Μετά από ημέρες εικασιών και πυρετωδών διαπραγματεύσεων με τα κράτη μέλη, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε τη σύνθεση της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία περιλαμβάνει 20 επίτροπους και έξι αντιπροέδρους εκ των οποίων 11 γυναίκες, αν και στις αρχικές προθέσεις της προέδρου ήταν η κατά ισομοιρία συμμετοχή ανδρών και γυναικών.
Το σχήμα το οποίο παρουσιάστηκε είναι μια αντανάκλαση των αποτελεσμάτων των εκλογών του Ευρωκοινοβουλίου του περασμένου Ιουνίου, όταν νίκησε το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Έτσι, 13 επίτροποι προέρχονται από αυτό και μόλις 4 από το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και 3 από τα υπόλοιπα κόμματα.
Αυτό ήταν αναπόφευκτο, δεδομένου ότι οι εθνικές κυβερνήσεις είναι αυτές που υποδεικνύουν τους υποψηφίους τους και οι περισσότερες ανήκουν στην πολιτική οικογένεια του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, όπως άλλωστε και η πρόεδρος.
Άρα η βασική πολιτική τοποθέτηση της Επιτροπής είναι σύμφωνη με τις αξίες της κεντροδεξιάς.
Ισχυρή υποστήριξη προς την Ουκρανία
Θα μπορούσε να υποστηριχθεί, ότι η Κοινότητα θα συνεχίσει να υποστηρίζει την Ουκρανία, ενδεχομένως με μεγαλύτερη ένταση, όπως αποτυπώνεται στη σύνθεση της Επιτροπής.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είναι μια ισχυρή υποστηρίκτρια της Ουκρανίας στον πόλεμο της τελευταίας εναντίον της Ρωσίας, παράγοντας ο οποίος έπαιξε ενδεχομένως ρόλο στην επιλογή των Επιτρόπων.
Δύο Επίτροποι, με κρίσιμα χαρτοφυλάκια για τις σχέσεις με το Κρεμλίνο είναι από τις Βαλτικές χώρες.
Η γνωστή από την πολεμική της κατά της ρωσικής ηγεσίας Εσθονή Κάλλας, αναλαμβάνει τις εξωτερικές υποθέσεις της Ε.Ε, ενώ ο Λιθουανός Κουμπίλιους θα διαχειρίζεται το νεοδημιούργητο χαρτοφυλάκιο της κοινοτικής άμυνας. Ο Κουμπίλιους αναφέρεται στη γνωστή για τις αντι-ρωσικές θέσεις της Φινλανδή επίτροπο Virkkunen.
Τα επόμενα 5 χρόνια αναμένεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τη διεύρυνση της Κοινότητας με τη δυνητική εισδοχή της Ουκρανίας, καθώς και της Δημοκρατίας της Μολδαβίας και των Δυτικών Βαλκανίων, χώροι στους οποίους η Ρωσία παραδοσιακά επιδιώκει την αύξηση της επιρροής της. Οπότε, η πολιτική υποστήριξη και η ήπια προβολή ισχύος, πέρα από την οικονομική βοήθεια, θα μπορούσαν να είναι κρίσιμοι παράγοντες για την προώθηση των κοινοτικών θέσεων και τη σταθερότητα.
Διαχείριση της ανάπτυξης από τον Νότο
Μιλώντας σε δημοσιογράφους στο Στρασβούργο, η επικεφαλής της Επιτροπής περιέγραψε το νέο Σώμα των Επιτρόπων ως μια «πιο λιτή» και «περισσότερο συνεκτική» δομή, επικεντρωμένη στις θεμελιώδεις αρχές της «ευημερίας, της ασφάλειας και της δημοκρατίας».
Η πρόεδρος, όπως γράφουν οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, επέλεξε να αναθέσει τα ευαίσθητα καθήκοντα σχετικά με την ανάπτυξη, στην ομάδα των χωρών του Νότου συμπεριλαμβανόμενης και της Γαλλίας, με το σκεπτικό ότι είναι «οι χώρες που έχουν ζητήσει περισσότερες κοινές δαπάνες, πιο ευέλικτους κανόνες για τα δημοσιονομικά ελλείμματα και σημαντικότερο ρόλο για τη βιομηχανική πολιτική».
Στο πλαίσιο αυτό, τα χαρτοφυλάκια κατανεμήθηκαν με την Ισπανία (T. Ribera) να αναλαμβάνει τα θέματα ανταγωνισμού, την Πορτογαλία (Μ. Albuquerque) τις οικονομικές υπηρεσίες, την Ιταλία (R. Fito) τα ταμεία συνοχής, τη Γαλλία (S. Sejourne) τη βιομηχανική στρατηγική, την Ελλάδα (Α. Τζιτζικώστας) τις μεταφορές και τον τουρισμό, και την Κύπρο (Κ. Καδής) την αλιεία και τα θέματα των θαλασσών.
Το κοινό νήμα που, μεταξύ άλλων, συνδέει αυτές τις δραστηριότητες είναι η ανάγκη αποτελεσματικής ενεργοποίησης των πόρων και της παραγωγής, ώστε να καταστεί η ήπειρος πλέον ανταγωνιστική έναντι παγκόσμιων δυνάμεων, όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα, κατεύθυνση προς την οποία δείχνει και η πρόσφατη σχετική έκθεσή του Mario Draghi.
Οι δυναμικές όμως οι οποίες αναπτύχθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, απαίτησαν την ειδική προσοχή της Επιτροπής σε επιπλέον χώρους και οδήγησαν στη δημιουργία τριών νέων αντίστοιχων χαρτοφυλακίων, όπως: Άμυνας και Ασφάλειας με επίτροπο τον Λιθουανό A. Kubilius (όπως προαναφέραμε), Ευρωπαϊκών συμφερόντων στη Μεσόγειο – οικονομική ανάπτυξη, μετανάστευση – το οποίο ανατέθηκε στην Κροατία, με Επίτροπο την S. Dubravka, Ενέργειας και Στέγασης με επίτροπο τον Δανό D. Jorgensen.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ακόμη, ότι ο Επίτροπος για τα θέματα προϋπολογισμού και δημόσιας διοίκησης, Πολωνός P. Serafin θα αναφέρεται κατευθείαν στην φον ντερ Λάϊεν, και όχι σε κάποιον ενδιάμεσο αντι-πρόεδρο, το οποίο είναι ενδεικτικό του άμεσου ενδιαφέροντος της Προέδρου για την αποτελεσματική κατανομή των χρηματικών πόρων. Η τοποθέτηση του Σέραφιν συνδυάζεται με το ότι ο ρόλος του Πολωνού πρωθυπουργού Τουσκ υπήρξε σημαντικός για την εκλογή της Προέδρου της Επιτροπής και ενδεχομένως με τη γενικότερα αντιρωσική στάση των Πολωνών.
Μεγάλες προκλήσεις
Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να μην δείχνει κανένα σημάδι τερματισμού, με μια δυνητική ακόμη πιο εκρηκτική σύγκρουση (Ισραήλ, Χεζμπολάχ-Ιράν) που απειλεί να εμπλέξει ολόκληρη την περιοχή της Μέσης Ανατολής, και μια πιθανή επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο σε λιγότερο από δύο μήνες, ο κατάλογος των προκλήσεων που θα αντιμετωπίσει η νέα Επιτροπή δεν είναι τίποτα λιγότερο από μνημειώδης.
Επιπλέον, όπως υπενθύμισε μόλις πριν από λίγες ημέρες ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ Mario Draghi, το μπλοκ των 27 πρέπει να αντιστρέψει την παρακμή του και να επιστρέψει στην παραγωγικότητα.
Και για να γίνει αυτό, θα πρέπει να «αλλάξει ριζικά» εστιάζοντας σε μεγαλύτερες δημόσιες επενδύσεις (μεταξύ άλλων μέσω κοινού χρέους) και ιδιωτικές επενδύσεις, ολοκληρώνοντας την ενιαία αγορά (συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων κεφαλαίου) και επανεξετάζοντας τη διακυβέρνησή της (λιγότερη ομοφωνία και περισσότερη ολοκλήρωση σε διαφορετικές ταχύτητες).
Όλα αυτά, ενώ η ήπειρος προσπαθεί να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο πληθωρισμό και τη χειρότερη στεγαστική κρίση των τελευταίων δεκαετιών και αγωνίζεται να περιορίσει την αύξηση της δημοτικότητας της ακροδεξιάς σε ηγετικές χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία.
Εν τω μεταξύ, ο πρώτος άγνωστος αφορά την ημερομηνία εγκατάστασης της νέας εκτελεστικής εξουσίας.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν θα επιθυμούσε η Επιτροπή να είναι επιχειρησιακή από την 1η Νοεμβρίου - ενόψει των εκλογών στις ΗΠΑ - αλλά υπάρχει κίνδυνος να αναβληθεί ενδεχομένως για τουλάχιστον ένα μήνα.
Στην πραγματικότητα, ο κατάλογος των Επιτρόπων που παρουσίασε η φον ντερ Λάιεν περνά τώρα στο Κοινοβούλιο, το οποίο προχωρά στις ακροάσεις των υποψηφίων (και το οποίο έχει ήδη καταργήσει περισσότερους από έναν στο παρελθόν).
«Θα πρέπει να αποφύγουμε περαιτέρω καθυστερήσεις, καθώς «όλα τα προβλήματα και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε δεν περιμένουν» δήλωσε ανώτατος κοινοτικός αξιωματούχος.
Ωστόσο, είναι καλό να επαναλάβουμε, ότι αν και η Επιτροπή διαθέτει ευρείες εξουσίες, αυτές δεν επηρεάζουν τις νομοθετικές και εκτελεστικές εξουσίες ούτε του Κοινοβουλίου, ούτε του Συμβουλίου των αρχηγών των κρατών μελών της Ένωσης, όπου και μορφοποιούνται οι διάφορες συγκυριακές πιέσεις.
* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής
