Ο πόλεμος του νερού μεταξύ ΗΠΑ - Μεξικού μόλις ξεκινά

Ένα από τα πολλά ανοιχτά μέτωπα που έχει το Μεξικό με τον Ντόναλντ Τραμπ και το οποίο είναι λιγότερο εμφανές - αλλά έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να προκαλέσει άμεση ζημιά- είναι το νερό.

Η σύγκρουση έχει ιστορικό υπόβαθρο: Σύμφωνα με μια συνθήκη που υπογράφηκε το 1944, το Μεξικό πρέπει να στέλνει 2,16 δισ. κυβικά μέτρα νερού στις ΗΠΑ σε πενταετείς κύκλους, ή κατά μέσο όρο 431 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ετησίως από τους παραποτάμους του στο Ρίο Γκράντε. Ταυτόχρονα, αναμένει να λαμβάνει 1,85 δισ. κυβικά μέτρα νερού ετησίως από τις ΗΠΑ μέσω του ποταμού Κολοράντο.

Το σύμφωνο, που χαιρετίστηκε ως επίδειξη διακρατικής συνεργασίας, παρέχει έναν διπλωματικό μηχανισμό για την επίλυση διαφορών που επηρεάζουν τις τοπικές κοινότητες και έχει διαφυλάξει τους υδρολογικούς πόρους στα σύνορα Μεξικού-ΗΠΑ από την υπογραφή του.

Ωστόσο, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, το Μεξικό αγωνίζεται να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του, εξοργίζοντας τους αγρότες των ΗΠΑ και άλλες επιχειρήσεις στο Τέξας που εξαρτώνται από το Ρίο Γκράντε για άρδευση. Καθώς οι ξηρασίες και η έλλειψη νερού έχουν επιδεινωθεί, το ίδιο συμβαίνει και με τις παραβιάσεις της συμφωνίας από το Μεξικό και τις εντάσεις στα σύνορα. Κατά την τρέχουσα πενταετία, η χώρα έχει μέχρι στιγμής παραδώσει λίγο πιο πάνω από το ένα τρίτο του προβλεπόμενου νερού. Είναι απίθανο να καλυφθεί η διαφορά πριν τελειώσει ο κύκλος τον Οκτώβριο.

Το έλλειμμα έχει ήδη ωθήσει τον Τραμπ να ξεκινήσει τις προειδοποιήσεις: Νωρίτερα αυτό το μήνα, απείλησε να επιβάλει δασμούς στο Μεξικό, «ίσως και κυρώσεις», εάν η κυβέρνηση δεν στείλει το νερό στο Τέξας. Σε μια άνευ προηγουμένου απόφαση, οι ΗΠΑ απέρριψαν τον Μάρτιο ένα αίτημα του Μεξικού για ειδική παράδοση νερού στην Τιχουάνα, επικαλούμενη την αποτυχία της χώρας να εκπληρώσει τη συνθήκη. Η Πρόεδρος του Μεξικού, Κλαούντια Σέινμπαουμ απάντησε με οξυδέρκεια, λέγοντας ότι η χώρα της θα παραδώσει περισσότερο νερό στο Τέξας, ότι η επικείμενη περίοδος των βροχών θα βοηθήσει και ότι και οι δύο κυβερνήσεις θα καταλήξουν σε «μια λογική συμφωνία».

Αλλά η Σέινμπαουμ αγοράζει μόνο χρόνο: το Μεξικό δεν έχει αρκετό νερό για να συμμορφωθεί με τη συνθήκη. Επιπλέον, η παράδοση πρόσθετων προμηθειών στις ΗΠΑ θα πρέπει να γίνει εις βάρος των Μεξικανών αγροτών. Ο Ροσάριο Σάντσεθ, ανώτερος ερευνητής για το Ινστιτούτο Υδάτινων Πόρων του Τέξας, εκτιμά ότι ακόμη και η ανακατεύθυνση όλου του νερού των πολιτειών Nuevo León και Tamaulipas του Μεξικού - μια ανέφικτη επιλογή - δεν θα ήταν αρκετή για να εκπληρώσει την υποχρέωσή της χώρας προς τις ΗΠΑ. «Το πρόβλημα έχει ήδη κλιμακωθεί σε επίπεδο που δεν έπρεπε να φτάσει», μου είπε. «Μόνο ένας μεγάλος τυφώνας θα μπορούσε να γεμίσει τις δεξαμενές αυτό το καλοκαίρι».

Όμως η σύγκρουση επηρεάζει τους Αμερικανούς αγρότες και την πολιτεία του Τέξας, δύο Ρεπουμπλικανικές εκλογικές περιφέρειες που ο Τραμπ θέλει να κρατήσει ευτυχισμένες.

Η σημερινή περιβαλλοντική πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική από ό,τι όταν υπογράφηκε η συνθήκη πριν από περισσότερα από 80 χρόνια: η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τις βροχοπτώσεις, οι ξηρασίες είναι πιο συχνές, η κατανάλωση νερού έχει πολλαπλασιαστεί καθώς ο πληθυσμός και οι επιχειρήσεις επεκτείνονται. Εν τω μεταξύ, η ποιότητα του νερού έχει υποβαθμιστεί και μια γερασμένη υποδομή προκαλεί περισσότερες σπατάλες.

Ο Franck Gbaguidi, διευθυντής βιωσιμότητας του Eurasia Group, αναφέρει νέες επενδύσεις σε υδρολογικές υποδομές και αλλαγές συμπεριφοράς γύρω από τη ζήτηση και τη ρύπανση των υδάτων ως πιθανές μακροπρόθεσμες λύσεις - ενώ προειδοποιεί ότι η καυστική ρητορική θα ενταθεί τους επόμενους μήνες. «Το να κατηγορείς το Μεξικό για έλλειψη νερού στις νότιες ΗΠΑ είναι μια πολιτικά βολική αφήγηση για την κυβέρνηση Τραμπ». «Τα χέρια της Σέινμπαουμ είναι δεμένα. Μπορεί επίσης να υιοθετήσει μια πιο λαϊκίστικη στάση, κατηγορώντας πιθανώς ξένες εταιρείες, ιδιαίτερα αυτές που εδρεύουν στις ΗΠΑ, για την επιδείνωση της λειψυδρίας».

Μόλις επιβεβαιωθεί ότι το Μεξικό δεν μπορεί να παράσχει όλο το προβλεπόμενο νερό για φέτος, ο καλύτερος δρόμος είναι και οι δύο χώρες να διαπραγματευτούν ένα νέο πλαίσιο εντός της συνθήκης. Η έλλειψη νερού επηρεάζει και τις δύο πλευρές και οι κυβερνήσεις πρέπει να βρουν μια τεχνική λύση σε ένα πρόβλημα όπου όλοι πρόκειται να χάσουν κάτι. Το Μεξικό θα πρέπει να εγγυηθεί την αξιοπιστία και την προβλεψιμότητα των παραδόσεων του, όπως απαιτεί το Τέξας, επειδή οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να προγραμματίσουν χωρίς να γνωρίζουν πότε θα φτάσει το νερό. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ θα πρέπει να αποδεχθούν ότι το Μεξικό πρέπει να περικόψει τις αποστολές του, κάτι που έχει ήδη συμβεί με τις κατανομές του ποταμού Κολοράντο.

Ένα νέο πλαίσιο με μια πιο ολιστική προσέγγιση σε αυτά τα δομικά προβλήματα θα ήταν η λογική λύση - αλλά η πολιτική συνήθως κινείται με μυστηριώδεις τρόπους. Ο κίνδυνος για το Μεξικό είναι ότι ένας μάχιμος Λευκός Οίκος μπορεί να πιέσει για πλήρη επαναδιαπραγμάτευση της συνθήκης, κάτι που η μεξικανική κυβέρνηση θέλει να αποφύγει πάση θυσία, φοβούμενη να προσθέσει περισσότερη αβεβαιότητα. Το να παραχωρήσουμε πάρα πολλά στους Αμερικανούς στις συζητήσεις για το νερό θα ήταν επίσης πολιτικά απειλητικό για την Σέινμπαουμ. Θα επικρατούσε μια τεχνική λύση κατόπιν διαπραγματεύσεων, όπως υποστηρίζει η Μεξικανή πρόεδρος; Ή βρισκόμαστε σε μια τροχιά σύγκρουσης για πιο δραστικές αποφάσεις;

Το διακύβευμα είναι μεγάλο: Σε αντίθεση με τα χρήματα, τις υπηρεσίες ή τα βιομηχανοποιημένα αγαθά, το νερό είναι κάτι που χρειάζονται όλοι για να επιβιώσουν.

*Ο JP Spinetto είναι αρθρογράφος του Bloomberg Opinion που καλύπτει τις επιχειρήσεις της Λατινικής Αμερικής, τις οικονομικές υποθέσεις και την πολιτική.

Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.