Του Καρόλου Παπαδά
Ήταν 2015 όταν κατέβηκα στρυμωγμένος από το λεωφορείο με τον αριθμό ‘’5’’ στη στάση του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (πρώην ΑΣΟΕΕ). Πήγαινα να μελετήσω στη βιβλιοθήκη του. Όλα κυλούσαν ομαλά για τα δεδομένα της εποχής. Το παραεμπόριο έξω από το κτήριο της παλιάς ‘’Ανωτάτης Εμπορικής᾽᾽ άνθιζε (τι ειρωνεία και αυτή!) και στο πεζοδρόμιο δεν χωρούσαν να περπατήσουν δύο άτομα μαζί λόγω των πανεριών με τις πραμάτειες. Αισθητικά δεν ταίριαζε καθόλου η εικόνα ενός πανεπιστημίου δίπλα σε αυτό το μεγαλείο αταξίας. Ξαφνικά και χωρίς να το αντιληφθώ, βρέθηκα ανάμεσα σε ΜΑΤ και «γνωστούς-αγνώστους» με μία πέτρα να περνά ξυστά από το κεφάλι μου. Συνέχισα το δρόμο μου. Δεν ήταν η πρώτη φορά.
Θυμάμαι παρόμοιες στιγμές εκείνης της περιόδου και εκπλήσσομαι με την κανονικότητα της συμπεριφοράς μου υπό ανάλογες μη κανονικές συνθήκες. Από το 2012 έως το 2016 όταν αποφοίτησα, απολύτως τίποτα δεν άλλαξε. Κάθε χρόνο και χειρότερα. Μία δυσάρεστη καθημερινότητα την οποία ανεχόμουν με μοναδικό σκοπό να ολοκληρώσω το διδακτορικό μου. Σταδιακά, ο σκοπός άλλαξε. Πλέον, αγωνιζόμουν για μία αλλαγή περιβάλλοντος με μέσο την απόκτηση διδακτορικού τίτλου, το ταχύτερο δυνατόν. «Αφού δεν αλλάζει η καθημερινότητα, θα αλλάξω χώρα», έλεγα με πείσμα από μέσα μου. Μία τόσο απλή σκέψη, αλλά τόσο σύνθετη πράξη. Και δυστυχώς, με θλίψη διαπιστώνω ότι αυτή η καθημερινότητα δεν έχει αλλάξει έως σήμερα. Το ελληνικό πανεπιστήμιο συνεχίζει να περπατάει αντίθετα από την πορεία ανάπτυξης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Παράλληλα, ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα του εξωτερικού προχωρούν με αλματώδεις ρυθμούς, μερικές φορές μπροστά και από τις ίδιες τις εξελίξεις.
Ο χρόνος που χάνεται δεν επιστρέφει. Τη στιγμή που θα ανάψει φωτιά σε έναν κάδο απορριμμάτων στην Πατησίων, την ίδια στιγμή κάπου αλλού, ακαδημαϊκοί θα εργάζονται με ερευνητική χρηματοδότηση για την διαχείριση των αποβλήτων τροφίμων. Τη στιγμή που φοιτητές θα εμπλέκονται σε επεισόδια με αστυνομικούς έξω από την Βουλή των Ελλήνων, την ίδια στιγμή σε ένα άλλο Κοινοβούλιο, μία ομάδα φοιτητών θα παρουσιάζει ολοκληρωμένες πολιτικές για την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας. Τη στιγμή που ένα στέλεχος φοιτητικής παράταξης θα εξυβρίζει και θα διώχνει από το ελληνικό αμφιθέατρο ένα στέλεχος της αγοράς, την ίδια στιγμή ένας φοιτητής στο εξωτερικό θα εργάζεται σε επιχείρηση στο πλαίσιο ενός προγράμματος σπουδών. Φυσικά, αυτά τα παραδείγματα έχουν όνομα, υπάρχουν ακόμη περισσότερα και αποτελούν καθημερινότητα για πολλά πανεπιστήμια. Σε αντίθεση, η καθημερινότητα του ελληνικού πανεπιστημίου μοιάζει τουλάχιστον μίζερη.
Αυτό όμως πρέπει να αλλάξει άμεσα. Το ελληνικό πανεπιστήμιο οφείλει να υιοθετήσει σύγχρονες ακαδημαϊκές πρακτικές προκειμένου να συνεισφέρει στα τωρινά ζητήματα της κοινωνίας και των επιχειρήσεων. Για αυτό το λόγο χρειάζεται προσανατολισμός στην καινοτόμο έρευνα με πραγματικό αντίκτυπο, στην επίλυση διαχρονικών κοινωνικών προβλημάτων (π.χ. φτώχεια, ανισότητα) με διεπιστημονική προσέγγιση, στις συνέργειες με κυβερνητικούς φορείς με σκοπό το κοινό καλό, στη συμπεριληπτική εκπαίδευση και στη διεθνοποίηση των δραστηριοτήτων του. Εν τέλει, το ελληνικό πανεπιστήμιο οφείλει να εστιάσει στο κοινό μας μέλλον, του οποίου πυξίδα αποτελεί η αειφόρος ανάπτυξη. Για να αρχίσει όμως μία τέτοια συζήτηση, είναι απαραίτητο πρώτα να υπάρξει κανονικότητα εντός και εκτός του πανεπιστημιακού χώρου.
Είναι 2019, έχω αλλάξει πλέον περιβάλλον, όπως ήθελα. Κατεβαίνω από ένα λεωφορείο στη στάση του νέου μου πανεπιστημίου. Δεν είμαι στρυμωγμένος. Το πεζοδρόμιο είναι πλατύ, καθαρό και ελεύθερο, όπως ακριβώς φαντάζει το μέλλον εδώ. Βρίσκομαι ανάμεσα σε χαμόγελα συναδέλφων και φοιτητών. Η συμπεριφορά μου είναι κανονικότατη και επιτέλους υπό κανονικές συνθήκες. Το μόνο που μού χάλασε τη διάθεση σήμερα είναι μία είδηση που διάβασα στο κινητό μου. «Επεισόδια στην ΑΣΟΕΕ», με την εικόνα ενός κάδου απορριμμάτων να καίγεται. Δεν ήταν η πρώτη φορά. Πότε θα είναι η τελευταία, άραγε;
Ο κ. Κάρολος Παπαδάς είναι επίκουρος καθηγητής Μάρκετινγκ στο Πανεπιστήμιο του York του Ηνωμένου Βασιλείου.
