Δόθηκαν στη δημοσιότητα τα οικονομικά στοιχεία για την φορολογία εισοδήματος για το οικονομικό έτος 2023. Τα πλέον ενδιαφέροντα στοιχεία είναι: Υποβλήθηκαν 9.017.477 δηλώσεις εισοδήματος με φορολογητέο εισόδημα 97,5 δισ. ευρώ και εισπρακτέοι φόροι 10,2 δισ. Το 50% δήλωσαν εισόδημα έως 7.680 ευρώ τον χρόνο βάσει του τεκμηρίου ελάχιστου εισοδήματος, ενώ μόνο το 10% δήλωσε εισόδημα άνω των 20.842 ευρώ, που οι περισσότεροι είναι μισθωτοί και συνταξιούχοι.
Τον περασμένο χρόνο ψηφίστηκε από τη Βουλή το νέο φορολογικό νομοσχέδιο που προβλέπει την φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών βάσει του τεκμηρίου ελάχιστου εισοδήματος και βάσει του οποίου υποβλήθηκαν οι δηλώσεις φόρου εισοδήματος για το 2023. Πριν την ψήφισή του το νομοσχέδιο είχε προκαλέσει αντιδράσεις, συγκεντρώσεις και απεργίες των ελεύθερων επαγγελματιών με πρωτοστάτες τους δικηγόρους, που επειδή είναι άμισθοι δημόσιοι λειτουργοί και δεν δικαιούνται να απεργούν, βαφτίζουν την απεργία αποχή. Οι δηλώσεις όμως του φόρου εισοδήματος για το 2023 απέδειξαν, ότι οι διαμαρτυρίες ήταν προσχηματικές, γιατί το σύνολο σχεδίου των ελευθέρων επαγγελματιών προτίμησαν να φορολογηθούν βάσει του τεκμηρίου ελάχιστου εισοδήματος και μόνο το 0,006% προτίμησε να ελεγχθεί.
Σαφώς κάθε εργαζόμενος νομιμοποιείται ηθικά να διεκδικήσει ακόμα και με απεργία καλύτερη αμοιβή για την εργασία του, που δεν συμβαίνει, όταν ένας ελεύθερος επαγγελματίας ζητά κατά παράβαση της αρχής της φορολογικής ισότητας και της ίσης κατανομής των φορολογικών βαρών να μη φορολογείται για τεκμαρτό εισόδημα που αντιστοιχεί στον κατώτατο μισθό με το επιχείρημα, ότι το 70% των ελεύθερων επαγγελματιών δεν κερδίζει και μάλιστα επί σειρά ετών το ποσό αυτό. Φυσικά, κανείς δεν πιστεύει τον ισχυρισμό αυτό, γιατί όλοι γνωρίζουμε από ιδία πείρα τι αμοιβές ζητούν και εισπράττουν και χωρίς απόδειξη ιδίως οι τεχνικοί, οι γιατροί και οι δικηγόροι και πόσο δυσεύρετοι είναι. Εξάλλου το εισαγόμενο τεκμήριο είναι μαχητό και εξαιρούνται από αυτό οι νεοσύστατες επιχειρήσεις και όσοι έχουν θέματα υγείας ή εποχική απασχόληση. Με την ψήφιση του νομοσχεδίου σταμάτησαν οι αντιδράσεις των επαγγελματιών, γιατί η φορολογική επιβάρυνση είναι ήπια, απλά κάποιοι μικροεπαγγελματίες αποσύρθηκαν και συνταξιοδοτήθηκαν.
Τα έσοδα από τους αμέσους φόρους ανέρχονται σε 10,2 δισ. εκ των οποίων μόνο το 10% καταβάλλουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες, ενώ καταβάλλουν 15% οι εισοδηματίες, 5% οι αγρότες, 38% οι μισθωτοί και 33% οι συνταξιούχοι, δηλαδή σχεδόν μόνο οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι φορολογούνται για εισοδήματα, που δεν μπορούν να κρύψουν. Χαρακτηριστικά, οι δικηγόροι έχουν ακαθάριστα έσοδα που δεν ξεπερνούν τις 23.000 ευρώ, οι υδραυλικοί 29.46 και οι γιατροί 6.640, το καθαρό όμως φορολογητέο εισόδημά τους ανέρχεται στο 1/3 των παραπάνω ποσών. Το ΑΕΠ της χώρας μας υπερβαίνει τα 230 δισ. πλέον 40% από τη μαύρη οικονομία, που καμιά κυβέρνηση δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να ελέγξει, αλλά το μέγεθος της φοροδιαφυγής φαίνεται από την επίδειξη πλούτου και την dolce vita κάποιων, που δηλώνουν άνεργοι και που μερικοί από αυτούς εισπράττουν και επίδομα ανεργίας.
Σαφώς υπάρχει μεγάλη φοροδιαφυγή, όχι μόνο από τη μαύρη οικονομία (καύσιμα, τσιγάρα κλπ), αλλά και από τους ελεύθερους επαγγελματίες, γιατί ούτε αποτελεσματικοί μηχανισμοί ελέγχου υπάρχουν, αλλά ούτε έχουν δοθεί κίνητρα στους συνεπείς φορολογούμενους να ζητούν αποδείξεις, για να εκπέσουν τα ποσά από τα εισοδήματά τους.
Το προηγούμενο έτος υπήρχαν 1.658 νόμιμες φοροαπαλλαγές για εισοδήματα 45,5 δισ., που αν φορολογούνται θα απέφεραν 15,5 δισ. αμέσους φόρους, δηλαδή πολύ περισσότερο από τα νομίμως φορολογούμενα εισοδήματα, ποσοστό κατά τη γνώμη μου απαράδεκτο και αμφιβάλλω, αν υπάρχει πραγματική δικαιολογία για τη χορήγηση τους ή είναι μεν νομότυπες, αλλά χαριστικές. Πιστεύω, ότι η σιωπηλή πλειοψηφία των συνεπών φορολογούμενων έχει δικαίωμα να πληροφορηθεί για τις φορολογικές απαλλαγές και τους φοροφυγάδες, που δεν αποκαλύπτονται υπό το πρόσχημα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Δόθηκε στη δημοσιότητα ένας κατάλογος οφειλετών του Δημοσίου με τεράστια ποσά, συνολικά άνω των 110 δισ., που δεν πρόκειται ποτέ να εισπραχθούν, αλλά η απορία παραμένει, γιατί οι αρμόδιες αρχές επέτρεψαν με τη μη έγκαιρη είσπραξη τη δημιουργία των χρεών αυτών και γιατί δεν αναζητήθηκαν ευθύνες.
Σαφώς είναι απαράδεκτο τα 90% των αμέσων φόρων να καταβάλλουν μόνο αυτοί που έχουν σταθερά και δηλούμενα εισοδήματα, που πλήττονται και από την ακρίβεια, γιατί δεν μπορούν να αναπροσαρμόσουν τα εισοδήματά τους, όπως οι ελεύθεροι επαγγελματίες και η Πολιτεία να μην μπορεί να δημιουργήσει αξιόπιστους μηχανισμούς ελέγχου για να περιορίσει τη φοροδιαφυγή και προσπαθεί μόνο με οριζόντια μαχητά τεκμήρια και όχι με πραγματικά, όπως πχ τις μέσω τραπεζικών καρτών δαπάνες ή με τεκμήριο αυτοκινήτου, γιατί όλοι κυκλοφορούν με πολυτελή αυτοκίνητα κατά το πλείστον με leasing, που το κόστος ανέρχεται στο ποσό του τεκμηρίου, να την περιορίσει.
Πρέπει όμως να αναγνωρίσουμε, ότι η ΑΑΔΕ παρουσιάζει αρκετές επιτυχίες στο κυνήγι της φοροδιαφυγής κυρίως στη μη έκδοση αποδείξεων, αλλά πιστεύω, ότι μόνο η επιβολή προστίμων δεν είναι αποτελεσματικό μέσο, γιατί δεν τα πρόστιμα εισπράττονται και στην καλύτερη περίπτωση ρυθμίζονται σε 60 μηνιαίες δόσεις.
* Ο Λέανδρος Τ. Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης ε.τ.
