Η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλαβε το πράσινο φως από το Κοινοβούλιο, αλλά το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας προαναγγέλλει ένα ταραχώδες νομοθετικό σώμα και μακρές διαπραγματεύσεις στο παρασκήνιο.
Οι 370 ψήφοι που αποτελούν την πλειοψηφία (282 κατά, 36 αποχές) αντιπροσωπεύουν το 54% του συνόλου των ψηφισάντων, και ακόμη λιγότερο (51%) του συνολικού αριθμού των βουλευτών του ΕΚ, (719).
Βασισμένη στη συμμαχία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών και του Renew Europe, η οποία δοκιμάσθηκε ήδη στις ακροάσεις των Επιτρόπων, αυτή που θα αναλάβει καθήκοντα τον Δεκέμβριο θα είναι η μικρότερη πλειοψηφία στην ευρωπαϊκή ιστορία.
Η πρόεδρος, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχασε 31 ψήφους, σε σύγκριση με τον Ιούλιο, όταν το Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο είχε εγκρίνει την επιλογή του Συμβουλίου της ΕΕ, να της χορηγήσει δεύτερη θητεία, και 91 σε σύγκριση με την πρώτη ορκωμοσία το 2019.
Πρόκειται για μια ετερογενή υποστήριξη, η οποία κινδυνεύει -ιδίως σε ορισμένους "διχαστικούς" φακέλους- να συγκρουστεί με την ανάγκη υπέρβασης των διασταυρούμενων βέτο και την ευθραυστότητα μιας πλειοψηφίας με μεταβλητή γεωμετρία.
Ένα εξωγενές «σοκ»
Η φον ντερ Λάιεν ξεκινά για άλλη μια φορά τη θητεία της με «ένα εξωγενές σοκ που πρέπει να αντιμετωπίσει», δήλωσε o Simone Tagliapietra, της δεξαμενής σκέψης Bruegel με έδρα τις Βρυξέλλες
Ο Covid-19 χτύπησε λίγο μετά την έναρξη της πρώτης της θητείας το 2019. Αυτή τη φορά είναι ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος επιστρέφει στον Λευκό Οίκο και καλεί τις Βρυξέλλες σε εγρήγορση.
Ο εκτελεστικός βραχίονας της ΕΕ θα πρέπει σύντομα να καταστρώσει συνεκτικά σχέδια για το εμπόριο και την άμυνα, προκειμένου να βοηθήσει στην προστασία του μπλοκ από έναν πρόεδρο των ΗΠΑ, ο οποίος κατά τις δηλώσεις του θα εξισορροπήσει τα εμπορικά ελλείμματα μέσω δασμών, και ενδεχομένως θα είναι λιγότερο αφοσιωμένος στην ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Η ΕΕ θα μπορούσε να οδηγηθεί σε μια δέσμευση αγοράς περισσότερου στρατιωτικού εξοπλισμού - και φυσικού αερίου - από τις Ηνωμένες Πολιτείες, για να βελτιώσει την άμυνά της και να αποφύγει έναν εμπορικό πόλεμο, πρότεινε o Tagliapietra.
Οικονομία
Πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας είπε, ότι το επίκεντρο της νέας θητείας της Επιτροπής θα πρέπει να είναι η αναβάθμιση της οικονομικής ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, αποφεύγοντας αυτό που ο Μάριο Ντράγκι, πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, περιέγραψε ως «αργή αγωνία» της παρακμής.
Μια «πυξίδα ανταγωνιστικότητας» που θα πλαισιώνει τη στρατηγική της επιτροπής, θα είναι η πρώτη μεγάλη πρωτοβουλία, δήλωσε η φον ντερ Λάιεν στο κοινοβούλιο την Τετάρτη.
Το μπλοκ αποτυγχάνει να συμβαδίσει με τις Ηνωμένες Πολιτείες και αντιμετωπίζει αυξανόμενο ανταγωνισμό από την Κίνα, εν μέσω μιας σειράς προκλήσεων, όπως η χαμηλή παραγωγικότητα, η αργή ανάπτυξη, το υψηλό ενεργειακό κόστος και οι διστακτικές επενδύσεις.
Για τον σκοπό αυτό, η ΕΕ θα επιδιώξει να ενισχύσει την καινοτομία, να υποστηρίξει την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές της οικονομίας της, επενδύοντας σε καθαρή ενέργεια προκειμένου να μειώσει τις τιμές της ενέργειας, και να διαφοροποιήσει την προμήθεια πρώτων υλών, είπε η πρόεδρος της Επιτροπής.
Η μείωση της γραφειοκρατίας και η δημιουργία αποταμιεύσεων για επενδύσεις, ώστε να βοηθηθούν οι εταιρείες να έχουν πρόσβαση σε κεφάλαια για έρευνα και καινοτομία, είναι επίσης προτεραιότητες στην ατζέντα της Προέδρου.
Αγκάθι στην αγροτική πολιτική
Μία από τις πρώτες δυσκολίες που θα πρέπει να αντιμετωπίσει η Επιτροπή, είναι μια αμφιλεγόμενη εμπορική συμφωνία με το μπλοκ Mercosur της Νότιας Αμερικής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τέσσερις χώρες της Λατινικής Αμερικής προετοιμάζονται για μια τελική προσπάθεια, με στόχο τη σύναψη μιας αμφιλεγόμενης συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου, η οποία συζητείται τα τελευταία 25 χρόνια.
Με την υποστήριξη της Γερμανίας και της Ισπανίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τείνει να υπογράψει την Εμπορική Συμφωνία ΕΕ-Mercosur, η οποία θα επέτρεπε στις χώρες της Νότιας Αμερικής να εξάγουν μεγαλύτερες ποσότητες βοείου κρέατος, κοτόπουλου ή ζάχαρης στην Ευρώπη, χωρίς να πληρώνουν τελωνειακούς δασμούς.
Ωστόσο, ορισμένες χώρες της ΕΕ μπλοκάρουν τη συμφωνία, με τη Γαλλία να ηγείται της αντίστασης.
Το Παρίσι προσπαθεί τώρα να πείσει άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, να σχηματίσουν μια ανασταλτική μειοψηφία -που αντιπροσωπεύει τουλάχιστον το 35% του πληθυσμού της ΕΕ- και αντιτίθεται στην υιοθέτησή του.
Η συμφωνία ΕΕ-Mercosur, η οποία θα καλύπτει τη Βραζιλία, την Αργεντινή, την Παραγουάη, την Ουρουγουάη και τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, επιδιώκει να δημιουργήσει μία από τις μεγαλύτερες ζώνες ελεύθερων συναλλαγών στον κόσμο, η οποία θα περιλάμβανε πάνω από 700 εκατομμύρια ανθρώπους.
Οι αγρότες, ειδικά στη Γαλλία, είναι ανήσυχοι, καθώς φοβούνται ότι θα εκτοπισθούν από τους ομολόγους τους στη Νότια Αμερική, οι οποίοι παράγουν φθηνότερα προϊόντα
Η ΕΕ επιδιώκει να ολοκληρώσει το σύμφωνο με τη Βραζιλία, την Αργεντινή, την Παραγουάη και την Ουρουγουάη κατά τη διάρκεια συνόδου κορυφής στο Μοντεβιδέο τον επόμενο μήνα.
Η Von der Leyen υποσχέθηκε πάντως, να παρουσιάσει ένα «όραμα για τη γεωργία και τα τρόφιμα» που θα διασφάλιζε «ανταγωνιστικότητα και βιωσιμότητα» για τον ευρωπαϊκό αγροτικό τομέα.
Επείγει η ασφάλεια
Η ενίσχυση της άμυνας της Ευρώπης αποτελεί προτεραιότητα, από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία (2022), αλλά η επανεκλογή του Τραμπ έχει καταστήσει το θέμα ιδιαίτερα επείγον.
Οι ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες ήταν πολύ μικρές και χωρίς λειτουργική συνοχή τις τελευταίες δεκαετίες, για να συμβαδίσουν με τις αντίστοιχες δαπάνες της Ρωσία και της Κίνας, σύμφωνα με την Επιτροπή.
«Πρέπει να ξοδεύουμε περισσότερα, να ξοδεύουμε καλύτερα, να ξοδεύουμε μαζί», έγραψε η φον ντερ Λάιεν, παρουσιάζοντας τα σχέδιά της για μια δεύτερη θητεία τον Ιούλιο.
Εκτίμησε ότι το μπλοκ θα χρειαστεί να επενδύσει 500 δισεκατομμύρια ευρώ (525 δισεκατομμύρια δολάρια) την επόμενη δεκαετία.
Για πρώτη φορά, η ΕΕ θα έχει έναν Επίτροπο Άμυνας - τον Άντριους Κουμπίλιους από τη Λιθουανία - επιφορτισμένο με την ευθύνη της προώθησης και υλοποίησης αυτού του προϋπολογισμού.
Ο Κουμπίλιους, από κοινού με τη νέα επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής Κάγια Κάλλας, έχουν επιφορτιστεί να διαμορφώσουν ένα όραμα για το μέλλον της άμυνας της ΕΕ, τις πρώτες 100 ημέρες.
Ωστόσο, μέχρι στιγμής, οποιεσδήποτε εκκλήσεις για εισαγωγή ενός κοινού συστήματος δανεισμού των κρατών μελών προκειμένου να υλοποιηθούν οι δαπάνες και οι επενδύσεις για την άμυνα, παρόμοιο με τον τρόπο με τον οποίο το μπλοκ χρηματοδότησε το πρόγραμμα ανάκαμψης μετά την πανδημία του Covid, παραμένουν διχαστικές.
Μετανάστευση
Οι παράτυπες διελεύσεις των συνόρων που εντοπίστηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση μειώθηκαν κατά 43% φέτος, αφού έφθασαν στο μέγιστο 10ετίας το 2023.
Ωστόσο, η μετανάστευση βρίσκεται ψηλά στην πολιτική ατζέντα μετά τα επιτεύγματα της ακροδεξιάς σε πολλές χώρες.
Τον Οκτώβριο, οι ηγέτες της ΕΕ ζήτησαν επείγουσα νέα νομοθεσία, για να αυξηθούν και να επιταχυνθούν οι επιστροφές μεταναστών και η Επιτροπή να διερευνήσει «νέους τρόπους» για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης.
Η φον ντερ Λάιεν υποσχέθηκε να θέσει γρήγορα μια πρόταση στο τραπέζι, ακόμη και μετά την υιοθέτηση μιας σαρωτικής μεταρρύθμισης των πολιτικών ασύλου από το μπλοκ, πριν από λίγους μήνες.
Η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ξεκίνησε επίσημα τις εργασίες την 1η Δεκεμβρίου, αφού το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της έδωσε την έγκρισή του ξεκάθαρα την Τετάρτη στο Στρασβούργο.
Αντιμετωπίζοντας τον πόλεμο στην ανατολική πλευρά του μπλοκ των 27 κρατών μελών, τις εντάσεις στη Μέση Ανατολή, την υποτονική ανταγωνιστικότητα και το έντονο πολιτικό περιβάλλον, η ανώτατη εκτελεστική ομάδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα έχει μεγάλες προκλήσεις μπροστά της, οι οποίες δεν θα είναι μόνον εξωτερικές.
* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής
