Μετά την ψήφιση της αμερικανικής βοήθειας προς την Ουκρανία, η πρόκληση είναι, η απόφαση να μετατραπεί σε υποστήριξη επί του πεδίου, όσο το δυνατόν συντομότερα. Κατά τους Ουκρανούς, η προώθηση των στρατιωτικών στοιχείων της βοήθειας είναι θέμα «ζωής και θανάτου», καθώς οι δυνάμεις τους αμύνονται με περιορισμένα πολεμοφόδια και μέσα.
Η άμυνα σε σημείο καμπής
Κατά κοινή παραδοχή, το τρέχον πλεονέκτημα του ρωσικού πυροβολικού έναντι του ουκρανικού, είναι άνω του 5 προς 1, προκαλώντας βαριές απώλειες στο ουκρανικό προσωπικό. Σχεδιάζεται από την ουκρανική ηγεσία η επιστράτευση μέχρι τα 42 έτη, διότι πέραν των μεγάλων απωλειών, η μετανάστευση έχει δραματικά σμικρύνει τη διαθεσιμότητα στρατευσίμων. Πολύ πρόσφατα, οι Ουκρανοί απέσυραν από το μέτωπο τα άρματα Abrams τα οποία είχαν χορηγήσει οι ΗΠΑ ( 31, τον Σεπτ.2023) μετά την απώλεια 6 από αυτών, ως συνέπεια των επιτυχών πυκνών ρωσικών επιθέσεων με δρόνους. Τα άρματα αυτά θεωρούνται υψηλών επιδόσεων και η προοπτική ήταν, ότι θα ενίσχυαν σημαντικά τις ουκρανικές δυνάμεις. Όμως, η επιτυχής δράση των ρωσικών δρόνων φαίνεται, ότι έχει επηρεάσει δραστικά τις κρατούσες τακτικές αντιλήψεις. Επιπλέον, όπως φέρεται να αποδέχεται το Πεντάγωνο, οι βόμβες διολίσθησης μεγάλου βεληνεκούς (100 χλμ) τις οποίες έχει χορηγήσει στους Ουκρανούς, δεν έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικές, διότι ρωσικές ηλεκτρονικές παρεμβολές επηρεάζουν την τηλεκατεύθυνσή τους.
Απεναντίας, παρεμφερείς ρωσικές βόμβες -μετασκευασμένες σοβιετικές 1,5 τόνου, με gps και τηλεκατεύθυνση- σημαντικά μικρότερου βεληνεκούς, έχουν αποδειχτεί καταστρεπτικές για την ουκρανική άμυνα. Είναι πιθανό, το φαινόμενο να συσχετίζεται με τα αεροσκάφη τα οποία χρησιμοποιούνται από την κάθε πλευρά και την εγγύτητα προσέγγισης του στόχου.
Δεν είναι τυχαίο, ότι το κατεξοχήν όπλο το οποίο ζητούν οι Ουκρανοί με επίταση, αυτή την περίοδο, προκειμένου να καλύψουν υποδομές, αμυντικές ζώνες των πόλεων, και δυνάμεις επί του πεδίου, είναι αντιαεροπορικά συστήματα Patriot, κ.ά.
Η Γερμανία έχει δηλώσει, ότι θα παραχωρήσει μια συστοιχία του συστήματος, η Ισπανία κάποιο αριθμό πυραύλων χωρίς αντίστοιχα οχήματα με προωθητές, και ενδεχομένως θα υπάρξουν και άλλοι χορηγοί. Η Ελλάδα δήλωσε δια του πρωθυπουργού της, ότι δεν προτίθεται να χορηγήσει κρίσιμα για την άμυνά της συστήματα Patriot και S-300.
Είναι ενδιαφέρον, ότι στις αρχές του Απριλίου, ο ΥΠΕΞ της Ουκρανίας D. Kuleba ανέφερε στην Ουάσιγκτον Ποστ, ότι η ομάδα του είχε ταυτοποιήσει περίπου 100 συστήματα Patriot μεταξύ 4 Ευρωπαϊκών και Ασιατικών χωρών. Νωρίτερα, ο πρόεδρος Ζελένσκυ είχε δηλώσει ότι η χώρα του χρειάζεται 25 συστήματα προκειμένου να καλυφθεί πλήρως. Προς την κατεύθυνση αυτή, οι ΗΠΑ αναμένεται να ανακοινώσουν μακροχρόνια βοήθεια $6 δισ., επιπλέον του πακέτου των $ 60 δισ., τα οποία ψηφίσθηκαν στη Βουλή.
Mια νίκη του Μπάϊντεν
Η ψήφιση από το Κογκρέσο του συνολικού πακέτου των $94,4 δισ. βοήθειας ($60 δισ. για Ουκρανία, $26,3 δισ. για Ισραήλ και $8,1 δισ. για Ινδο-Ειρηνικό), ήταν μια μεγάλη νίκη για τον πρόεδρο Μπάϊντεν, ο οποίος διαρκώς ζητούσε από τον Αύγουστο του 2023 ενίσχυση της Ουκρανίας.
Τελικά, μετά από μήνες έντονων διαβουλεύσεων, ο ρεπουμπλικάνος πρόεδρος της Βουλής, Τζόνσον, χρειάστηκε τη βοήθεια των δημοκρατικών στο σώμα, για να περάσει την πρόταση με πλειοψηφία 218-213.
Οι ΗΠΑ έχουν εγκρίνει έναν συνολικό προϋπολογισμό $113 δισ., από τα οποία μέρος θα χρησιμοποιηθεί για αναπλήρωση στρατιωτικών αποθεμάτων τους. Το ποσό αυτό δεν συμπεριλαμβάνει τα πρόσφατα εγκριθέντα για την Ουκρανία $60 δισ. συνολικής βοήθειας.
Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή έπαιξε η τελευταία επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ, η οποία έκαμψε πολλούς ρεπουμπλικάνους βουλευτές, οι οποίοι αρνούνταν τη βοήθεια προς την Ουκρανία, προτάσσοντας την ενίσχυση των υποδομών στα νότια σύνορα για ανάσχεση του μεταναστευτικού κύματος. Είναι ακόμη ενδιαφέρον, ότι ο πρώην πρόεδρος Τραμπ επιδοκίμασε την τοποθέτηση Τζόνσον. Αν αυτό σημαίνει κάποια αλλαγή από την αρχική τοποθέτησή του, ότι θα τελείωνε τον πόλεμο στην Ουκρανία σε 24 ώρες, μένει να φανεί το επόμενο διάστημα.
Η έγκριση από το Κογκρέσο, χαιρετίστηκε από τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ και έδωσε ένα αίσθημα ανακούφισης στους Ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι προσπαθούν να ξεπεράσουν τις εσωτερικές διαφορές τους για την αποστολή όπλων προς την Ουκρανία.
Τον περασμένο Φεβρουάριο οι ηγέτες των 27 ενέκριναν επιπλέον βοήθεια 50 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία, αφού ο Όρμπαν τελικά απέσχε της ψηφοφορίας. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Κιέλου, η ΕΕ είχε προγραμματίσει μέχρι τον Ιανουάριο του 2024 για την Ουκρανία συνολική βοήθεια $93,3 δισ., πέρα από τις σε ατομική βάση εισφορές διάφορων κρατών μελών. Εκτιμάται, ότι η συνολική βοήθεια, στρατιωτική και ανθρωπιστική, η οποία έχει προγραμματισθεί από τη Δύση προς την Ουκρανία ανέρχεται σε $380 δισ., υλοποιούμενη σε χρονικές φάσεις, με έναρξη από την προ 2ετίας Ρωσική εισβολή.
Σε όρους στρατιωτικών συστημάτων, είχαν δοθεί στην Ουκρανία μέχρι τον Ιανουάριο του 2024, 788 τανκς με κύριο χορηγό την Πολωνία (324), 815 πυροβόλα με κύριο χορηγό τις ΗΠΑ (301) και 119 αντιαεροπορικά συστήματα με κύριο χορηγό τη Γερμανία (38). Αυτά πέρα από την παροχή ελαφρού οπλισμού, οχημάτων και πολεμοφοδίων.
Μεγάλο επίσης είναι το κόστος από τις μεταναστευτικές ροές τις οποίες προκάλεσε ο πόλεμος. Το κόστος αυτό εκτιμάται σε $ 25 δισ., το 83% του οποίου βαρύνει την Πολωνία.
Δύσκολες προοπτικές
Κατά τον πρώην αρχηγό των βρετανικών ενόπλων δυνάμεων, στρατηγό R. Barrons, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος η Ουκρανία να χάσει τον πόλεμο κατά το τρέχον έτος. Ο λόγος, σύμφωνα με την άποψή του είναι, ότι οι Ουκρανοί έχουν φθάσει στο σημείο να αισθάνονται ότι δεν μπορούν να νικήσουν, καθώς έχουν κρίσιμες ελλείψεις πολεμοφοδίων, προσωπικού και συστημάτων αεράμυνας. Σημαντικά όμως έχει συντείνει και το γεγονός, ότι η ουκρανική αντεπίθεση του περασμένου καλοκαιριού, απέτυχε να ανακαταλάβει τα εδάφη τα οποία κατείχαν οι Ρώσοι, καθώς οι τελευταίοι είχαν αντιληφθεί τα ουκρανικά σχέδια. Απεναντίας, οι ρωσικές δυνάμεις σημείωσαν επιτυχίες καταλαμβάνοντας, τις στρατηγικής σημασίας πόλεις Μπαχμούτ και Αβντίβκα. Συνολικά, οι Ρώσοι έχουν καταλάβει επιπλέον έκταση περίπου 200 τετρ. χλμ από το καλοκαίρι και μετά, παρά τις βαριές απώλειες τους.
Εκτιμάται, ότι οι Ρώσοι θα μπορούσαν να εξαπολύσουν μια μάλλον μείζονα επίθεση το καλοκαίρι, η οποία θα μπορούσε να διασπάσει τις ουκρανικές γραμμές, με ανυπολόγιστες συνέπειες, αν η στρατιωτική βοήθεια, η οποία προωθείται, δεν φτάσει έγκαιρα και σε ικανό όγκο στα κρίσιμα σημεία της ουκρανικής άμυνας. Κυκλοφορεί και η πληροφορία, ότι θα υπάρξει συντονισμένη παράδοση F-16 στην ουκρανική αεροπορία το καλοκαίρι, από Βέλγιο, Ολλανδία, Νορβηγία και Δανία, γεγονός το οποίο θα αύξανε σημαντικά τις ουκρανικές αμυντικές δυνατότητες. Ουκρανοί πιλότοι εκπαιδεύονται στη χρήση των F-16, από τον Σεπτέμβριο του 2023. Θα είναι βέβαια μια μεγάλη δοκιμή αυτών των αεροπλάνων απέναντι στους ρωσικούς αντιαεροπορικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς και τα Su-35. Στο πλαίσιο αυτό, είναι πιθανό να υπάρξει κλιμάκωση της αντιπαράθεσης με την ενεργοποίηση επιπλέον συστημάτων.
Πάντως, ένα βασικό πλεονέκτημα το οποίο έχουν οι Ρώσοι, είναι ότι μπορούν να επιλέξουν τα σημεία στα οποία θα επιτεθούν, εκμεταλλευόμενοι τη μεγάλη γραμμή του μετώπου. Είναι κρίσιμης σημασίας η μάζα του ρωσικού στρατού και η υπεροχή του στο πυροβολικό.
Δεν αποκλείεται όμως, η ρωσική ηγεσία να επιλέξει μια στρατηγική διαρκούς κατατριβής του αντιπάλου χωρίς απώλειες εδάφους από μέρους της, με στόχο να καταδείξει στο Κίεβο και τους Συμμάχους, ότι ο πόλεμος είναι μια χαμένη υπόθεση και θα πρέπει να συνδιαλλαγούν.
Κατά πάσα πιθανότητα, ο Πούτιν δεν έχει την πρόθεση να παραιτηθεί από την επίθεσή του.
Φαίνεται να υπολογίζει, ότι η Δύση δεν έχει τη δυνατότητα ή τη βούληση να παράσχει στην Ουκρανία τα απαραίτητα μέσα για την αποτελεσματική άμυνά της. Ενδεχομένως, παρ’ όλες τις συνδιασκέψεις των Δυτικών συμμάχων και τους πύρινους λόγους, υπάρχει το ενδεχόμενο ο Ρώσος πρόεδρος να έχει αντιληφθεί σωστά τη δυναμική των πραγμάτων. Στον πόλεμο όμως, πολλά είναι απροσδόκητα και όλα είναι ρευστά.
* Ο κ. Νικήτας Σίμος είναι οικονομολόγος, γεωπολιτικός αναλυτής
