Του Πέτρου Κιρκιλή
Δεν ξέρω πόσοι έχετε δει την ταινία του Σωτήρη Γκορίτσα «Βαλκανιζατέr». Εξαιρετικό road movie του 1997 με τους Στέλιο Μάινα, Γεράσιμο Σκιαδαρέση να πρωταγωνιστούν και τον Νίκο Πορτοκάλογλου να υπογράφει τη μουσική της ταινίας.
Η υπόθεση, λοιπόν, για όσους δεν την έχουν δει, είναι η εξής: δύο φίλοι από την Έδεσσα, που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα, σκαρφίζονται μια κομπίνα για να βγάλουν λεφτά. Θα πουλήσουν δολάρια στη μαύρη αγορά της Βουλγαρίας και στη συνέχεια, αφού μετατρέψουν τα λέβα σε δολάρια, σε κάποια τράπεζα της Ελβετίας, θα επιστρέψουν πάμπλουτοι πίσω στην Έδεσσα, εκμεταλλευόμενοι τη διαφορά στην ισοτιμία των νομισμάτων.
Το ενδιαφέρον είναι πως όταν οι πρωταγωνιστές μας φτάνουν στη Βουλγαρία, διαπιστώνουν, προς έκπληξή τους, πως μοιάζουν περισσότερο με τους φτωχούς βόρειους γείτονές τους απ' όσο νόμιζαν. Βαλκάνιοι αυτοί, Βαλκάνιοι και εμείς, wanna be Ευρωπαίοι αυτοί, φτωχοί συγγενείς της Ευρώπης εμείς. Με παρόμοιες συνήθειες, με τις ίδιες αγωνίες και με την ίδια κουτοπόνηρη, χωριάτικη νοοτροπία να μας διακρίνει.
Από εκείνη την εποχή - προ της ευρωπαϊκής σύγκλισης - έχουν περάσει πάνω από δύο δεκαετίες και σίγουρα πολλά πράγματα έχουν αλλάξει. Και όμως δύο κορυφαίοι υπουργοί της κυβέρνησης, απαντώντας στις επικρίσεις για την πορεία του εμβολιαστικού προγράμματος, έσπευσαν να μας υπενθυμίσουν ότι η χώρα μας φέρει ακόμη την ετικέτα των Βαλκανίων, με όλα τα αρνητικά στερεότυπα που τη συνοδεύει.
«Ανήκουμε στον Βαλκανικό χώρο όπου τα ποσοστά εμβολιασμού, είναι τα μισά από ότι είναι στη χώρα μας» ανέφερε ο υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος, μιλώντας προ ημερών, στον ΣΚΑΙ 100.3 και τον Παύλο Τσίμα. Σε ελεύθερη μετάφραση, με ένα 65% επί του ενήλικου πληθυσμού θα πρέπει να είμαστε ικανοποιημένοι. Γιατί; Γιατί είμαστε Βαλκάνιοι και οι Βούλγαροι γείτονές μας είναι μόλις στο 20%.
Όσο για τις συγκρίσεις με χώρες όπως η Πορτογαλία, η οποία έχει εμβολιάσει πάνω από το 89% του πληθυσμού της, σύμφωνα πάντα με τον υπουργό, δεν έχουν κανέναν νόημα. «Η Ελλάδα είναι μεταξύ ανατολής και δύσης, η Πορτογαλία ανήκει στη δυτική Ευρώπη». Και με τη βούλα του κ. Σκέρτσου, λοιπόν, εν έτει 2021 ανήκουμε στα Βαλκάνια.
Το ίδιο επιχείρημα χρησιμοποίησε πρόσφατα και ο υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης, αναφερόμενος στη Βόρεια Ελλάδα, η οποία είναι εδώ και εβδομάδες στο κόκκινο. «Τα Βαλκάνια είναι στο 30%. Ό,τι είναι δίπλα από τα Βαλκάνια δεν εμβολιάζεται, τέλος» δήλωσε ο, ως συνήθως, απόλυτος κ. Γεωργιάδης. Ως εκ τούτου, καμία ελπίδα, για Θεσσαλονικείς και λοιπούς Βορειοελλαδίτες. Όπου Βαλκάνιος και ένα τέταρτο κύμα...
Η αλήθεια είναι πως αυτή τη στερεοτυπική συλλογιστική περί Βαλκάνιων, αναπαράγουν ενίοτε και οι ίδιοι οι πολίτες με τη συμπεριφορά τους. Οι εικόνες με τους πιστούς στις εκκλησίες να μην φορούν μάσκες, τους πιτσιρικάδες να παρτάρουν στα μπαρ δίχως να τηρούν κανένα μέτρο και τους 60 plus να μην εμβολιάζονται, ασπαζόμενοι απίθανες θεωρίες συνωμοσίας, παραπέμπουν σε περιθωριακή χώρα των Βαλκανίων και όχι σε ανεπτυγμένη χώρα της Δύσης.
Η επίκληση, όμως, στην κουλτούρα των κατοίκων της βαλκανικής χερσονήσου, υποκρύπτει και ένα πολιτικό μήνυμα από πλευράς κυβέρνησης. Ότι η πολιτεία έπραξε το χρέος της. Έκανε ότι ήταν ανθρωπίνως δυνατόν. Εν ολίγοις, όποιος εμβολιάστηκε, εμβολιάστηκε. Ναι, αλλά η πανδημία είναι εδώ. Ο αγώνας δεν έχει τελειώσει.Και μέχρι ο διαιτητής - στην περίπτωσή μας η επιστημονική κοινότητα - να σφυρίξει τη λήξη, η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να συνεχίσει την προσπάθεια. Και αυτή η προσπάθεια θα πρέπει, επιτέλους, να περιλαμβάνει την αυστηρή εφαρμογή των μέτρων και των υγειονομικών πρωτοκόλλων.
Ίσως τότε οι πολίτες να αποβάλλουν σε βάθος χρόνου την πεποίθηση ότι πράγματι ζουν σε βαλκανική και όχι ευρωπαϊκή χώρα στην οποία τηρούνται οι νόμοι και οι παραβάτες τιμωρούνται παραδειγματικά. Εκτός και αν η κυβέρνηση βολεύεται με την πρωτοκαθεδρία στα Βαλκάνια. Τότε δεν χρειάζεται να κοπιάσει. Ρουμανία, Βουλγαρία, Βόρεια Μακεδονία μας βλέπουν με τα κυάλια. Είμαστε ήδη πρωταθλητές των Βαλκανίων.
