Ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ πιέζει για το τέλος του πολέμου που μαίνεται στην Ουκρανία εδώ και περισσότερο από τρία χρόνια. Ενώ ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, έχει αποδεχτεί την πρόταση των ΗΠΑ για άνευ όρων κατάπαυση του πυρός 30 ημερών για να ανοίξει ο δρόμος για ειρηνικές διαπραγματεύσεις, ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, δεν έχει συμφωνήσει μέχρι στιγμής. Οι συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας θα συνεχιστούν στη Μέση Ανατολή. Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι του Ζελένσκι, οι οποίοι είναι αποφασισμένοι να αποτρέψουν την συνθηκολόγηση του Κιέβου, θα παίξουν επίσης σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του αποτελέσματος.
Δεν είναι σαφές ποιο θα είναι το αποτέλεσμα μιας συμφωνίας Ρωσίας-Ουκρανίας. Ωστόσο, η Wall Street Journal σε ανάλυσή της παραθέτει μια σειρά από αντίστοιχα προηγούμενα ιστορικά γεγονότα του 20ου αιώνα εξετάζοντας τα πιθανά αποτελέσματα για το μέλλον της Ουκρανίας. Μια συμφωνία για κατάπαυση του πυρός θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια άλλη, πιο επιτυχημένη ρωσική εισβολή, στην εγκαθίδρυση μιας ουκρανικής κυβέρνησης-μαριονέτας υπό ρωσική επιρροή, σε μια κυβέρνηση εχθρική απέναντι στη Ρωσία αλλά στο πλαίσιο μιας ειρηνικής συνύπαρξης ή ίσως ακόμα και σε μια αντεπίθεση της Ουκρανίας. Όλα εξαρτώνται από το ποια διδάγματα από την ιστορία θα αποδειχθούν σωστά.
Οι Βαλτικές Χώρες
Το 1939, λίγο πριν από την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η Σοβιετική Ένωση υπέγραψε μια συνθήκη με τη ναζιστική Γερμανία για τον καταμερισμό της Ανατολικής Ευρώπης μεταξύ τους. Η Σοβιετική Ένωση δεν εισέβαλε άμεσα στη Λετονία, τη Λιθουανία και την Εσθονία όταν ξεκίνησε ο πόλεμος. Αντίθετα, τις ανάγκασε να αποδεχτούν συμφωνίες «αμοιβαίας βοήθειας», στις οποίες η Μόσχα υποσχόταν να σεβαστεί την κυριαρχία τους με αντάλλαγμα στρατιωτικές βάσεις και υποσχέσεις ουδετερότητας.
Αλλά οι Σοβιετικοί δεν είχαν καμία πρόθεση να τηρήσουν τη συμφωνία. Τον Ιούνιο του 1940, η Μόσχα κατηγόρησε τις Βαλτικές χώρες ότι παραβίασαν την υπόσχεση ουδετερότητας συνεργαζόμενες μεταξύ τους και κατέλαβε τις μικρές χώρες σχεδόν εν μία νυκτί, με ελάχιστη αντίσταση. Εντάχθηκαν στη Σοβιετική Ένωση λίγες εβδομάδες αργότερα. Εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες των Βαλτικών Χωρών απελάθηκαν στη Σιβηρία τα επόμενα χρόνια, και μεγάλο μέρος της γραφειοκρατικής και πνευματικής ελίτ εξοντώθηκε.
Σήμερα, αξιωματούχοι και αναλυτές των Βαλτικών συγκρίνουν ανοιχτά τον εναγκαλισμό του Τραμπ στη Ρωσία του Πούτιν με το σύμφωνο Ναζιστικής-Σοβιετικής Συμμαχίας, χαρακτηρίζοντάς την προδοσία που θα κοστίσει την ανεξαρτησία της Ουκρανίας και ίσως και τη δική τους. «Αυτό είναι το μάθημα που πρέπει να λάβει υπόψη της η Ουκρανία σήμερα: θα σφαγιαστείτε, οπότε μην τα παρατάτε. Είναι καλύτερα να πεθάνετε στη γραμμή του μετώπου παρά να εκτελεστείτε μετά», είπε ο Άρτις Παμπρίκς, πρώην υπουργός Άμυνας και Εξωτερικών της Λετονίας.
Η Γαλλία του Βισύ
Όταν κατέρρευσε ο στρατός της Γαλλίας το 1940, ο Στρατάρχης Φιλίπ Πετέν, ήρωας του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ανέλαβε την κυβέρνηση και ζήτησε από τη Γερμανία ανακωχή. Περισσότερο από το μισό της χώρας, ο βορράς και τα δυτικά, συμπεριλαμβανομένου του Παρισιού, τέθηκε υπό άμεση γερμανική στρατιωτική κατοχή, ένα μικρό τμήμα προσαρτήθηκε άμεσα, και η νοτιοανατολική περιοχή παρέμεινε ακατοίκητη και κατ΄όνομα ανεξάρτητη, με προσωρινή πρωτεύουσα την πόλη-θέρετρο του Βισύ. Παρά το ότι ήταν τεχνικά ουδέτερη, η Γαλλία του Βισύ συνεργάστηκε με τις πολιτικές των Ναζί, συμππεριλαμβανομένων των απελάσεων Εβραίων στα στρατόπεδα θανάτου.
Η διάσπαση της Ουκρανίας θα μπορούσε να ακολουθήσει ένα παρόμοιο μοτίβο αν η Ρωσία πετύχει. «Όπως ο Χίτλερ κατέλαβε στρατιωτικά μόνο μέρος της Γαλλίας, αλλά πολιτικά ήλεγχε ολόκληρη τη χώρα, έτσι και ο Πούτιν επιδιώκει να εγκαθιδρύσει ένα καθεστώς τύπου Βισύ στο Κίεβο», δήλωσε η Ναταλί Τοτσί, διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων στη Ρώμη.
Ο ιστορικός Thomas Gomart πιστεύει ότι ο Πούτιν θα προχωρούσε πολύ πιο πέρα από αυτό, επισημαίνοντας ότι ήταν το εκλεγμένο γαλλικό κοινοβούλιο και όχι οι Ναζί που εγκατέστησαν τον Πετέν:
«Οι Ρώσοι επιδιώκουν την καταστροφή του ουκρανικού κράτους και, συνεπώς, θέλουν να τιμωρήσουν τις πολιτικές ελίτ που πολέμησαν εναντίον τους, κάτι που δεν συνέβη με τη Γερμανία και το καθεστώς Βισύ».
Η άλλη μεγάλη διαφορά, φυσικά, είναι ότι ενώ ο στρατός της Γαλλίας κατέρρευσε σε έξι εβδομάδες, η Ουκρανία συνεχίζει να μάχεται με τη Ρωσία μετά από τρία χρόνια. «Για να εγκαθιδρυθεί ένα καθεστώς σαν του Βισύ, πρώτα πρέπει να χάσεις τον πόλεμο, κάτι που δεν ισχύει για την Ουκρανία», δήλωσε ο πρώην Γάλλος διπλωμάτης Φρανσουά Εισμπουργκ.
Φινλανδοποίηση
Σε αντίθεση με τα Βαλτικά κράτη, η Φινλανδία απέρριψε τα σοβιετικά τελεσίγραφα το 1939. Ο Κόκκινος Στρατός εισέβαλε, αλλά μετά από μήνες σφοδρής αντίστασης, ο Στάλιν συμφώνησε να υπογράψει συνθήκη ειρήνης, στην οποία η Φινλανδία παραχώρησε σημαντικά εδάφη αλλά διατήρησε την ανεξαρτησία της. Ο πόλεμος συνεχίστηκε το επόμενο έτος και υπεγράφη μια νέα συνθήκη «φιλίας και αμοιβαίας βοήθειας» το 1948. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Μόσχα επέτρεψε στη χώρα να αναπτύξει μια οικονομία αγοράς, αλλά ασκούσε βέτο στην κυβέρνηση της, υπονοώντας τακτικά στρατιωτική παρέμβαση, μια πολιτική γνωστή ως «Φινλανδοποίηση». Ο πρόεδρος Ούρχο Κεκονέν, που παρέμεινε στην εξουσία για 26 χρόνια, μπορούσε να παραγκωνίσει πιθανούς αντιπάλους απλώς ζητώντας ένα άρθρο από την «Πράβντα».
Η Ρωσία του Πούτιν έχει ήδη δοκιμάσει μια εκδοχή αυτής της προσέγγισης στην Ουκρανία, υποστηρίζοντας τον αυταρχικό πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς καθώς οδηγούσε τη χώρα μακριά από τη Δύση. Αφού ο Γιανουκόβιτς εκδιώχθηκε από λαϊκές διαδηλώσεις το 2014, η Ρωσία προχώρησε στην άμεση διεκδίκηση της Ουκρανίας με την προσάρτηση της Κριμαίας και την εισβολή στην περιοχή του Ντονμπάς.
Η «Φινλανδοποίηση», που συχνά παρερμηνεύεται ως ευημερούσα ουδετερότητα, προτάθηκε ως μοντέλο για την Ουκρανία από τον Χένρι Κίσινγκερ το 2014, αν και αργότερα άλλαξε γνώμη. Ο σημερινός πρόεδρος της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ, θεωρεί τον όρο «προσβολή», προσθέτοντας: «Είναι μια περίοδος στην ιστορία μας με την οποία αισθάνομαι προσωπικά πολύ άβολα. Αναγκαστήκαμε να συμβιβαστούμε με κάποιες από τις αξίες μας, αλλά όχι με την ανεξαρτησία μας». Σήμερα η Φινλανδία είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, και μία από τις πιο εχθρικές προς τη Ρωσία ευρωπαϊκές χώρες.
Η Συνθήκη Ανακωχής της Κορέας
Στον Πόλεμο της Κορέας, οι αμερικανικές δυνάμεις πολέμησαν για την κυβέρνηση του προέδρου Σινγκμαν Ρι στη νότια Κορέα εναντίον του κομμουνιστικού βορρά και των Κινέζων και Σοβιετικών συμμάχων του. Το 1953, μετά από τρία χρόνια πολέμου, μια ανακωχή χώρισε τη χώρα περίπου κατά μήκος του 38ου παραλλήλου. Ο Ρι αντιτάχθηκε στη συμφωνία, θεωρώντας την προδοσία, αλλά πιέστηκε να συμφωνήσει λόγω της απειλής του προέδρου Αϊζενχάουερ να διακόψει την αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη.
Ο ειδικός σύμβουλος του προέδρου Τραμπ, Ντέιβιντ Σακς, επικαλέστηκε αυτό το προηγούμενο όταν επαίνεσε την πρόσφατη διακοπή της αμερικανικής βοήθειας προς την Ουκρανία. Ωστόσο, υπάρχει μια σημαντική διαφορά: Ο Τραμπ έχει αποκλείσει οποιεσδήποτε εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία σε περίπτωση επανεισβολής της Ρωσίας. Αντίθετα, στην Κορέα, δεκάδες χιλιάδες αμερικανικά στρατεύματα και μια διμερή συνθήκη ασφαλείας διασφαλίζουν την ειρήνη, δήλωσε ο Βίκτορ Τσα από το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών.
Η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο έχει προκαλέσει ανησυχίες στη Νότια Κορέα για την αξιοπιστία αυτής της αμερικανικής υποστήριξης. «Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αρχίζουν να αμφισβητούν την εγκυρότητα των εγγυήσεων ασφαλείας από τις ΗΠΑ», δήλωσε ο Έρικ Μπαλμπαχ, συνεργάτης του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών και Ασφαλιστικών Υποθέσεων. «Αυτό οδηγεί σε μια κατάσταση όπου τώρα έχουμε ισχυρή υποστήριξη για την ανάπτυξη από την Νότια Κορέα δικών της πυρηνικών όπλων, μια συζήτηση που δεν είναι πια στο περιθώριο».
Η Κύπρος
Η Ρωσία δικαιολόγησε τις εισβολές της στην Ουκρανία από το 2014 με την ανάγκη προστασίας των ρωσόφωνων Ουκρανών. Η Τουρκία πρόβαλε παρόμοια αιτιολογία για την εισβολή της στην Κύπρο το 1974, λέγοντας ότι χρειαζόταν να προστατεύσει την ευημερία της τουρκικής μειονότητας μετά από ένα πραξικόπημα στο νησί εμπνευσμένο από την Ελλάδα. Σε αντίθεση με την Ουκρανία, η Κύπρος είχε ιστορία αιματοχυσίας μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Μισό αιώνα αργότερα, η Τουρκία συνεχίζει να κατέχει το βόρειο ένα τρίτο του νησιού, ενώ σχεδόν όλοι οι Ελληνοκύπριοι έφυγαν προς το νότο, ο οποίος παραμένει διεθνώς αναγνωρισμένος ως η Κυπριακή Δημοκρατία. Οι ειρηνικές συνομιλίες το τελευταίο μισό αιώνα έχουν αποδειχθεί άκαρπες, και η Λευκωσία είναι η μοναδική διαιρεμένη πρωτεύουσα στον κόσμο.
Η Κυπριακή Δημοκρατία χαρακτηρίζει εδώ και καιρό τις απευθείας πτήσεις προς και από το βόρειο τμήμα της Κύπρου ως παράνομες και απαγορεύει στους ταξιδιώτες να επισκεφθούν την τουρκική κατεχόμενη περιοχή χωρίς πρώτα να περάσουν από την επίσημη κυπριακή υπηρεσία μετανάστευσης. Η Ουκρανία υιοθέτησε μια παρόμοια πολιτική μετά την κατοχή της Κριμαίας και τμημάτων του Ντονμπάς από τη Ρωσία το 2014. Παρά τις αμφισβητούμενες συνοριακές γραμμές, η Κύπρος εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004, κάτι που είναι επίσης επιθυμία της Ουκρανίας.
«Η Τουρκία πίστευε ότι αυτό που έχουμε είναι αρκετό, δεν χρειαζόμαστε όλον τον τόπο, δεν χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε αντίσταση, και όλα όσα απορρέουν από αυτό», είπε ο Στάθης Καλύβας, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. «Αλλά η ανησυχία μου είναι ότι η Ρωσία στην Ουκρανία δεν θα ικανοποιηθεί με αυτό το είδος έκβασης και θα επιδιώξει να ελέγξει ουσιαστικά ολόκληρη τη χώρα».
Η Κροατία
Η διακήρυξη ανεξαρτησίας της Κροατίας το 1991 πυροδότησε πόλεμο με το σερβοκρατούμενο υπόλοιπο της Γιουγκοσλαβίας. Τον Δεκέμβριο του 1991, ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Σάιρους Βανς, διαπραγματεύτηκε την αναστολή των εχθροπραξιών και αναπτύχθηκαν δυνάμεις του ΟΗΕ για να διατηρήσουν την ειρήνη. Ωστόσο, περισσότερο από το ένα τέταρτο της κροατικής επικράτειας παρέμεινε υπό τον έλεγχο της Δημοκρατίας της Σερβικής Κράινα, ενός κράτους-προπύργιο που υποστηρίζεται από το Βελιγράδι, όπως οι ελεγχόμενοι από τη Ρωσία θύλακες στο Ντονμπάς μετά το 2014.
Η εκεχειρία επέτρεψε στον κροατικό στρατό να ανακάμψει, ενώ οι δυνάμεις στην Κράινα αποσυντέθηκαν. Το 1995, η Κροατία παραβίασε την εκεχειρία, ξεκινώντας δύο επιθέσεις με τις οποίες κατάφερε να ανακτήσει το μεγαλύτερο μέρος της επικράτειάς της. Το υπόλοιπο κερδήθηκε μέσω διαπραγματεύσεων το 1998.
Το προηγούμενο της Κροατίας είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Ρωσία επιμένει να περιορίσει τον ουκρανικό στρατό σε λιγότερο από το ένα δέκατο των σημερινών δυνάμεων και να περιορίσει την πρόσβαση του Κιέβου σε σύγχρονα όπλα. «Ένα ακόμα σχέδιο Βανς είναι αυτό που φοβούνται τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία», είπε ο Ivo Daalder, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ και πρόεδρος του Chicago Council on Global Affairs. «Φοβούνται και οι δύο ότι η εκεχειρία θα παράσχει χρόνο για την άλλη πλευρά να ανασυνταχθεί και να ξαναρχίσει τον πόλεμο».
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
