να αγκαλιάσει και να παίξει, να τσακωθεί και να συμφιλιωθεί, ξαφνικά να κάνει ολοκληρωτικό reset? Ανατρέξτε λίγο στις αναμνήσεις σας, ακόμα και αν δεν ανήκετε στους ρομαντικούς, έστω ένα χειροφίλημα το έχετε κάνει. Στοιχηματίζω πως τρέξατε με ορμητικότητα προς μια αγκαλιά χωρίς καμία δεύτερη σκέψη για μετάδοση σταγονιδίων κοκ. Και ενώ κάποιοι θρηνούν τα ταξίδια τους, εγώ θρηνώ την επαφή και τον έρωτα. Ακόμα και ο αγοραίος έρωτας θα εκλείψει, ίσως και να καταργηθεί. Τα θέατρα θα περιοριστούν. Η διασκέδαση για λίγο καιρό θα αλλάξει μορφή. Η Τέχνη θα κλυδωνιστεί.
Η ανθρωπότητα αποκτά κριτική σκέψη και αναπροσαρμόζεται διασκελισμένη σε ατομικό επίπεδο και μάλιστα κεκλεισμένων των θυρών. Και φυσικά όπως πολύ σωστά είχε τοποθετηθεί ο Murray Bowen στην θεωρία του περί ανθρώπινων συστημάτων, δεν γίνεται να έχεις πλήρη εικόνα της συμπεριφοράς ενός ατόμου. Αν εκτός από την οικογένεια του, δεν συμπεριλάβεις τις κοινωνικο-πολιτιστικές συνθήκες στις οποίες έζησε. Δηλαδή, τις επιρροές και τις εμπειρίες που έλαβε από το περιβάλλον του εκτός σπιτιού, πχ, σχολείο, επαγγελματικό περιβάλλον, παρέες, κοινωνικο-πολιτικά δρώμενα, πολιτιστικά συμβάντα και φιλίες.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, προβληματίζομαι για το κενό που θα αφήσει αυτή η περίοδος που διανύουμε στην διάδραση μας με τους συνανθρώπους μας. Πόσο θα επηρεάσει τις μελλοντικές συμπεριφορές εμάς και των παιδιών μας. Ας μην σπεύσουμε να χαρούμε για την τεχνολογία που μπήκε μέσα στα σπίτια μας και αντικατέστησε την εργασία μας. Σύντομα θα αρχίσουμε να αμφιβάλουμε για την «τύχη» σας. Καθότι η τύχη έχει να κάνει πάντοτε με τις σχέσεις μας και όχι με την μοναξιά μας. Η τύχη επίσης συνδέεται με την ανθρώπινη επικοινωνία η οποία προκαλεί έμπνευση και παραγωγικότητα. Οι συζητήσεις με τους συναδέρφους που μας κούραζαν το πρωί στο στενό κουζινάκι ή στο κυλικείο τώρα θα αποτελούν όνειρο που σιγά-σιγά θα ξεθυμαίνει. Αργά ή γρήγορα θα συνειδητοποιήσουμε πως η δημιουργικότητα είναι άρρηκτα συνδεμένη με την ανθρώπινη συναναστροφή, τον διάλογο και την πρόκληση. Η κυκλικότητα της κλεισούρας θα μας μαραζώσει, καθώς οκτώ ώρες εργασία από το σπίτι (αν είναι οκτώ) και άλλες οκτώ διασκέδαση από το σπίτι και άλλες οκτώ ύπνο πάλι από το σπίτι. Συνεπώς, αν δεν διαφυλάξουμε την ψυχοσύνθεση μας, αίφνης θα αλλάξει σύσταση.
Ναι, γλιτώσαμε σαν χώρα από τον Covid-19, θα γλιτώσουμε και από τον σκοταδισμό της καραντίνας που έκρυψε στο έρεβος τις σχέσεις μας…?
* Ηλέκτρα Σιαλμά MSc,Ψυχοθεραπεύτρια, www.elektrasialma.gr
