Τα αποτελέσματα των περιφερειακών εκλογών (1/9) ήταν ένας πολιτικός σεισμός για τη Γερμανία, και είναι απίθανο να μείνει χωρίς συνέπειες.
Μία νέα δυναμική
Το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) κέρδισε τις εκλογές στη Θουριγγία με 32,8%, κατά περίπου 9 μονάδες μπροστά από τoυς κεντροδεξιούς χριστιανοδημοκράτες του CDU, σηματοδοτώντας την πρώτη νίκη για ένα ακροδεξιό κόμμα σε γερμανικό κρατίδιο, από τον Παγκόσμιο πόλεμο.
«Για εμάς είναι μια ιστορική επιτυχία», δήλωσε ο Βjorn Hocke, τοπικός ηγέτης του AfD, το οποίο σημείωσε επίσης μεγάλη επιτυχία στο κρατίδιο της Σαξονίας, καθώς ήρθε οριακά δεύτερο πίσω από το CDU.
Μια άλλη πολιτική εξέλιξη με ιδιαίτερη σημασία, ήταν αυτή της Συμμαχίας της Sahra Wagenknecht –πρώην ευρωβουλευτή και μέλους του αριστερού Die Linke– η οποία κατέλαβε την τρίτη θέση και στα δυο κράτη, με διψήφια ποσοστά.
Η άνοδος των κομμάτων τα οποία κυριαρχούν στα άκρα του πολιτικού φάσματος, θεωρείται ένα ακόμη πλήγμα στην ολιγότερο δημοφιλή κυβέρνηση συνασπισμού του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς, και επιβεβαιώνει την αυξανόμενη δημόσια δυσπιστία προς τα παραδοσιακά κόμματα, ειδικά στην ανατολική Γερμανία Η ίδια τάση είναι ενδεχόμενο να επιβεβαιωθεί και στο κρατίδιο του Βραδεμβούργου, όπου οι ψηφοφόροι θα πάνε στις κάλπες στις 22/9. Και εκεί, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν το AfD να προηγείται.
Τα αποτελέσματα στη Θουριγγία και τη Σαξονία αντικατοπτρίζουν τον αυξανόμενο κατακερματισμό του γερμανικού πολιτικού τοπίου και ειδικότερα την άνοδο των αντισυστημικών κομμάτων.
Απογοητευτικά ήταν τα αποτελέσματα για τους Πράσινους και τους Φιλελεύθερους, ενώ το SPD του καγκελαρίου Σόλτς είχε και αυτό χαμηλή επίδοση. Η κατάρρευση των αποτελεσμάτων του κυβερνητικού συνασπισμού, έδωσε λαβή για σφοδρή κριτική από την αντιπολίτευση στο Κοινοβούλιο, των πολιτικών τις οποίες ακολουθεί η κυβέρνηση Σολτς.
Μεγάλες ανισότητες
Οι ρίζες της νίκης του ακροδεξιού AfD στα κρατίδια της Θουριγγίας και της Σαξονίας είναι τόσο οικονομικές όσο και πολιτικές. Οι κάτοικοι στην ανατολική Γερμανία –όπου κέντρα του γερμανικού πολιτισμού, όπως η Δρέσδη, η Λειψία, το Βραδεμβούργο κ.ά.– σύμφωνα με μελέτες έχουν για χρόνια υστερήσει οικονομικά, έναντι των ομολόγων τους στη Δύση.
Π.χ οι μεγαλύτερες γερμανικές εταιρείες έχουν έδρα σε δυτικά κέντρα και τα διοικητικά συμβούλια τους, κυριαρχούνται από κατοίκους της Δύσης.
30 χρόνια μετά την ένωση των δύο Γερμανιών, το μέσο δυτικό νοικοκυριό κέρδισε 8.000 ευρώ περισσότερα από το ανατολικό (2021), σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα. Υπάρχει επίσης μια σημαντική διαφορά στην κατανομή του πλούτου, καθώς το δυτικό γερμανικό νοικοκυριό είχε ενεργητικά στοιχεία αξίας 127.900 ευρώ, έναντι 43.400 του ανατολικού, αντίστοιχα.
Εντούτοις είναι γεγονός, ότι στο ανατολικό μέρος της χώρας έχουν δαπανηθεί από την κεντρική κυβέρνηση 2 τρισ. ευρώ από την 10ετία του 1990 και η υποστήριξη συνεχίζεται.
Χαρακτηριστικά, η κυβέρνηση ανάγγειλε πέρυσι επιδοτήσεις 10 δισ. ευρώ για εργοστάσιο μικροϋπολογιστών της Intel στο Μαγδεμβούργο, και οι Βρυξέλλες έδωσαν 5 δισ. ευρώ, μέσω κρατικής επιδότησης για εργοστάσιο ημιαγωγών στη Δρέσδη, με κύριο επενδυτή την TSMC της Tαϊβάν. Σύμφωνα όμως με πρόσφατη μελέτη, 90% των Γερμανών δικηγόρων, 80% των επιστημόνων και 70% των στελεχών των ΜΜΕ προέρχονται από τη δυτική χώρα. Είναι πολλοί οι κάτοικοι της ανατολικής Γερμανίας, οι οποίοι τείνουν να θεωρούν τον εαυτό τους πολίτη διαφορετικής κατηγορίας, καθώς το μέγιστο ποσοστό των μεταναστών μεταφέρθηκε στα ανατολικά. Τα χαρακτηριστικά αυτά δίνουν έδαφος στο AfD, να προβάλει και να ισχυροποιεί τις θέσεις του, όπως πρόσφατα στη Θουριγγία και τη Σαξονία.
Φωτισμένος συντηρητισμός – μια νέα τάση;
Οι περιφερειακές εκλογές σηματοδότησαν τη σημαντική επίδοση του προσωποπαγούς λαϊκίστικου κόμματος (BSW) της Wagenknect, η οποία έλαβε διψήφια δημόσια συναίνεση στη Σαξονία και τη Θουριγγία. Αυτό είναι ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα για ένα κόμμα το οποίο ιδρύθηκε μόλις 8 μήνες πριν τις εκλογές.
Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, στον βαθμό που θα μπορούσε να προδικάσει μια τάση, το ότι η ιδρύτριά του πρεσβεύει έναν "φωτισμένο συντηρητισμό", αν και προερχόμενη από την αριστερά. Όπως η ίδια προσδιόρισε σε συνέντευξή της, το περιεχόμενο της πρότασής της περιλαμβάνει, σεβασμό των παραδόσεων και ενίσχυση της εσωτερικής ασφάλειας, σε συνδυασμό με τη διατήρηση των θέσεων εργασίας, της κοινωνικής περίθαλψης και των συντάξεων.
Το κόμμα αυτό αποστασιοποιείται από τους ακροδεξιούς, αν και για τη μετανάστευση έχει παρόμοιες θέσεις, αποφεύγοντας τη ρατσιστική ρητορική.
Το BSW κατάφερε να παρουσιαστεί στους ψηφοφόρους, ως μια μη εξτρεμιστική εναλλακτική λύση, προβάλλοντας όμως και αυτό σκεπτικισμό σχετικά με την υποστήριξη προς την Ουκρανία.
Η ακροδεξιά Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD), δεν προκρίνεται ως δυνητικός πολιτικός εταίρος από τα άλλα κόμματα στη Θουριγγία, συμπεριλαμβανομένου και του κεντροδεξιού CDU, έχοντας όμως κερδίσει περισσότερο από το 1/3 των εδρών, θα είναι σε θέση να μπλοκάρει βαρυσήμαντες αποφάσεις στο κρατίδιο, όπως τον διορισμό δικαστών στο συνταγματικό δικαστήριο.
Τη συνεργασία όμως με το ΑfD αποκλείουν οι Χριστιανοδημοκράτες ( CDU) και στη Σαξονία.
Οπότε, αναδύεται ο ρόλος δυνητικής συνεργασίας τους για συγκυβέρνηση με το BSW, της Βάγκενκνεχτ, η οποία προετοιμάζεται να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στα δυο κρατίδια, και ίσως όχι μόνο.
Οι εξελίξεις αυτές προμηνύουν νέες εσωτερικές συγκρούσεις στην εύθραυστη κυβέρνηση Σολτς στο Βερολίνο και ορισμένοι έχουν αρχίσει να αμφισβητούν την πολιτική νομιμοποίησή της.
Ένα χρόνο πριν τις εθνικές εκλογές στη Γερμανία, βαριές σκιές διαφαίνονται στον ορίζοντα για τον συνασπισμό του Όλαφ Σολτς.
* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής
