Μόλις τρεις μήνες μετά τη νέα του θητεία, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ κλιμακώνει τη σύγκρουση ενάντια σε θεσμούς που αμφισβητούν τα ένστικτά του ως «ισχυρού άνδρα», συμπεριλαμβανομένων της δικαιοσύνης, της ακαδημαϊκής κοινότητας και των μέσων ενημέρωσης.
Σύμφωνα με ανάλυση του CNN, η κυβέρνηση εκπέμπει προεδρική ισχύ με έναν ευρύτερο και πιο καταφανή τρόπο από οποιανδήποτε σύγχρονη ηγεσία στον Λευκό Οίκο. Η διεσταλμένη ερμηνεία των νόμων και των κανονισμών και οι αμφισβητούμενες ερμηνείες των δικαστικών αποφάσεων προκαλούν ανησυχία για τον αντίκτυπό τους στο κράτος δικαίου, την ελευθερία της έκφρασης και το Σύνταγμα.
«Υπάρχει κάτι σάπιο», είπε ο Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο τη Δευτέρα. «Το φιλελεύθερο κατεστημένο – αλλά αυτοί δεν κάνουν πια κουμάντο σε αυτήν τη χώρα».
Κάθισε δίπλα στον πρόεδρο Ναγίμπ Μπουκέλε του Ελ Σαλβαδόρ, ο οποίος αυτοχαρακτηρίζεται ως ο «πιο κουλ δικτάτορας» του κόσμου και του οποίου η τεράστια δημοτικότητα βασίζεται σε ένα είδος «αυταρχισμού μετ' εκλογών» που θαυμάζει ο Τραμπ. Η θέρμη του για έναν ηγέτη που θα είχε αντιμετωπιστεί ως παρίας από μια συμβατική κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι ένα «δυσοίωνο μήνυμα» για τις μελλοντικές προθέσεις του 47ου προέδρου.
Ο Μπουκέλε έχει αναστείλει τμήματα του συντάγματος του Σαλβαδόρ και έχει φυλακίσει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους χωρίς την προβλεπόμενη διαδικασία, με υποτιθέμενο στόχο την καταστολή του εγκλήματος.
Πρότεινε ο Τραμπ να δοκιμάσει κάτι παρόμοιο. «Κύριε Πρόεδρε, έχετε 350 εκατομμύρια ανθρώπους να απελευθερώσετε, ξέρετε. Αλλά για να απελευθερώσετε 350 εκατομμύρια ανθρώπους, πρέπει να φυλακίσετε μερικούς. Έτσι λειτουργεί το πράγμα, σωστά;».
Οι σκληροπυρηνικές φιλοδοξίες του ίδιου του Τραμπ αναδείχθηκαν στη συνάντηση μέσα από το πρίσμα της ολοένα και πιο ανελέητης πολιτικής απελάσεών του, η οποία εγείρει βαθιά ερωτήματα σχετικά με προφανείς παραβιάσεις της δίκαιης διαδικασίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Και οι δύο πρόεδροι είχαν την ευκαιρία να αρνηθούν δημόσια να απελευθερώσουν έναν μετανάστη χωρίς έγγραφα που συνελήφθη στο Μέριλαντ και απελάθηκε σε μια διαβόητη φυλακή της πατρίδας του, Ελ Σαλβαδόρ, χωρίς ακρόαση στο δικαστήριο, και παρά την εντολή δικαστή να μην σταλεί πίσω στη λατινοαμερικανική χώρα.
Ο Λευκός Οίκος αρνείται να ενεργήσει βάσει εντολής άλλου δικαστή ότι ο Κιλμάρ Αρμάντο Αμπρέχο Γκαρσία θα πρέπει να επιστρέψει στις ΗΠΑ, και ακροβατεί νομικά στην απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου που επισημαίνει ότι πρέπει να διευκολύνει την επιστροφή του. Υποστηρίζει ότι ο Γκαρσία είναι μέλος συμμορίας και τρομοκράτης παρά το γεγονός ότι δεν προσκομίζει δημόσια στοιχεία. Υποστηρίζει επίσης ότι τα αμερικανικά δικαστήρια δεν έχουν δικαιοδοσία επειδή η μοίρα του Γκαρσία είναι συνδεδεμένη με την εξουσία του Τραμπ να ορίζει την εξωτερική πολιτική.
Το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε ομόφωνα την περασμένη εβδομάδα ότι η κυβέρνηση πρέπει να «διευκολύνει» την επιστροφή του Γκαρσία, αφότου παραδέχτηκε ότι τον απέβαλε λόγω διοικητικού λάθους. Όμως, ο Λευκός Οίκος χρησιμοποιεί το μάλλον ανακριβές λεκτικό της απόφασης –ίσως λόγω επιθυμίας των δικαστών να αποφευχθεί μια άμεση συνταγματική αναμέτρηση– για να ισχυριστεί ότι το δικαστήριο ενέκρινε τη θέση του, αντί να την αποδοκιμάσει.
«Πιστεύω ότι το Ανώτατο Δικαστήριο είναι υπεύθυνο σε κάποιον βαθμό επειδή μάσησε τα λόγια του», είπε η συνταξιούχος δικαστής Σίρα Σέιντλιν στο CNN. Αλλά η Σέιντλιν προειδοποίησε ότι η κυβέρνηση κινείται σε επικίνδυνο έδαφος. «Αυτό που έχουμε εδώ είναι μια παραβίαση της απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Το Ανώτατο Δικαστήριο είπε ότι πρέπει να διευκολυνθεί και να επισπευσθεί η επιστροφή του (Γκαρσία)».
Η Σέιντλιν πρόσθεσε: «Είναι η περιφρόνηση που μας σπρώχνει στο χείλος μιας συνταγματικής κρίσης μεταξύ της δικαστικής και της εκτελεστικής εξουσίας».
Από πλευράς του ο Λόρενς Τράιμπ, διάσημος συνταγματολόγος, δήλωσε στο CNN ότι η ανυπακοή της κυβέρνησης καθιστά πιθανή την κατάληξη της υπόθεσης στο Ανώτατο Δικαστήριο – το οποίο στη συνέχεια θα αντιμετώπιζε μια μοιραία επιλογή. «Δεν είναι μόνο οι μετανάστες που υπόκεινται σε αυτό το είδος παιχνιδιού. Πρόκειται για ένα θανατηφόρο παιχνίδι που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε βάρος κάθε πολίτη», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Τράιμπ, ομότιμος καθηγητής στη Νομική σχολή του Χάρβαρντ. «Ο πρόεδρος έχει ήδη αρχίσει να το παίζει. Δεν είναι η χώρα στην οποία νομίζω ότι μεγάλωσε κανείς από εμάς».
Πράγματι, ο Τραμπ εξετάζει μια ακόμη πιο κατάφωρη αμφισβήτηση του νόμου. Άφησε να εννοηθεί ότι το σχέδιό του για απέλαση όσων ο ίδιος δηλώνει ότι είναι μέλη συμμοριών και τρομοκράτες στις απάνθρωπες φυλακές του Ελ Σαλβαδόρ θα μπορούσε να διευρυνθεί.
«Θα ήθελα να πάω ένα βήμα παραπέρα, εννοώ... Δεν ξέρω ποιοι είναι οι νόμοι. Πρέπει πάντα να υπακούμε τους νόμους», είπε ο Τραμπ κοιτάζοντας την υπουργό Δικαιοσύνης Παμ Μπόντι στον Λευκό Οίκο. «Αλλά έχουμε επίσης εγχώριους εγκληματίες που σπρώχνουν τους ανθρώπους στο μετρό, που χτυπούν ηλικιωμένες κυρίες στο πίσω μέρος του κεφαλιού με ένα ρόπαλο του μπέιζμπολ όταν δεν κοιτούν, που είναι απόλυτα τέρατα. Θα ήθελα να τους συμπεριλάβω στην ομάδα των ανθρώπων αυτών - για να τους διώξω από τη χώρα».
Η ιδέα ότι η κυβέρνηση θα μπορούσε να αγνοήσει τις συνταγματικές δικλείδες προστασίας που παρέχει η νομοθεσία σε όλους τους Αμερικανούς, ακόμη και σε αυτούς που είναι φυλακισμένοι, και ότι θα μπορεί να τους απελαύνει σε φυλακές υψίστης ασφαλείας στο εξωτερικό μπορεί να φαίνεται τραβηγμένη. Αλλά τα λόγια του Τραμπ ήρθαν εν μέσω ενός κλίματος αυξανόμενου αυταρχισμού στον Λευκό Οίκο του Τραμπ, και μιας φαινομενικής αποφασιστικότητας να αγνοήσει τους συνταγματικούς περιορισμούς.
Στο στόχαστρο του Τραμπ ο νόμος και η εκπαίδευση της «ελίτ»
Οι κινήσεις εξουσίας του Λευκού Οίκου υποδηλώνουν ότι δεν θέλει απλώς να αποφασίζει μονομερώς ποιος θα απελαθεί, με βάση τα δικά του κριτήρια και όχι αυτά των δικαστηρίων. Θέλει επίσης να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τον όγκο των υποθέσεων των μεγάλων δικηγορικών γραφείων. Τι διδάσκεται σε κορυφαία πανεπιστήμια και τις ειδήσεις που βλέπουν οι Αμερικανοί στην τηλεόραση. Αυτές είναι σελίδες προς μελέτη από τα βιβλία ισχυρών ηγετών όπως ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, ένας άλλος ήρωας του Τραμπ, ο οποίος εδραίωσε την εξουσία του χαλιναγωγώντας την ανεξαρτησία του νόμου, των μέσων ενημέρωσης και του ακαδημαϊκού κόσμου.
Τις τελευταίες ημέρες, ο Τραμπ ενέτεινε την πίεση σε κορυφαία δικηγορικά γραφεία που αναλάμβαναν υποθέσεις ή προσελάμβαναν δικηγόρους που θεωρεί εχθρικούς προς τα πολιτικά του συμφέροντα, αποσπώντας συμφωνίες εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων «pro bono» για υποθέσεις που θα διευκρινιστούν αργότερα.
Ο Λευκός Οίκος έχει επίσης απειλήσει πολλά πανεπιστήμια με περικοπές εάν δεν κάνουν αλλαγές στην πολιτική τους, ακόμη και στη διδακτέα ύλη. Σε μια ξεχωριστή αναφορά του την Κυριακή, ζήτησε τιμωρία για την εκπομπή «60 Minutes» του CBS και κάλεσε τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Επικοινωνιών να ανακαλέσει την άδεια του τηλεοπτικού δικτύου.
Ένας πρόεδρος που έκανε εκστρατεία για τη δεύτερη θητεία του με υπόσχεση να εξαλείψει την εργαλειοποίηση του υπουργείου Δικαιοσύνης την περασμένη εβδομάδα χρησιμοποίησε τη ισχύ του για να διατάξει έρευνες κατά δύο επικριτών του, του Κρις Κρεμπς και του Μάιλς Τέιλορ, οι οποίοι υπηρέτησαν στην πρώτη του κυβέρνηση. Και οι μονομερείς αποφάσεις του Ίλον Μασκ σχετικά με την απόλυση αξιωματούχων και το πετσόκομμα της ομοσπονδιακής χρηματοδότησης για κυβερνητικές υπηρεσίες, χρηματοδότησης η οποία έχει ήδη εγκριθεί από το Κογκρέσο φαίνεται ότι έχουν σχεδιαστεί για να υπερβούν την ικανότητα των δικαστηρίων να αξιολογήσουν τη νομιμότητά τους.
Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, στο μεταξύ, ακυρώνει τις βίζες εκατοντάδων αλλοδαπών φοιτητών, ορισμένοι από τους οποίους συμμετείχαν σε διαδηλώσεις κατά του Ισραήλ. Υποστηρίζει ότι οι δραστηριότητές τους είναι επιζήμιες για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ – μια σαρωτική λογική που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να περιορίσει σχεδόν οποιαδήποτε ομιλία. Αρκετοί αλλοδαποί φοιτητές τέθηκαν υπό κράτηση ως μετανάστες ή αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα. Τη Δευτέρα, ο Παλαιστίνιος φοιτητής Μοχσέν Μαχντάουι πήγε σε ένα γραφείο μετανάστευσης στο Βερμόντ ελπίζοντας ότι αυτό θα ήταν το τελευταίο βήμα για να γίνει πολίτης των ΗΠΑ. Όμως, ο φοιτητής του Πανεπιστημίου Κολούμπια, ο οποίος βρίσκεται στις ΗΠΑ για μια δεκαετία, συνελήφθη και του φόρεσαν χειροπέδες, δήλωσε ο δικηγόρος του στο CNN.
Και οι ρουσφετολογικές σχέσεις που συχνά διέπουν σκληροπυρηνικά καθεστώτα που εμποδίζουν τις δημοκρατικές ελευθερίες φαίνεται να ριζώνουν στην Ουάσιγκτον. Ο Τραμπ, για παράδειγμα, έδειξε ότι ήταν ανοιχτός σε διαπραγματεύσεις με κορυφαίους CEO για εξαίρεση από τους δασμούς του που έχουν συγκλονίσει τις ΗΠΑ και τις παγκόσμιες οικονομίες.
Ο Τραμπ κέρδισε τη δεύτερη θητεία του εν μέρει με μια υπόσχεση προς τους υποστηρικτές του: να εξαλείψει ένα κατεστημένο της ελίτ που υποστηρίζει ότι περιφρονεί πολλούς Αμερικανούς και έχει μολυνθεί από ακραίες φιλελεύθερες αξίες για τη φυλή και το φύλο. Αυτή είναι μια δημοφιλής στάση μεταξύ πολλών ψηφοφόρων – ειδικά στην πολιτική βάση του Τραμπ, για τους οποίους φαίνεται κυρίως να κυβερνά. Μια πολιτιστική επίθεση σε θεσμούς που θεωρούνται ότι κυριαρχούνται από τις ελίτ είναι επίσης ένας χρήσιμος αντιπερισπασμός από το χάος του εμπορικού πολέμου και τη μέχρι στιγμής αποτυχία της ειρηνευτικής πρωτοβουλίας του στην Ουκρανία.
Η σκληρή ρητορική και η προφανής πεποίθηση του Τραμπ ότι έχει απεριόριστη εξουσία –η οποία ενισχύθηκε από απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου για την προεδρική ασυλία– έχει κάνει εδώ και καιρό τους επικριτές του να προειδοποιούν, μερικές φορές με υπερβολικά ανησυχητικούς όρους, ότι είναι ένας δικτάτορας εν αναμονή. Αλλά η άρνησή του να αποδεχθεί το αποτέλεσμα των εκλογών του 2020 και οι νέες προσπάθειές του να εμποδίσει την κυβερνητική λογοδοσία, τις νομικές διαδικασίες και ακόμη και την ελευθερία της έκφρασης αθροίζονται.
Οι μεγάλες πολιτικές και νομικές μάχες αρχίζουν
Αλλά ορισμένα από τα θεσμικά όργανα αντεπιτίθενται.
Το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ απέρριψε τη Δευτέρα τα αιτήματα της αμερικανικής διοίκησης για αλλαγές πολιτικής. «Το Πανεπιστήμιο δεν θα παραδώσει την ανεξαρτησία του ή τα συνταγματικά του δικαιώματα», ξεκαθάρισε ο πρόεδρος του Χάρβαρντ, Άλαν Γκάρμπερ. Η διοίκηση πάγωσε γρήγορα πολλά δισεκατομμύρια δολάρια σε ομοσπονδιακή χρηματοδότηση για την αθλητική ένωση των πανεπιστημίων της Ivy League.
Ο Λευκός Οίκος είχε ζητήσει αλλαγές στα προγράμματα για τη διαφορετικότητα, την ισότητα και την ενσωμάτωση (DEI) του Χάρβαρντ, απαγόρευση των μασκών στις διαδηλώσεις στην πανεπιστημιούπολη, και μεταρρυθμίσεις στις προσλήψεις και τις εισαγωγές βάσει αξιολόγησης. Θέλει να μειώσει την εξουσία που κατείχαν οι καθηγητές και οι διοικητικοί υπάλληλοι.
Η απόφαση του Χάρβαρντ θα μπορούσε να δημιουργήσει προηγούμενο για άλλα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να ακολουθήσουν το παράδειγμά του. Αλλά το πανεπιστήμιο Κολούμπια υπέβαλε αιτήματα για περιορισμούς στις διαδηλώσεις και νέες πειθαρχικές διαδικασίες, και αναθεώρησε αμέσως το πρόγραμμα σπουδών του για τη Μέση Ανατολή.
Ένα μοτίβο αντίστασης και κάποιας υποταγής στις πολιτικές του Τραμπ διαδραματίζεται επίσης στον νομικό κλάδο.
Δύο μεγάλες νομικές εταιρείες, η Jenner & Block και η WilmerHale, κατέθεσαν μηνύσεις κατά της κυβέρνησης για να αμφισβητήσουν τα εκτελεστικά διατάγματα του Τραμπ που στοχεύουν αυτές και τους πελάτες τους. Κατηγορούν την κυβέρνηση ότι χρησιμοποιεί αντισυνταγματικά εκτελεστικά διατάγματα για να τιμωρήσει ή να περιορίσει τον αντίλογο.
Ο αποκλεισμός των δημοσιογράφων του από την κυβέρνηση, λόγω της άρνησης του ειδησεογραφικού πρακτορείου να ακολουθήσει την απαίτηση του Τραμπ για τη μετονομασία του Κόλπου του Μεξικού, ώθησε το Associated Press να προσφύγει στα δικαστήρια. Ένας ομοσπονδιακός δικαστής την περασμένη εβδομάδα έκρινε ως αντισυνταγματική την τιμωρία του AP από τον Λευκό Οίκο.
Η επόμενη πρόκληση του Τραμπ στο κράτος δικαίου είναι πιθανό να διαδραματιστεί την Τρίτη, στην τελευταία ακρόαση της υπόθεσης του Αμπρέχο Γκαρσία. Αυτό ακολούθησε τη δήλωση του Ναγίμπ Μπουκέλε λίγες ώρες πριν προτείνει συνεργασία με τον Λευκό Οίκο. «Πώς μπορώ να μεταφέρω λαθραία έναν τρομοκράτη στις Ηνωμένες Πολιτείες; Δεν το κάνω - δεν έχω τη δύναμη να τον φέρω πίσω στις Ηνωμένες Πολιτείες», ισχυρίστηκε ο πρόεδρος του Σαλβαδόρ.
Η απάντηση της κυβέρνησης δείχνει ότι δεν κάνει τίποτα για να φέρει πίσω τον Γκαρσία. Αρχίζει να μοιάζει με μια ακόμη προσπάθεια αποφυγής της εξουσίας του δικαστικού σώματος.
Σε αυτό και σε ποικίλα άλλα μέτωπα, η αίσθηση μιας επικείμενης συνταγματικής σύγκρουσης γίνεται αδύνατο να αγνοηθεί.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
