ΚΑΙΡΟΣ

Ντάνιελ Τάμετ, ο αυτιστικός ποιητής των αριθμών

Αυτιστικός, μεγαλοφυής, συγγραφέας, αριθμομνήμων, εραστής των μαθηματικών, γεφυροποιός της λογικής και των αισθήσεων: ο 35χρονος Βρετανός Ντάνιελ Τάμετ γράφει για την «ποίηση των πρώτων αριθμών».

Ο Τάμετ πέρασε σκληρά παιδικά χρόνια στο ανατολικό Λονδίνο. Γιος απολυμένου βιομηχανικού εργάτη, μεγάλωσε με οκτώ αδέρφια και ζούσε καθημερινά την ανέχεια, τον εξευτελισμό ή την απομόνωση των συνομηλίκων.

 Άρχισε να κάνει παρέα με τους αριθμούς. Ένας από τους καλύτερους φίλους του ήταν το 12.277, ένας πρώτος αριθμός (prime number) με δικό του χρώμα και ήχο. Ή ακόμα και το 11, αριθμός φωτεινός, ανάλαφρος, χωρίς τη μελαγχολία και τη δυσθυμία του 6, για παράδειγμα. Ο πατέρας του ήταν απών, αλλά η αγάπη της μητέρας του έδωσε στον μικρό Ντάνιελ ένα κίνητρο για να εντρυφήσει ακόμη περισσότερο στη μαγεία των αριθμών. Με τη βοήθεια της θεωρίας των πιθανοτήτων προσπάθησε να επινοήσει ένα μαθηματικό μοντέλο που θα προβλέπει τις μητρικές αντιδράσεις σε συγκεκριμένες συμπεριφορές. Τελικά ανακάλυψε τη μαθηματική σταθερά π με 22.514 δεκαδικά ψηφία, η οποία εκφράζει τον λόγο του μήκους της περιφέρειας ενός κύκλου προς τη διάμετρό του.

Με ευφυία και συναισθησία κατάφερε να την αποστηθίσει, έχοντας τυπώσει την ακολουθία των αριθμών σε λευκές σελίδες με 1.000 ψηφία ανά σελίδα. «Τις κοιτούσα όπως ένας ζωγράφος αντικρίζει το αγαπημένο του τοπίο» λέει ο ίδιος στο περιοδικό Der Spiegel. Πριν δέκα χρόνια ήρθε η παγκόσμια αναγνώριση, όταν ο Τάμετ εμφανίστηκε στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης απαγγέλλοντας από στήθους (επί πέντε ώρες και εννέα λεπτά) τα 22.514 δεκαδικά ψηφία της σταθεράς π μπροστά σε επτά καθηγητές μαθηματικών που δεν πίστευαν στα αυτιά τους.

Προσοχή, ο αλγόριθμος σκοτώνει!

Έκτοτε ο Ντάνιελ Τάμετ αφιερώνεται στη συγγραφή, όταν δεν μεταφράζει ποίηση στα γαλλικά. Το συμπέρασμα του Der Spiegel είναι αισιόδοξο: τα γραπτά του Τάμετ προστίθενται σε μία πληθώρα επιτυχημένων βιβλίων που φέρνουν τα μαθηματικά πιο κοντά στο ευρύ κοινό, με τίτλους όπως «Ο τελευταίος θησαυρός του Ομήρου», «Ο αριθμός που γύρισε από το κρύο» ή «Η θεωρία που δεν ήθελε να πεθάνει».

Το τελευταίο του βιβλίο, το οποίο στη γερμανική μετάφραση επιγράφεται «Η ποίηση των πρώτων αριθμών» είναι μία ερωτική εξομολόγηση προς τους αριθμούς. «Τη μεγαλύτερη εξουσία έχουν οι αλγόριθμοι» λέει ο Ντάνιελ Τάμετ. Πράγματι, γράφει το Der Spiegel, «οι αλγόριθμοι οδηγούν αυτοκίνητα, αγοράζουν μετοχές, αναζητούν τρομοκράτες». Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του τηλεοπτικού δικτύου NBC οι μισές εκτελέσεις υπόπτων τρομοκρατίας από μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο Πακιστάν την περίοδο 2009-2010 βασίζονταν σε μαθηματικά μοντέλα. «Ένας αλγόριθμος βγάζει ένα αποτέλεσμα και μετά από λίγο ένας άνθρωπος πεθαίνει στο Πεσαβάρ. Μπορεί να ήταν τρομοκράτης, μπορεί και όχι» συνοψίζει το γερμανικό περιοδικό.

Οι συνεργάτες του Der Spiegel μίλησαν με τον Τάμετ σε ένα παρισινό μπιστρό. Συνάντησαν έναν άνθρωπο γεμάτο αντιφάσεις, ο οποίος μπορεί να αποστηθίσει τα 22.514 ψηφία της σταθεράς π ή να αναλύσει με ευφράδεια τη γοητεία του οπτικού ερεθίσματος που αποπνέουν οι αριθμοί, αλλά, για παράδειγμα, δεν μπορεί να κλωτσήσει μια μπάλα και δεν μπορεί να βγάλει δίπλωμα οδήγησης. Αποσυντονίζεται από την πληθώρα εξωτερικών ερεθισμάτων. Και συσπάται ολόκληρος, όταν κατά λάθος ο σερβιτόρος σπάσει ένα πιάτο.

Μαθηματικά στο πνεύμα της εποχής

Η μανία της εξειδίκευσης που ακολούθησε την εποχή του διαφωτισμού είχε χωρίσει στον κόσμο σε δύο στρατόπεδα: Από τη μία πλευρά οι θιασώτες των θεωρητικών επιστημών, που ήθελαν να εξιχνιάσουν τα μυστήρια του κόσμου μελετώντας τα έργα των ανθρώπων, από τον Σαίξπηρ και τον Μαξ Βέμπερ μέχρι τον μονοθεϊσμό και το κίνημα του πάνκ. Από την άλλη πλευρά οι μαθηματικοί που αναζητούσαν την πανανθρώπινη αλήθεια, εκείνη που δεν επιδέχεται ερμηνείες: το πυθαγόρειο θεώρημα, ο αλγόριθμος του Ευκλείδη ή το θεώρημα του Πουανκαρέ θα ισχύουν όσο θα υπάρχει σύμπαν, τι να ερμηνεύσεις σε όλα αυτά;

Τελικά οι μαθηματικοί νίκησαν. Αλλά ο κόσμος χρειάζεται και τους ρομαντικούς, τους ονειροπόλους, τους χαμένους στη σκέψη τους. Κι αν έφτασε η ώρα να χτίσουμε γέφυρες ανάμεσα στους δύο αυτούς ασύμβατους κόσμους, ένας από τους πιο προικισμένους γεφυροποιούς είναι αυτός ο συνεσταλμένος, διοπτροφόρος Άγγλος, που πέρασε τη μισή ζωή του κρυμμένος.

Πηγή: Deutsche Welle - Γιάννης Παπαδημητρίου