Ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής της Χεζμπολάχ, Fuad Shukr, και ο πρόεδρος του Πολιτικού Γραφείου της Χαμάς, Ismail Haniyeh, δολοφονήθηκαν με λίγες ώρες διαφορά ο ένας από τον άλλον, τη νύχτα μεταξύ 30 και 31 Ιουλίου. Οι απαντήσεις από τη Χεζμπολάχ, τη Χαμάς και ιδιαίτερα το Ιράν θα καθορίσουν εάν η σύγκρουση θα κλιμακωθεί ή όχι.
Επικίνδυνη φόρτιση
Το Ισραήλ ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση και την εξουδετέρωση του Shukr στη Βηρυτό, δηλώνοντας ότι ήταν απάντηση στο τραγικό γεγονός της 27ης Ιουλίου, όταν 12 παιδιά σκοτώθηκαν στην πόλη Majdal Shams των Δρούζων στα Υψίπεδα του Γκολάν, από ρουκέτες της Χεζμπολάχ.
Η δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια, ωστόσο, αποτέλεσε έκπληξη καθώς καμία ισραηλινή αρχή δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για αυτήν.
Ο πολιτικός ηγέτης της Χαμάς, ο οποίος ζούσε εξόριστος στην Ντόχα, βρισκόταν στην Τεχεράνη για να παραστεί στην τελετή ορκωμοσίας του νέου προέδρου του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιάν. Ο θάνατός του Χανίγια, γνωστού ως μίας από τις πιο μετριοπαθείς φωνές εντός της παλαιστινιακής ομάδας, έθεσε σε παραπέρα κίνδυνο τις ήδη ισχνές ελπίδες για μια επιτυχή διαπραγμάτευση κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα. Αυτές οι δύο δολοφονίες φορτίζουν επικίνδυνα το κλίμα στην περιοχή αυξάνοντας τον κίνδυνο μιας ευρείας σύγκρουσης.
Η δολοφονία του ηγέτη του Πολιτικού Γραφείου της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, απομακρύνει κάθε πιθανότητα επίτευξης κατάπαυσης του πυρός βραχυπρόθεσμα, είτε αυτό ήταν μια πραγματική πιθανότητα είτε όχι.
Η τολμηρή δολοφονία μέσα στο ιρανικό έδαφος, αν θεωρηθεί ενδεχομένως έργο των ισραηλινών υπηρεσιών, είναι ενδεικτική της ετοιμότητας της ισραηλινής ηγεσίας να λάβει σημαντικά μέτρα κλιμάκωσης στην περιφερειακή αντιπαράθεση με τους αντιπάλους του Ισραήλ.
Το Ιράν έχει δείξει στο παρελθόν ότι στόχος του είναι να αποφύγει μια άμεση σύγκρουση με το Ισραήλ, αλλά η δολοφονία του Haniyeh είναι ένα πλήγμα για τις ιρανικές υπηρεσίες ασφαλείας, που πιθανότατα θα απαιτήσει σκληρότερη απάντηση. Η εξόντωση επιφανών ηγετών της Χαμάς είναι μια μακροχρόνια ισραηλινή τακτική που είχε όμως μικρή επίδραση στις πολιτικές και στρατιωτικές δυνατότητες του κινήματος.
Ο θάνατος του Haniyeh θα μπορούσε ακόμη και να αυξήσει την εσωτερική πολιτική επιρροή της στρατιωτικής πτέρυγας της Χαμάς, η οποία σχεδίασε και πραγματοποίησε τις επιθέσεις του Οκτωβρίου με ελάχιστη ή καθόλου συμμετοχή από την εξόριστη πολιτική ηγεσία, που αντιπροσώπευε ο Haniyeh.
Η τραγωδία του Majdal Shams με τον θάνατο των 12 παιδιών δεν αναμένεται να φέρει κάποια μεταβολή στις στρατιωτικές στρατηγικές της Χεζμπολάχ. Κάτι τέτοιο θα συνέβαινε μόνο ως αντίδραση σε μια πιθανή σοβαρή κλιμάκωση από το Ισραήλ.
Η Χεζμπολάχ μάλλον δεν σχεδιάζει έναν πλήρη πόλεμο εναντίον του νότιου γείτονά της, καθώς γνωρίζει ότι ο πληθυσμός του Λιβάνου, συμπεριλαμβανομένων των πιο ένθερμων υποστηρικτών της οργάνωσης, δεν περιμένει πλέον περισσότερες παροχές από αυτήν. Οπότε θεωρεί ότι η υποστήριξή της από τους άμαχους Λιβανέζους είναι τόση, όση τώρα αυτή απολαμβάνει.
Εκτιμάται, ότι η Χεζμπολάχ θα χτυπήσει το Ισραήλ αποφασιστικότερα, μόνον εάν το Ισραήλ απειλήσει το έδαφος του Λιβάνου, τους κρατικούς θεσμούς της χώρας ή / και τον άμαχο πληθυσμό του.
Η λιβανική κυβέρνηση Μικάτι, ειδικά ο υπουργός Εξωτερικών Αμπντουλάχ Μπου Χαμπίμπ, είναι φιλική και όχι ανταγωνιστική προς τη Χεζμπολάχ.
Είναι σημαντικό όμως, ότι ο υπόψη υπουργός εξέφρασε την επιθυμία του για αποκλιμάκωση και συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μεταξύ της Χεζμπολάχ και του Ισραήλ, με βάση την εφαρμογή του ψηφίσματος 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας. Πάντως, η πρόσφατη κλιμάκωση δεν προκάλεσε κατά τα φαινόμενα κάποια σημαντική αλλαγή στον συντονισμό μεταξύ της λιβανικής κυβέρνησης και της Χεζμπολάχ.
Παλαιστινιακός διχασμός
Ενώ υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι της Παλαιστινιακής αρχής, την οποία υποστηρίζει η Φατάχ, έχουν με δηλώσεις τους καταδικάσει τη δολοφονία Χανίγια, μάλλον η διάσταση μεταξύ Φατάχ και Χαμάς συνεχίζεται. Χαρακτηριστικά, ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής αρχής Αμπάς, δεν παραβρέθηκε στην κηδεία του Χανίγια στην Ντόχα, στέλνοντας αντιπροσώπους.
Όμως ο ογδοηκοντούτης ηγέτης προγραμματίζει επίσκεψη στη Σ. Αραβία, με σκοπό την επανέναρξη της χρηματοδότησης της κυβέρνησής του, στη Ραμάλα, από το βασίλειο, η οποία έχει διακοπεί από το 2016.
Κατά τον αναλυτή Brownie, o Αμπάς πρεσβεύει ότι η Σ. Αραβία είναι ο κρίσιμος δρών για το παλαιστινιακό, παρά οι ισλαμιστές της Γάζας.
Αυτά, μετά την προ 2 εβδομάδων υπογραφή στο Πεκίνο, με πρωτοβουλία του τελευταίου, κοινής συμφωνίας φιλίας μεταξύ 14 παλαιστινιακών ομάδων, με συμμετοχή και των αντιπάλων Φατάχ και Χαμάς.
Ενώ η ενοποίηση της Γάζας και της Δυτικής όχθης κάτω από μια κεντρική διοίκηση φαίνεται να είναι ο στόχος, δεν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις, ότι οι διαφορές τους γεφυρώνονται. Κάτω από αυτή την οπτική πολλοί είχαν θεωρήσει τη συμφωνία στο Πεκίνο, σαν μια συμβολική πράξη, η οποία ενίσχυε τη διπλωματική εικόνα του Πεκίνου στην περιοχή, ενώ οι διαιρέσεις μεταξύ των παλαιστινίων συνεχίζονται.
Φόβος έντονης κλιμάκωσης
Το Ιράν και οι φίλιες του δυνάμεις, του άξονα της αντίστασης, έχουν δεσμευθεί να απαντήσουν με σφοδρά αντίποινα κατά του Ισραήλ, με αφορμή τις δολοφονίες του ανώτατου στρατιωτικού διοικητή της Χεζμπολάχ και του προέδρου του Πολιτικού Γραφείου της Χαμάς.
Από την άλλη πλευρά, το Ισραήλ προετοιμάζεται για διάφορα σενάρια εναντίον του πληγμάτων, τα οποία συμπεριλαμβάνουν τη δυνατότητα το Ιράν και οι φιλικές σ’ αυτό δυνάμεις, να προσπαθήσουν να πλήξουν κρίσιμες υποδομές, όπως διυλιστήρια πετρελαίου ή λιμάνια καθώς και πρεσβείες ή κέντρα εβραϊκών κοινοτήτων στο εξωτερικό.
Είναι ατυχές, ότι αυτή η ανατροπή θετικών προθέσεων συμβαίνει παράλληλα με την άνοδο στην προεδρία του Ιράν του μετριοπαθούς Πεζεσκιάν, ο οποίος έχει τοποθετηθεί θετικά για την επανέναρξη των συνομιλιών για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Μια νέα κλιμάκωση απειλείται, αν και το Ιράν δεν θα την επιθυμούσε κατά βάθος, γνωρίζοντας ότι τουλάχιστον η φιλική του Χεζμπολάχ θα διέτρεχε κίνδυνο εκμηδένισης.
* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής
