Της Κατερίνα Μπατζελή
Κάθε κυβέρνηση συνήθως βρίσκεται αντιμέτωπη με τα αποτελέσματα των δικών της πολιτικών επιλογών. Το γιατί και πως στηρίζει τα παραγωγικά και κοινωνικά στρώματα ανάλογα με την βαρύτητα που τους δίνει στις προτεραιότητες της και τον ρόλο τους στον πολιτικό μετασχηματισμό .Όταν μάλιστα μια κυβέρνηση επαίρεται για το μεταρρυθμιστικό της πρόγραμμα, το οποίο όμως παραμένει «άυλο» ,τότε οι επιπτώσεις είναι δυσβάστακτες και μη αναστρέψιμες.
Ο αγροτικός τομέας φαίνεται από την μέχρι σήμερα πορεία του, ότι δεν συμπεριλαμβάνεται στις προτεραιότητες της κυβέρνησης.
Κατά την περίοδο της πανδημικής κρίσης, ο αγροτικός τομέας αναφερόταν ονομαστικά και συμπεριλαμβανόταν μόνο κατ΄επίφαση στα γενικά εξαγγελθέντα μέτρα στήριξης . Το όφελος του αγροτικού τομέα ήταν πολύ περιορισμένο , λόγω του ότι οι αγρότες δεν πληρούσαν το σύνολο των κριτήριων για να επωφεληθούν από τα μέτρα στήριξης.
Οι έντονες φυσικές καταστροφές, ανέδειξαν την αδυναμία συντονισμού , την ανυπαρξία υποδομών ,αντιπλημμυρικών παρεμβάσεων, έγκαιρων αποκαταστάσεων και έλλειψης ώριμων μελετών που θα έπρεπε να είχαν γίνει για εθνικά και περιφερειακά έργα ,ώστε μεταξύ των άλλων να διασφαλίζονται η αγροτική παραγωγή και τοπική οικονομία.
Οι αποζημιώσεις των αγροτών εκτός του ότι καθυστερούν ,δεν καλύπτουν το σύνολο των ζημιών από τις καταστροφές όπως, υποδομών, εξοπλισμού και εγκαταστάσεων, καταδικάζοντας έτσι χιλιάδες αγρότες σε παραγωγική απραγία.
Το προαναγγελθέν «έγκλημα» αύξησης του ενεργειακού κόστους, που εκτίναξε κατά 30% το κόστος στον αγροτικό και κτηνοτροφικό τομέα, δεν συνυπολογίστηκε στα αρχικά κυβερνητικά μέτρα. Η εξαίρεση αυτή είχε σαν αποτέλεσμα να μετακυλισθούν αυξήσεις τον διατροφικό τομέα και να αυξηθούν ταχύτατα οι καταναλωτικές τιμές του κάθε «νοικοκυριού».
Η ελάφρυνση του κόστους παραγωγής όπου εξαγγέλθηκε προσφάτως από την κυβέρνηση ,είναι προσχηματική και επικοινωνιακή. Το κόστος από την εξαγγελθείσα μείωση των υψηλών συντελεστών του ΦΠΑ ,φαίνεται να χρηματοδοτείται από τις κρατικές ενισχύσεις συμμετοχής σε ευρωπαϊκά προγράμματα και όχι από τον ίδιο τον προϋπολογισμό. Γίνεται «τιτλοποιήση» της χρηματικής στήριξης των αγροτών με τις χρηματοδοτήσεις που έχουν « λαμβάνειν» στο μέλλον. Αλήθεια, σε ποιον άλλο κλάδο έχει γίνει αυτό!!
Η κυβέρνηση δεν έχει αξιοποιήσει την συγκυρία της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που επιτρέπει την προσαρμογή ευρωπαϊκών πολιτικών, τόσο σε επίπεδο χώρας, όσο και περιφερειών, μέσα από την διαμόρφωση μιας εθνικής στρατηγικής.
Στην αναγκαιότητα επαναπροσδιορισμού των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας μας μετά την οικονομική και πανδημική κρίση, απαιτούνται μεταρρυθμίσεις, οι οποίες δυστυχώς στον πρωτογενή τομέα απουσιάζουν εδώ και μία δεκαετία. Μια τέτοια στρατηγική πρέπει να σχεδιαστεί και να συσχετιστεί με τις αναδυόμενες ενεργειακές, περιβαλλοντικές, αναπτυξιακές και κοινωνικές προκλήσεις προκειμένου να διασφαλιστεί η ανθεκτικότητα του πρωτογενή τομέα της χώρας.
Ένα ολοκληρωμένο εθνικό και περιφερειακό σχέδιο ανθεκτικότητας της αγροτικής ανάπτυξης έναντι των προκλήσεων των κλιματικών αλλαγών, θα μπορούσε σταδιακά να εντάξει:
1. Τα ειδικά μέτρα στήριξης των αγροτών σε αυτή την δύσκολη οικονομική, ενεργειακή και πανδημική κρίση θα πρέπει να συνεχιστούν μέχρι να ολοκληρωθεί σταδιακά η ενεργειακή μετάβαση και των αγροτών σε ΑΠΕ.
2. Την ενεργειακή επάρκεια των παραγωγών, που να αποτελέσει μια εκ νέου προτεραιότητα, με την ενίσχυση της συμμετοχής παραγωγών και φορέων τους σε ΑΠΕ, ως ειδική κατηγορία ενεργειακών κοινοτήτων και με διαδικασίες fast track
3. Τις ειδικές ρυθμίσεις μέτρων στήριξης των αγροτών, ακόμη και εκείνων που εξαγγέλθηκαν από την κυβέρνηση, να μην χρηματοδοτούνται με την χρήση του κανόνα de minimis ,διότι στην ουσία «ροκανίζεται» η μελλοντική εθνική συμμετοχή στα ευρωπαϊκά αγροτικά προγράμματα, που είναι πολύ σημαντικά για την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων στον τομέα αυτό
4. Την ασφάλιση του αγροτικού εισοδήματος και παραγωγής από τις έντονες διακυμάνσεις των τιμών αγοράς αλλά και παραγωγής, λόγω κλιματικών αλλαγών
5. Την εθνική ασφαλιστική πολιτική εκείνων των αποζημιώσεων από τον ΕΛΓΑ, που μπορεί να επανασχεδιαστεί, όπως άλλωστε προβλέπεται και από τον ιδρυτικό του νόμο, έτσι ώστε να λάβει υπόψη του τα νέα δεδομένα ,εκείνων των ασθενειών και ζημιών, με αλλαγή του τρόπου κάλυψης και αποζημιώσεων
6. Την υλοποίηση ανθεκτικών υποδομών διασφάλισης και διαχείρισης των αρδευτικών υδάτων που θα μπορούν σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, να προστατεύουν τους αγρότες από φυσικές καταστροφές, ξηρασία, πλημμύρες
7. Την δημιουργία μοντέλου διαχείρισης και λειτουργίας των ΤΟΕΒ και ΓΟΕΒ ώστε να εξαλειφθούν οι τοπικές και περιφερειακές αδυναμίες, να ενοποιηθεί η λειτουργία τους και η τιμολόγηση εισφορών-τελών , βάση των καλλιεργειών και περιβαλλοντικών προϋποθέσεων
8. Την πραγματική παραγωγή ώστε να αποτελεί το βασικό κριτήριο διατήρησης δικαιωμάτων ,χρήσης αγροτικής γης , κριτηρίου έγκρισης σχεδίων για ένταξη αγροτών και συλλογικών τους φορέων σε παρεμβάσεις, επενδυτικές, επιχειρησιακές, ενεργειακών υποδομών
9. Τον ψηφιακό μετασχηματισμό ως μέσο ενίσχυσης της συμμετοχής των αγροτών και των φορέων τους, για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, την διαχείριση των πόρων του Κοινωνικού Ταμείου για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών και την κατοχύρωση περιβαλλοντικού πρόσημου.
10. Την στήριξη του κτηνοτροφικού τομέα με «ειδικό πρόγραμμα παρεμβάσεων» ανά κλάδο σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Μια βασική μεταρρύθμιση που μπορεί να περιλαμβάνει μεταξύ των άλλων ,την κατοχύρωση των πραγματικών δικαιωμάτων ανά περιφέρεια, τη διασφάλιση επάρκειας ζωοτροφών βάσει ενός ενδοπεριφερειακού σχεδιασμού καλλιεργειών και κινήτρων, τη διευκόλυνση εγκατάστασης των κτηνοτρόφων σε οργανωμένες μονάδες-στάβλους , τη στήριξη της ορεινής κτηνοτροφίας με κτηνοτροφικά πάρκα και ειδικών μέτρων κοινωνικής στήριξης
Οι μεταρρυθμίσεις στον αγροτικό τομέα και την οικονομία πρέπει να προχωρήσουν με διευρυμένο διάλογο και συναίνεση. Οι αγρότες, να μην «καλούνται» διαρκώς να προσαρμόζονται σε συνθήκες κρίσης. Αντίθετα, να έχουν δομές, μέσα και χρηματοδοτήσεις που θα τους στηρίζουν για να παράγουν ανεξαρτήτως συνθηκών και να συμβάλλουν στην διατροφική ασφάλεια.
Κατερίνα Μπατζελή, πρώην Υπουργός, βουλευτής, ευρωβουλευτής
