Η ηλεκτρονική πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών έχει γνωρίσει μεγάλη προβολή προς το ευρύ κοινό και απολαμβάνει μεγάλης αναγνωρισιμότητας, κυρίως χάρη στις ανακοινώσεις του Υπουργείο Οικονομικών και από τα ειδησεογραφικά προγράμματα και ιστοσελίδες που τις καλύπτουν.
Πλέον, όλοι οι δανειολήπτες συμπολίτες μας γνωρίζουν την ύπαρξη του Εξωδικαστικού Μηχανισμού, η οποία όμως έχει λάβει πραγματικά «μυθικές» διαστάσεις, με την έννοια ότι οι εξαγγελίες που αφορούν την πλατφόρμα πολύ συχνά παρερμηνεύονται, οδηγώντας την κοινή γνώμη σε υιοθέτηση απόψεων που είτε αγιοποιούν είτε και δαιμονοποιούν την πλατφόρμα. Με αυτό το άρθρο θα ξεδιαλύνουμε ορισμένες πολύ συνηθισμένες παρανοήσεις που έχει προκαλέσει η ευρέως διαδεδομένη παραπληροφόρηση που αφορά στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών.
Ας δούμε τους βασικότερους «μύθους» που περιβάλλουν τον Εξωδικαστικό Μηχανισμό:
1. Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός διαγράφει όλες τις οφειλές: Πολλές φορές διαπιστώνουμε ότι κυκλοφορούν άρθρα σε διάφορα ειδησεογραφικά μέσα τα οποία, βασιζόμενα σε εξαγγελίες του Υπουργείου Οικονομικών, «υπόσχονται» διαγραφές έως και 85% στις οφειλές των δανειοληπτών. Τέτοιου είδους «κράχτες» δημιουργούν εύκολα εντυπώσεις στο ευρύ κοινό, το οποίο όχι απλώς παρασύρεται, αλλά πείθεται απολύτως ότι ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός αποτελεί ένα «μαγικό» εργαλείο το οποίο «εξαφανίζει» οφειλές, με αποτέλεσμα η διάψευση των προσδοκιών αυτών να οδηγεί σε «απότομη προσγείωση» και συχνά απογοήτευση τους οφειλέτες που διαπιστώνουν ότι δεν είναι αυτή η πραγματικότητα. Η αλήθεια είναι ότι ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός έχει την απαραίτητη παραμετροποίηση που επιτρέπει τη διαγραφή οφειλών, αυτό όμως απαιτεί να συντρέχουν ταυτόχρονα και να συνδυάζονται πλείστοι παράγοντες, όπως το ύψος των οφειλών, το είδος των πιστωτών (ιδιώτες ή δημόσιο), η ύπαρξη κινητής κι ακίνητης περιουσίας κ.ο.κ., οι οποίοι ποικίλλουν από περίπτωση σε περίπτωση. Κάθε υπόθεση είναι διαφορετική και φυσικά έχουν επιτευχθεί (σημαντικές) διαγραφές σε περιπτώσεις οφειλετών, αυτός όμως δεν είναι σε καμία περίπτωση ο απαρέγκλιτος κανόνας.
2. Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός είναι εντελώς αναποτελεσματικός: Παραδόξως, συνυπάρχει στην κοινή γνώμη με τον παραπάνω «μύθο» και η πεποίθηση περί της πλήρους αναποτελεσματικότητας της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, δηλαδή το ακριβώς αντίθετο! Τώρα, η αλήθεια είναι ότι η παραμετροποίηση του αλγορίθμου με βάση τον οποίο ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός παράγει τις ρυθμίσεις που πιστωτές και οφειλέτες μπορούν να δεχθούν ή απορρίψουν, έχει γίνει προοδευτικά αυστηρότερη στην πορεία των ετών, με αποτέλεσμα να προσφέρονται ρυθμίσεις που φαίνονται πολλές φορές μη βιώσιμες για τους δανειολήπτες. Από την άλλη όμως, σε περιπτώσεις όπου, όπως αναφέρεται ανωτέρω, παράγοντες όπως εισόδημα, κινητή και ακίνητη περιουσία και είδος και ύψος οφειλών συνδυάζονται καταλλήλως, ο αλγόριθμος δύναται να προσφέρει λύσεις με μεγάλες διαγραφές, πολύ πιο βιώσιμες για τους οφειλέτες. Η αλήθεια, ως συνήθως, βρίσκεται στη μέση και όχι στα άκρα.
3. Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός είναι πολύ απλός στην πρόσβασή του: Μολονότι εκ πρώτης όψεως η πλατφόρμα φαίνεται αρκετά απλοϊκή στον χειρισμό της όσον αφορά την πλοήγηση στο εσωτερικό της, η πραγματικότητα είναι ότι κάθε καρτέλα και κάθε στάδιο της πορείας της αίτησης στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών απαιτεί ιδιαίτερη εξέταση και έλεγχο, τόσο για πιθανές ανακρίβειες και ανάγκη διόρθωσης όσο και για πιθανές ανάγκες συμπλήρωσης. Λάθη κατά τη συμπλήρωση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας μπορεί να αποδειχθούν καθοριστικά και κοστοβόρα για τον οφειλέτη, που δύνανται να οδηγήσουν την αίτηση σε μία κακή ρύθμιση κι εν γένει αποτυχία. Για αυτό απαιτείται η ανάθεση του χειρισμού της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του Εξωδικαστικού Μηχανισμού σε ειδικούς χειριστές – συμβούλους, που δύνανται να πλοηγούνται σε αυτήν με υπευθυνότητα και επαγγελματισμό σε κάθε στάδιο, προσφέροντας τα εχέγγυα για την καλύτερη δυνατή ρύθμιση.
4. Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός μπορεί να αναγκάσει τους πιστωτές να συναινέσουν στη ρύθμιση: Κατ’ αρχήν, ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός δεν εγγυάται ότι θα προσφερθεί ρύθμιση στους οφειλέτες που αιτούνται τον διακανονισμό των οφειλών του, υπό την έννοια ότι δεν μπορούν να εξαναγκαστούν οι πιστωτές να αποδεχθούν μία ρύθμιση την οποία δεν επιθυμούν. Παρ’ όλα αυτά, υπήρξε πρόβλεψη για τους ευάλωτους οφειλέτες ότι θα τεκμαίρεται η συναίνεση των πιστωτών για τις ρυθμίσεις που προσφέρει ο αλγόριθμος του Εξωδικαστικού Μηχανισμού, ώστε να μην μπορούν να απορριφθούν από τους πιστωτές οι προσφερόμενες ρυθμίσεις, ενώ τα οικονομικά κριτήρια για την τεκμαιρόμενη συναίνεση έχει ήδη εξαγγελθεί ότι θα διευρυνθούν! Έτσι, αυτή η μέχρι σήμερα κρατούσα παρανόηση δύναται να καταστεί αναδρομικά εν μέρει αληθής!
Ας δούμε όμως και ορισμένες αλήθειες που αφορούν τον Εξωδικαστικό Μηχανισμό και οι οποίες είναι πράγματι τόσο «καλές» όσο ακούγονται:
1. Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός είναι ο μόνος τρόπος για τη συνολική ρύθμιση οφειλών του δανειολήπτη: Σήμερα, μετά την κατάργηση του Ν. 3869/2010, ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός αποτελεί το μοναδικό θεσμικό εργαλείο για τη συγκέντρωση όλων των οφειλών του οφειλέτη, τόσο προς τράπεζες και funds όσο και προς το Δημόσιο (Εφορία και ΕΦΚΑ), σε μία ενιαία ρύθμιση. Φυσικά, δεν αποτελεί δικαστική διαδικασία, όπως ήταν ο Νόμος Κατσέλη, από την άλλη, όμως, αποτελεί ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για οφειλέτες με πολλαπλά ανοίγματα που θέλουν να φέρουν όλες τις οφειλές κάτω από μία «ομπρέλα» και να τις διακανονίσουν συνολικά. Με την εναλλακτική να αποτελεί μία σειρά από επιμέρους διμερείς διαπραγματεύσεις με κάθε επιμέρους πιστωτή, η οποία δύναται να είναι χρονοβόρα και κοστοβόρα, θα πρέπει να προσμετρηθεί στα «υπέρ» της πλατφόρμας ότι δύναται να προσφέρει συνολική λύση σε περιπτώσεις πολλαπλών οφειλών.
2. Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός έχει προβλέψεις για ευάλωτους δανειολήπτες: Από τη σύλληψή του, ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στις περιπτώσεις οφειλετών που υπάγονται στην κατηγορία του ευάλωτου δανειολήπτη. Έτσι, προβλέπεται σειρά μέτρων για την ευνοϊκότερη μεταχείριση των πλέον αδύναμων συμπολιτών μας, όπως η τεκμαιρόμενη αποδοχή των προσφερόμενων από τον αλγόριθμο ρυθμίσεων από τους πιστωτές ώστε να μην μπορούν να απορρίψουν οι πιστωτές τις λύσεις του Εξωδικαστικού Μηχανισμού, η απαλλαγή του ευάλωτου οφειλέτη από την υποχρέωση για την καταβολή προκαταβολής στο πλαίσιο της ρύθμισης και η χορήγηση βοηθήματος για την αποπληρωμή των δόσεων. Το προστατευτικό πλαίσιο αυτό, μολονότι δεν εγγυάται μία ιδανική ρύθμιση, αποτελεί σίγουρα μία βοήθεια προς τη σωστή κατεύθυνση για τους πιο ευάλωτους οφειλέτες.
3. Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός προσφέρει άμυνα κατά πλειστηριασμών: Διευκρινίζεται εξ αρχής ότι ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός δεν έχει επαναφέρει με κάποιον τρόπο την προστασία της πρώτης κατοικίας των δανειοληπτών. Από την άλλη, όμως, «υπόσχεται» ότι κατά την εξέλιξη της αξιολόγησης της αίτησης του δανειολήπτη, ο τελευταίος δεν θα κινδυνεύσει από διωκτικά μέτρα εναντίον του και συγκεκριμένα από εκπλειστηρίαση της ακίνητης περιουσίας του. Αυτό βέβαια υπό την προϋπόθεση ότι ο οφειλέτης θα υποβάλει και οριστικοποίησει την αίτησή του έως τρεις μήνες πριν από τη διενέργεια πλειστηριασμού, ώστε να αποφεύγονται καταχρηστικές αναστολές διωκτικών μέτρων από τον οφειλέτη κατά του πιστωτή. Εφ’ όσον τηρηθεί αυτή η προθεσμία, επιβάλλεται αναστολή του πλειστηριασμού έως την ολοκλήρωση της αίτησης, ώστε ο οφειλέτης να απαλλάσσεται προσωρινά από τον κίνδυνο απώλειας της περιουσίας του ενόσω περιμένει την έκβαση του Εξωδικαστικού.
4. Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός βελτιστοποιείται διαρκώς: Σε αντίθεση με τις προηγούμενες ηλεκτρονικές πλατφόρμες για ρύθμιση οφειλών που λειτούργησαν στο παρελθόν, η συγκεκριμένη πλατφόρμα χαίρει της διαρκούς προσοχής του Υπουργείου Οικονομικών, καθώς σε τακτά χρονικά διαστήματα ελέγχεται η αποτελεσματικότητα του Εξωδικαστικού Μηχανισμού στον τομέα της διευθέτησης του ιδιωτικού χρέους, ώστε να εξαγγέλλονται συχνά καινούργιες τροποποιήσεις και μέτρα που να βελτιώνουν τόσο την πρόσβαση όσο και τα αποτελέσματα του μέτρου γενικώς. Καθημερινά ολοένα και περισσότερες αιτήσεις υποβάλλονται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του Εξωδικαστικού Μηχανισμού και, μολονότι απέχουμε αρκετά από ένα ικανοποιητικό ποσοστό επιτυχίας, η αλήθεια είναι ότι αυτό το ποσοστό ολοένα και ανεβαίνει, ενώ η πλατφόρμα κάνει διαρκώς ανοίγματα σε περισσότερα είδη οφειλών και περισσότερες κατηγορίες δανειοληπτών.
* Η Άνθια Χρ. Κορέλα είναι Δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω
