Του Νικόλα Κατσαούνη
Συχνά εκφράζεται η άποψη ότι η Δύση παρακμάζει. Πρόκειται περί εσφαλμένης άποψης.
Αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει είναι ότι υπάρχουν νέοι παίκτες στην σκακιέρα. Η Δύση λοιπόν δεν παρακμάζει και δεν έχει «κοντύνει». Έχουν «ψηλώσει» οι άλλοι και το χέρι τους φτάνει μακρύτερα - ιδεολογικά, πολιτικά και στρατιωτικά. Η Κίνα, αλλά και η Ρωσία, αποπειρώνται να επιβάλλουν αυτά που αντιλαμβάνονται ως ζωτικά συμφέροντα στην άμεση γειτονιά τους.
Τα ζωτικά αυτά συμφέροντα έχουν ιστορική συνέχεια. Όσοι πιστεύουν, λοιπόν, ότι η συμπεριφορά της Ρωσίας στην Ανατολική Ευρώπη και η συμπεριφορά της Κίνας στην άμεση περιοχή τους θα αλλάξουν αν αλλάξει το καθεστώς Putin και Xi Jinping αντιστοίχως, θα βρεθούν προ μεγάλων εκπλήξεων.
Ιδεολογικά, θεωρεί ότι έχει υποστεί εκατονταετή ταπείνωση από την δύση και τους γείτονες της - και εκπαιδεύει τους πολίτες της και το πολιτικό και στρατιωτικό προσωπικό της σε αυτή τη λογική. Έχοντας αυξήσει το ΑΕΠ της από 1.5 τρις σε 14.5 τρις σε μία εικοσαετία, μεταφράζει τώρα την οικονομική της ανάπτυξη σε στρατιωτική ισχύ, αποπειράται να εξασφαλίσει την κυριαρχία της στο άμεσο περιβάλλον της: έτσι, προβαίνει σε ενέργειες στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας, αλλά και στην Ταϊβάν προκειμένου να αλλάξει το status quo. Όταν εξασφαλίσει την κυριαρχία στην άμεση γειτονιά της, θα αποπειραθεί να προβάλει την ισχύ της σε ποιο απομακρυσμένες περιοχές.
Ρωσία θεωρεί ότι τα συμφέροντα της δεν λαμβάνονται υπόψιν μετά την πτώση του τείχους. Τα τραγικά που εκτυλίσσονται στην Ουκρανία δημιουργούν την ψευδαίσθηση ότι η πολιτική της Ρωσίας σε σχέση με την Ουκρανία αλλά και συνολικότερα την ανατολική Ευρώπη και το ΝΑΤΟ είναι θέμα Πούτιν. Αυτό είναι εσφαλμένο. Όλη η ρωσική ελίτ αλλά και σημαντικό ποσοστό της κοινής γνώμης αντιλαμβάνεται τα συμφέροντα της Ρωσίας στην Ανατολική Ευρώπη με τον ίδιο τρόπο. Συνεπώς η πολιτική της ως προς τις χώρες στα ανατολικά θα συνεχιστεί ανεξαρτήτως του αν ο Πούτιν παραμείνει στην εξουσία.
Κοιτώντας κανείς στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, διαπιστώνει ότι το 2024 υπάρχει μία πιθανότητα να θέσει υποψηφιότητα και να εκλεγεί ο Trump, ο οποίος θέλει μία διαλυμένη Ευρώπη και επικροτεί τις κινήσεις Πούτιν. Σε αυτήν την στάση έχει μαζί του και σημαντικό μέρος της εκλογική του βάσης. Όμως, ανεξαρτήτως εκλογής του όμως, οι ΗΠΑ θα ξαναγυρίσουν προς την Κίνα γιατί νομοτελειακά αυτή θα γίνει ο πιο απειλητικός γεωπολιτικός τους αντίπαλος. Το γεγονός αυτό, θα έχει επιπτώσεις για την Ευρώπη: στρεφόμενοι στην Κίνα οι Αμερικάνοι θα τραβήξουν στρατιωτικούς πόρους και δυναμικό από το υπάρχον στην Ευρωπαϊκή ήπειρο, ενώ στον στρατηγικό τους σχεδιασμό η Κίνα θα εκτοπίσει την Ευρωπαϊκή ήπειρο.
Δεδομένων αυτών τον εξελίξεων, η Δύση πρέπει να επαναπροσδιορίσει την στρατηγική της. Το ΝΑΤΟ συνολικά (Ε.Ε. και ΗΠΑ) θα πρέπει να ξεκαθαρίσει και να διαμηνύσει με μεγάλη ακρίβεια και σαφώς ποιο είναι το σημείο αποτροπής, δηλαδή ποιο είναι το κατώφλι μετά το οποίο θα προχωρήσει σε στρατιωτικές ενέργειες και να τηρήσει ανάλογη διπλωματική στάση. Αν υπάρξει επίθεση σε χώρα μέλος του ΝΑΤΟ η οποία μείνει αναπάντητη, τότε το ΝΑΤΟ έχει de facto τελειώσει. Στον αντίποδα, θα πρέπει να ξεκαθαρίσει σε ποιες περιοχές δεν είναι διατεθειμένο να δράσει και τι είναι διατεθειμένο να διαπραγματευτεί.
Η Ε.Ε. ειδικότερα θα πρέπει να αναπτύξει ένα δόγμα που θα δίνει σαφείς εγγυήσεις ασφαλείας στις ακριτικές της χώρες και να επιταχύνει την πολιτική και στρατιωτική πλέον εμβάθυνση. Δεν μπορεί τα οικονομικά συμφέροντα της δυτικής Ευρώπης να πληρώνονται με αμυντικά έξοδα της Ανατολικής χωρίς αυτό να εντάσσεται σε ενιαίο αμυντικό δόγμα.
Ελπίζω τουλάχιστον η Ουκρανία να δράσει ως καταλύτης και να επιταχύνει αυτές τις εξελίξεις εντός της Ε.Ε., γιατί το δεύτερο θύμα - σε οικονομικούς και πολιτικούς όρους - αυτής της κρίσης είναι η Ευρώπη.
Ευτυχώς όσοι έχουν προβλέψει το θάνατο της Ευρώπης, και πολλοί το κάνουν συστηματικά τα 10 τελευταία χρόνια, έχουν διαψευστεί. Ήδη το στρατηγικό λάθος του Πούτιν έχει επισπεύσει τον αμυντικό σχεδιασμό της γηραιάς ηπείρου.