Είναι η ψηφιακή διαδικασία πιο εύκολη από την συμβατική; Είναι η διεκπεραίωση μιας φορολογικής υποχρέωσης μέσω μιας εφαρμογής ευκολότερη από το να επισκεφτείς την εφορία; Έτσι θα έπρεπε να είναι. Για να το επιτύχουμε αυτό, θα πρέπει οι διαδικασίες να ανασχεδιαστούν, ώστε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις, τις ανάγκες και τις δυνατότητες της ψηφιοποίησης. Όσο δεν το κάνουμε συναντάμε στην πράξη δυσκολίες που δεν φανταζόμασταν.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η διαδικασία αναγγελίας πρόσληψης προσωπικού. Πριν το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ μπορούσαμε να κάνουμε την αναγγελία στον ΟΑΕΔ μέσα σε 8 ημέρες από την πρόσληψη και την υποβολή του πίνακα προσωπικού στην επιθεώρηση εργασίας μέσα σε 15 ημέρες. Τώρα είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε την αναγγελία πρόσληψης πριν αναλάβει εργασία ο νεοπροσλαμβανόμενος, ακόμα και αν προσλαμβάνεται εκτάκτως σε μη εργάσιμες ημέρες ή ώρες. Η αναγγελία μάλιστα απαιτεί τη συμπλήρωση στοιχείων που μόνο ειδικός μπορεί να γνωρίζει, όπως το ωρομίσθιο, τις συνολικές αποδοχές και την ειδικότητα εργασίας. Τέλος, την υποβολή μπορεί να την κάνει μόνο όποιος κατέχει τους κωδικούς της επιχείρησης. Παλαιότερα την υποβολή θα μπορούσε να την κάνει πρακτικά οποιοσδήποτε. Υπέγραφαν τα έντυπα ο εργοδότης και ο εργαζόμενος και απλά χρειαζόταν κάποιος να τα πάει στις υπηρεσίες, χωρίς να είναι απαραίτητο να γνωρίζει καν τι χαρτιά κρατάει.
Δεν είναι πιο εύκολη η ηλεκτρονική υποβολή πρόσληψης; Συνήθως ναι. Στις έκτακτες όμως αυτές περιπτώσεις που η πρόσληψη γίνεται σε μη εργάσιμες μέρες ή ώρες, ασφαλώς όχι. Επίσης, δεν υπάρχει εναλλακτική αν ο λογιστής δεν είναι διαθέσιμος εκείνη τη στιγμή. Οι κωδικοί της εταιρείας δεν μπορούν να δίνονται στον οποιονδήποτε, ούτε ένας μη ειδικός μπορεί να βοηθήσει.
Οι ψηφιακές διαδικασίες είναι σίγουρα πιο εύκολες αν όλα πάνε κατ’ ευχήν. Αν η ΑΑΔΕ απαντήσει άμεσα στο αίτημά σου και αν οι υποβολές γίνονται χωρίς προβλήματα. Οι δυσκολίες προκύπτουν όταν παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα. Ο κόπος για να λυθεί αυτό το πρόβλημα συνήθως είναι δυσανάλογα πολύς. Τα προβλήματα που προκύπτουν μπορεί να είναι εντελώς αναπάντεχα. Π.χ. πριν από έξι χρόνια υπέβαλλα ηλεκτρονικά το Ε3 μιας μεγάλης εταιρείας. Η δήλωση είχε συμπληρωμένα πολλά πεδία. Το ηλεκτρονικό έντυπο κάνει αυτόματες επαληθεύσεις συμφωνίας δεδομένων. Λόγω στρογγυλοποιήσεων το σύστημα έβλεπε συνεχώς μια αναντιστοιχία του ενός λεπτού του ευρώ. Το διόρθωνα κάπου, εμφανιζόταν κάπου αλλού. Μου πήρε επτά ολόκληρες ώρες για να μπορέσω να συμπληρώσω τα δεδομένα με τέτοιον τρόπο ώστε το σύστημα να μην βρίσκει την αναντιστοιχία του ενός λεπτού του ευρώ και να μπορέσω να υποβάλλω τη δήλωση.
Όσοι έφτιαξαν τη διαδικασία ηλεκτρονικής υποβολής της δήλωσης, σωστά έβαλαν αυτόματες επαληθεύσεις. Δεν έλαβαν όμως υπόψη τους το πρόβλημα των στρογγυλοποιήσεων, με αποτέλεσμα να σπαταληθούν επτά ολόκληρες ώρες για να διορθωθεί μια ασυμφωνία εντελώς αμελητέα. Παιδικές ασθένειες θα μου πείτε. Είναι λογικό να προκύπτουν τέτοια προβλήματα σε μια μεταβατική περίοδο. Δεν υπάρχει όμως ανατροφοδότηση τέτοιων προβλημάτων, ώστε να διορθώνονται άμεσα, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται και οι λογιστές που τα εντοπίζουμε στην πράξη να έχουμε πλέον διαμορφώσει την απόλυτη πεποίθηση ότι δεν θα διορθωθούν ποτέ. Άλλωστε ψηφιοποίηση σημαίνει διευκόλυνση, οπότε όσοι επισημαίνουμε προβλήματα λέμε ψέματα, έχουμε άλλες επιδιώξεις ή είμαστε αρνητές της προόδου. Ποιος να μας πιστέψει και ποιος να νοιαστεί, όταν ως πρόοδο εννοούμε πρακτικά να κυνηγάμε ένα λεπτό του ευρώ για ώρες, με την απειλή του πανάκριβου προστίμου να κρέμεται πάνω από το κεφάλι μας στην παραμικρή καθυστέρηση.
* Ο Αγαμέμνων Σταυρόπουλος είναι Οικονομολόγος - Φοροτεχνικός
