Περπατώντας σε τεντωμένο σκοινί μεταξύ ΝΑΤΟ, Ρωσίας και Ουκρανίας, η Τουρκία δεν έχει καμία πρόταση να εγκαταλείψει τη μέση οδό που ακολουθεί σε πολλά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής.
Ως μέλος του ΝΑΤΟ που είναι ευθυγραμμισμένο με τη Ρωσία, αλλά παρέχει στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία , η Τουρκία επιδίδεται σε ασκήσεις ισορροπίας.
Με αφορμή τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον, ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ παραδέχτηκε ότι η Τουρκία δεν ευθυγραμμίζεται με την υπόλοιπη συμμαχία στην οποία προσχώρησε το 1952, όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το Politico.
«Απορρίπτουμε απολύτως τη δήλωση ότι η Τουρκία είναι αναξιόπιστη, δεν αληθεύει κάτι τέτοιο», απάντησε ο Γκιουλέρ σε ερώτηση του Politico. «Σε ένα περιβάλλον όπου 32 σύμμαχοι είναι μαζί, είναι αδιανόητο να έχουμε τις απόψεις για κάθε θέμα», πρόσθεσε.
«Ορισμένες χώρες μια προσπαθούν να δημιουργήσουν αντίθετα», είπε, επισημαίνοντας τους περιορισμούς των εξαγωγών της Γερμανίας στα αεροσκάφη Eurofighter που επιδιώκει να αποκτήσει η Άγκυρα, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για «πραγματικό ζήτημα που δημιουργεί δυσπιστία στη συμμαχία».
Όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το Politico, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Τουρκία δεν είναι τυπικό μέλος του ΝΑΤΟ, τονίζοντας τις διαφορές σε σχέση με τα υπόλοιπα μέλη. Όπως επισημαίνει, μαζί με την Ουγγαρία έχει τις στενότερες σχέσεις με τη Ρωσία. Τα περισσότερα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ είναι επίσης στην ΕΕ, ενώ η Τουρκία δεν είναι. Διαθέτει τον μεγαλύτερο στρατό στη συμμαχία μεταξύ των ΗΠΑ, και έχει τα δικά της συμφέροντα για την ασφάλεια καθώς έχει αναπτυχθεί στρατιωτικά στη Συρία και συχνά εισβάλλει στο Ιράκ για να επιτεθεί σε Κούρδους μαχητές.
Σε ένδειξη των προσπαθειών του να ακολουθήσει μια μέση οδό, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συναντήθηκε την περασμένη εβδομάδα με τον Ρώσο ηγέτη Βλαντιμίρ Πούτιν στο Καζακστάν. Η Ταυτόχρονα συμμετέχει στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον, στο επίκεντρο της οποίας είναι η ρωσική απειλή.
Η Τουρκία διατηρεί δεσμούς με τη Μόσχα και απορρίπτει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας που έχουν επιβληθεί από τους περισσότερους εταίρους της χώρας στο ΝΑΤΟ. Ο Γκιουλέρ, ωστόσο, χαρακτήρισε τη στάση της Άγκυρας στον πόλεμο της Ουκρανίας «ισορροπημένη και ενεργή… στο πλαίσιο της στρατηγικής εταιρικής σχέσης με την Ουκρανία και του θετικού διαλόγου με τη Ρωσία».
Ανοιχτές γραμμές με Κίεβο και Μόσχα
Η Τουρκία προμήθευσε το Κίεβο με drones και πολεμικά πλοία, αλλά συνέχισε να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Διαδραμάτισε ενεργό διπλωματικό ρόλο, μεγιστοποιώντας τη θέση της ως γείτονας στη Μαύρη Θάλασσα τόσο της Ρωσίας όσο και της Ουκρανίας και διαμεσολάβησε στη συμφωνία για να επιτραπεί η αποστολή ουκρανικών σιτηρών.
Ο Άαρον Στάιν, πρόεδρος του Ινστιτούτου Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής, ενός think tank που εδρεύει στις ΗΠΑ, είπε ότι η Τουρκία θα επιμείνει στην άσκηση ισορροπίας επειδή η Άγκυρα «φαίνεται ότι έχει συμπεράνει ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να κερδίσει και επομένως είναι καλό να έχουμε καλή σχέση με Μόσχα.»
Ο Στάιν εξήγησε τους στόχους της Τουρκίας: «Η Τουρκία θέλει να διατηρήσει χαμηλά τις εντάσεις με τη Ρωσία, να κρατήσει το ΝΑΤΟ έξω από την περιοχή και να διασφαλίσει ότι οποιαδήποτε πιθανή κλιμάκωση είναι ελεγχόμενη».
Η οικονομία είναι ένας μεγάλος παράγοντας. Η Ρωσία είναι προμηθευτής του 49% των ενεργειακών αναγκών της Τουρκίας, κυρίως μέσω της πώλησης φυσικού αερίου. Αποτελεί επίσης τη μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών της Τουρκίας, με 45,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023.
Εν τω μεταξύ, ο αριθμός των ρωσικών εταιρειών στην Τουρκία έχει εκτιναχθεί σε 1.363 από μόλις 177 το 2022. Για πολλούς από τους συμμάχους της Άγκυρας στο ΝΑΤΟ, ερμηνεύεται ως προσπάθεια παράκαμψης των δυτικών κυρώσεων.
Ωστόσο, οι εξαγωγές της Τουρκίας στη Ρωσία δέχθηκαν πρόσφατα μεγαλύτερη πίεση, με τις πωλήσεις μηχανημάτων να επηρεάζονται ιδιαίτερα καθώς οι κυρώσεις έχουν αρχίσει να περιλαμβάνουν — συμπεριλαμβανομένων των εισηγήσεων των ΗΠΑ πιθανά μέτρα κατά των τουρκικών τραπεζών.
Ο υπουργός Άμυνας επέκρινε τις υπόλοιπες κυρώσεις των ΗΠΑ στην Τουρκία που επιβλήθηκαν από την προηγούμενη κυβέρνηση Ντόναλντ Τραμπ ως απάντηση στην αγορά από την Άγκυρα του ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400.
Ο Γκιουλέρ είπε ότι η Τουρκία επιδιώκει «να δημιουργήσει μια πλήρως ανεξάρτητη αμυντική βιομηχανία βασισμένη στην εγχώρια και εθνική παραγωγή, ενισχύοντας έτσι την οικονομία της χώρας και συμβάλλοντας στην ανεξαρτησία της Τουρκίας».
Οι τεχνολογίες περιλαμβάνουν μη επανδρωμένα χερσαία, θαλάσσια και εναέρια οχήματα, ελικόπτερα, όπλα και έξυπνα πυρομαχικά, πυραύλους, συστήματα αεράμυνας και ηλεκτρονικού πολέμου. Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας σημείωσε ότι η Τουρκία τα εξάγει «σε πολλές χώρες».
Στις συγκεκριμένες χώρες περιλαμβάνεται και η Ουκρανία. Η τουρκική εταιρεία κατασκευής drone Baykar κατασκευάζει ένα εργοστάσιο στην Ουκρανία και προμηθεύει με μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar TB2 στο Κίεβο.
Ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική
Η Άγκυρα επιθυμεί να διατηρήσει την αυτονομία της στην πολιτική της Μέσης Ανατολής.
«Είμαστε απόλυτα αποφασισμένοι να δημιουργήσουμε έναν διάδρομο ασφαλείας βάθους 30-40 χιλιομέτρων κατά μήκος των συνόρων μας στο Ιράκ και τη Συρία και να καθαρίσουμε πλήρως την περιοχή από τους τρομοκράτες», είπε ο Γκιουλέρ, αναφερόμενος στους Κούρδους μαχητές. Μερικοί από τους μαχητές υπήρξαν σύμμαχοι των ΗΠΑ στη μάχη κατά της τρομοκρατικής ομάδας ISIS, αλλά συνδέονται επίσης με το PKK, μια κουρδική ομάδα που έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική από την Τουρκία, τις ΗΠΑ και την ΕΕ.
Παρά τις τριβές για τη Ρωσία, τις κυρώσεις και τη Μέση Ανατολή, ο Sinan Ülgen, επικεφαλής του Κέντρου Οικονομικών και Μελετών Εξωτερικής Πολιτικής, ενός think tank, τόνισε ότι «η βασική πηγή ασφάλειας της Τουρκίας είναι η ένταξη στο ΝΑΤΟ».
Η Άγκυρα επιθυμεί να αποτρέψει τη συμμαχία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ από το να παραχωρήσει έδαφος σε στρατιωτικές πρωτοβουλίες υπό την ηγεσία της ΕΕ — ιδιαίτερα από τη στιγμή που η προσπάθεια της Τουρκίας να ενταχθεί στο μπλοκ έχει σταματήσει εδώ και καιρό. Ένας από τους όρους της Τουρκίας για να υποστηρίξει τον πρώην πρωθυπουργό της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε ως νέος αρχηγός του ΝΑΤΟ ήταν να μην ευνοεί τις χώρες της ΕΕ στη συμμαχία.
«Το γεγονός ότι οι σύμμαχοι μέλη της Ένωσης αναζητούν εναλλακτικές λύσεις εκτός της ομπρέλας ασφαλείας του ΝΑΤΟ θα βλάψει την ενότητα και την αλληλουχία της συμμαχίας», είπε ο Γκιουλέρ.
«Ο πιο αποτελεσματικός οργανισμός ασφαλείας στην ευρωατλαντική περιοχή είναι το ΝΑΤΟ. Ενώ κατανοούμε τις προσπάθειες της Ευρώπης να αυξήσει τη δική της ασφάλεια, πιστεύουμε ότι δεν χρειάζεται κανένας άλλος σχηματισμός», είπε.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
