Τη στήριξή του στην Ελλάδα απέναντι στις τουρκικές ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο και τον προβληματισμό του για την κατάσταση στη Λιβύη την επαύριο της διάσκεψης του Βερολίνου εκφράζει ο Ζοζέπ Μπορέλ, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφαλείας.
Σε μια συνέντευξη με ανταποκριτές ενός μικρού αριθμού ευρωπαϊκών εφημερίδων, μεταξύ των οποίων και η «Καθημερινή», ο κ. Μπορέλ μίλησε εφ’ όλης της ύλης για τα φλέγοντα ζητήματα της διεθνούς επικαιρότητας, σε μια περίοδο την οποία χαρακτηρίζει «ένα πολύ πιο σύνθετο και δύσκολο γεωπολιτικό περιβάλλον» (μια έμμεση αναφορά στη διεθνή αναταραχή που επικρατεί από τα τέλη Δεκεμβρίου και την αμερικανική επίθεση που οδήγησε στον θάνατο του Ιρανού στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί).
Ο κ. Μπορέλ αναφέρει ότι «πρέπει να ολοκληρώσουμε τη δουλειά για τις κυρώσεις» που θα επιβληθούν εξαιτίας των τουρκικών δραστηριοτήτων στην ΑΟΖ της Κύπρου.
Επιπλέον, «στεκόμαστε στο πλευρό της Ελλάδας χαρακτηρίζοντας τη συμφωνία της Τουρκίας με την κυβέρνηση της Λιβύης παράνομη και απαράδεκτη». Σε ερώτηση για το αν η Ε.Ε. μπορεί να παίξει ρόλο διαμεσολαβητή για την άμβλυνση των ελληνοτουρκικών εντάσεων ωστόσο, ο βετεράνος Ισπανός Σοσιαλιστής αναφέρει ότι «η σχέση της Ε.Ε. με την Τουρκία έχει διαβρωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια», παραδεχόμενος έμμεσα ότι μια τέτοια απόπειρα διαμεσολάβησης θα έπεφτε στο κενό. Σε κάθε περίπτωση, λέει, «δεν πρόκειται για ζήτημα διαμεσολάβησης· πρόκειται για ζήτημα σεβασμού του διεθνούς δικαίου».
Σχετικά με τη Λιβύη, δηλώνει ότι «η ανακωχή κρέμεται από μια κλωστή». Οπως αναφέρει, την ημέρα που συνομιλούμε υπήρξε «σειρά περιστατικών» ένοπλης βίας στην περιοχή του αεροδρομίου της Τρίπολης. «Τα άσχημα νέα είναι ότι δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή ημερομηνία για τη συνάντηση της στρατιωτικής επιτροπής που υποτίθεται ότι θα διαπραγματευθεί την κατάπαυση πυρός». Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», είχε προγραμματιστεί μια πρώτη συνάντηση για αύριο, Δευτέρα, η οποία όμως αναβλήθηκε. «Σε κάθε περίπτωση, μια βιώσιμη λύση θα χρειαστεί πολύ καιρό για να προκύψει».
Ο κ. Μπορέλ, ωστόσο, εξακολουθεί να χαρακτηρίζει τη διάσκεψη του Βερολίνου μια «διπλωματική επιτυχία», μεταξύ άλλων γιατί «επανέφερε την Ε.Ε. στο προσκήνιο» στη διεθνή γεωπολιτική σκηνή. Η υποχώρηση της Ευρώπης «άφησε ένα κενό στη Μεσόγειο», εξηγεί, το οποίο «υπάρχει ο κίνδυνος να το καλύψουν η Ρωσία και Τουρκία».
Σε ερώτηση για τον ρόλο της Μόσχας και της Αγκυρας και το αν θα συμβάλουν πραγματικά στην αποκλιμάκωση, απαντά προσεκτικά: «Πρέπει να πιστέψω τον Πούτιν και τον Ερντογάν όταν υπόσχονται ότι θα σταματήσουν να εξοπλίζουν τις αντιμαχόμενες παρατάξεις. Ανέλαβαν κάποιες δεσμεύσεις – δεν μπορεί να είναι απλή ρητορική».
Σχετικά με την «Επιχείρηση Σοφία», τη ναυτική αποστολή της Ε.Ε. που εδώ και σχεδόν έναν χρόνο επιχειρεί χωρίς πλοία, λέει το εξής: «Ελπίζω ότι στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων του Φεβρουαρίου θα έχουμε μια απόφαση για την επανεργοποίηση της επιχείρησης, ώστε να συμβάλει στην επιβολή του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ στη Λιβύη». Η αρχική αποστολή της «Σοφίας» ήταν η αποτροπή της λαθραίας διακίνησης μεταναστών προς την Ε.Ε. και έχουν τεθεί ερωτήματα για το πόσο εύκολο θα είναι να αλλάξει η αποστολή αυτή. Ο ύπατος εκπρόσωπος επιμένει ωστόσο ότι δεν θα υπάρξουν νομικές επιπλοκές· η επιχείρηση απλά θα «αλλάξει εστίαση».
Ιράν και πυρηνικά
Στο ζήτημα του Ιράν και της πυρηνικής συμφωνίας (γνωστής με τα αρχικά JCPOA), o κ. Μπορέλ ξεκαθαρίζει ότι «έχουμε μια θεμελιώδη διαφωνία με τις ΗΠΑ. Εμείς θεωρούμε ότι λειτούργησε. Χωρίς αυτήν, το Ιράν σήμερα θα ήταν μια πυρηνική δύναμη».
Την Παρασκευή, ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας ανακοίνωσε ότι θα δοθεί παράταση στην προθεσμία των 15 ημερών που παρέχεται βάσει της συμφωνίας στο πλαίσιο του μηχανισμού επίλυσης διαφορών, για να βρεθεί κοινός τόπος με την Τεχεράνη. Υπενθυμίζεται ότι οι E3 (Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία) ενημέρωσαν την Ε.Ε. στις 14 Ιανουαρίου για την πρόθεσή τους να ενεργοποιήσουν τον μηχανισμό, αλλά επικρατούσε σύγχυση σχετικά με το πότε θα ξεκινούσε η αντίστροφη μέτρηση. Η αίσθηση στις Βρυξέλλες είναι ότι η παράταση αυτή, που προς το παρόν είναι επ’ αορίστου, είναι αναγκαία για να διασωθεί η συμφωνία – κάτι το οποίο δείχνουν να επιθυμούν τόσο οι τρεις εμπλεκόμενες ευρωπαϊκές δυνάμεις όσο και η Ρωσία και η Κίνα.
«Το Ιράν για 14 μήνες συνέχιζε να τηρεί τους όρους της συμφωνίας, παρότι οι ΗΠΑ είχαν αποσυρθεί και είχαν περιορίσει δραστικά τα οικονομικά οφέλη της συμφωνίας για το Ιράν», σημειώνει ο κ. Μπορέλ. Το μήνυμα είναι σαφές: η συμφωνία μπορεί να διασωθεί και το Ιράν να συμμορφωθεί εκ νέου με τους όρους της, αρκεί να εισπράττει κάτι θετικό από αυτό, ειδικά στην οικονομία.
Μιλώντας ευρύτερα, ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική τονίζει ότι στο θέμα του Ιράν «βλέπουμε τις συνέπειες της έλλειψης στρατηγικής αυτονομίας της Ε.Ε. Το ευρώ θα έπρεπε να μας έχει δώσει μεγαλύτερη στρατηγική αυτονομία, τουλάχιστον στην οικονομία». Υπενθυμίζοντας την αποχώρηση από το Ιράν ευρωπαϊκών εταιρειών, όπως η Total, στον απόηχο της απόφασης Τραμπ να αποσυρθεί από την πυρηνική συμφωνία, μιλάει για την οικονομική εξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ: «Η Κίνα έχει μεγαλύτερη οικονομική κυριαρχία από εμάς. Πρέπει να παλέψουμε για να ενισχύσουμε την οικονομική μας κυριαρχία».
Ο κ. Μπορέλ συναντήθηκε την περασμένη εβδομάδα στις Βρυξέλλες με τον Χουάν Γκουαϊδό, ηγέτη της αντιπολίτευσης στη Βενεζουέλα. Οπως μας εξηγεί, οι «επείγουσες» εξελίξεις σε άλλα μέρη του πλανήτη δεν του είχαν επιτρέψει έως τώρα να καταπιαστεί πιο ενεργά με την κατάσταση στη λατινοαμερικανική χώρα, την οποία χαρακτηρίζει «σχιζοφρενική»: «Υπάρχουν χώρες που αναγνωρίζουν τον Γκουαϊδό ως τον νόμιμο πρόεδρο της χώρας, κι όμως εξακολουθούν να δέχονται διπλωματικούς αντιπροσώπους του Μαδούρο». Δυστυχώς, παρατηρεί, «η ισορροπία ισχύος της Βενεζουέλας δεν έχει γείρει υπέρ του Γκουαϊδό» κατά τους τελευταίους 12 μήνες.
«Και είναι σαφές ότι ο Μαδούρο κάνει κινήσεις οι οποίες καθιστούν την επίλυση της κρίσης ολοένα και πιο δύσκολη».
Η ανησυχία
O ύπατος εκπρόσωπος, πριν αποχωρήσει για την επόμενή του πτήση, στρέφεται στην ήπειρο προς Νότον: «Η Λιβύη είναι ένας καρκίνος που έχει κάνει μετάσταση στην ευρύτερη περιοχή. Χρηματοδοτούμε 25.000 στρατιώτες της Αφρικανικής Ενωσης (σ.σ.: μέσω του African Peace Facility) στη Σομαλία, κι όμως η χώρα παραμένει εκτός ελέγχου. Το 70% του πληθυσμού στο Κέρας της Αφρικής είναι κάτω από τριάντα. Αν δεν αντιμετωπίσουμε την κατάσταση στις χώρες αυτές και εκραγούν, το κύμα μετανάστευσης (προς την Ευρώπη) θα είναι τεράστιο».
Δεν προλάβαμε να τον ρωτήσουμε πώς θα αντιμετωπίσει αυτές τις τεράστιες προκλήσεις μια Ευρώπη η οποία αδυνατεί εδώ και σχεδόν ένα χρόνο να εξοπλίσει μια ναυτική αποστολή με πλοία. Τέτοια ερωτήματα θα πρέπει να περιμένουν την επόμενη συνομιλία.
Η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι απούσα
Πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο 72χρονος Ζοζέπ Μπορέλ γνωρίζει καλά τόσο το πεδίο της εξωτερικής πολιτικής όσο και τον τρόπο λειτουργίας των ευρωπαϊκών θεσμών. Η πείρα του θα του χρειαστεί: η νέα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει θέσει ψηλά τον πήχυ στον τομέα αυτό, λέγοντας ότι η νέα Κομισιόν, που διαδέχεται την «πολιτική» Κομισιόν Γιούνκερ, πρέπει να είναι «γεωπολιτική». Στην πρώτη της συνέντευξη Τύπου αφού ανέλαβε τα καθήκοντά της στις αρχές Δεκεμβρίου, η κ. Φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε ότι στην εβδομαδιαία συνεδρίαση του Κολεγίου των Επιτρόπων θα περιλαμβάνει μια έκθεση σχετικά με την «εξωτερική δράση». Κι ακόμη ότι μέλη των επιτελείων όλων των επιτρόπων θα συστήσουν ένα σώμα «εξωτερικού συντονισμού» που θα φροντίζει για την κατάλληλη αλληλεπίδραση μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Συνωμοσία
Τα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων, ωστόσο, μοιάζουν με συνωμοσία του σύμπαντος για να αναδειχθεί η γύμνια των γεωπολιτικών φιλοδοξιών της Ε.Ε. Η όξυνση της κρίσης στη Λιβύη και η παρ’ ολίγον ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή εξέθεσαν την αδυναμία της ενωμένης Ευρώπης να παρέμβει αποφασιστικά και να διαμορφώσει τις εξελίξεις. Στην αρχή της συζήτησής μας ο κ. Μπορέλ αναφέρθηκε στις 17 αποστολές, στρατιωτικές και πολιτικές, της Ε.Ε., σε εύφλεκτα σημεία ανά τον κόσμο, με 5.000 άτομα προσωπικό. Προς το τέλος, επανήλθε στο θέμα αυτό, εκφράζοντας την επιθυμία όταν τελειώσει τη θητεία του ο αριθμός αυτός να έχει μεγαλώσει. Ακόμη κι αν δεν το παραδέχεται ανοικτά ο κ. Μπορέλ, αυτό που είναι απολύτως σαφές στους πάνω ορόφους του Μπερλεμόν –του στατηγείου της Κομισιόν στις Βρυξέλλες– είναι ότι σε μια εποχή παγκόσμιου ανταγωνισμού υπερδυνάμεων όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα αλλά και η Ρωσία, με συνεχώς αυξανόμενο αριθμό επιθετικών αυταρχικών κρατών, επαπειλούμενης κλιματικής καταστροφής και ραγδαίως εξελισσόμενου τεχνολογικού διαγκωνισμού, η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι απούσα. Αντιθέτως, αν θέλει να παίξει πολιτικό ρόλο στις παγκόσμιες εξελίξεις, θα πρέπει πάση θυσία να ενισχύσει τόσο την ήπια όσο και τη σκληρή της ισχύ. Και θα πρέπει να παίρνει γρήγορα κρίσιμες αποφάσεις για τα μεγάλα θέματα του πλανήτη και να αντιδρά ακαριαία στις προκλήσεις. Ο επικεφαλής της διπλωματίας της Ε.Ε. θα είναι σίγουρα πολύ απασχολημένος την επόμενη πενταετία.
ΠΗΓΗ: KAΘΗΜΕΡΙΝΗ
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
