Λονδίνο, Θανάσης Γκαβός
Τα βλέμματα εκατοντάδων εκατομμυρίων τηλεθεατών ανά τον κόσμο αναμένεται να συγκεντρώσει το Σάββατο 6 Μαΐου η ιστορική τελετή στέψης του βασιλιά Καρόλου Γ' στο Αβαείο του Γουέστμινστερ.
Η Βρετανία δεν έχει ζήσει μια τέτοια τελετή από τη στέψη της βασίλισσας Ελισάβετ Β' το 1953.
Η δομή των όσων θα εκτυλιχθούν στον επιβλητικό ναό του 11ου αιώνα, ωστόσο, βασίζεται σε παραδόσεις χιλιετίας, αν και ο νέος μονάρχης έχει προσθέσει καινούρια στοιχεία ώστε να αντιπροσωπευεται η σύγχρονη πολυπολιτισμική κοινωνία του Ηνωμένου Βασιλείου.
Ο Κάρολος θα είναι ο 40ός μονάρχης που στέφεται στο Αβαείο (σσ: οι βασιλείς Εδουάρδος Ε' και Εδουάρδος Η' δεν πρόλαβαν να στεφθούν) από την εποχή του Νορμανδού βασιλιά της Αγγλία Γουλιέλμου του Κατακτητή το 1066, στην 39η τελετή στέψης (καθώς οι Γουλιέλμος Γ' και Μαρία Β' στέφθηκαν από κοινού ηγεμόνες το 1689).
Η Πομπή του Βασιλιά
Το μεγαλοπρεπές τελετουργικό θα αρχίσει στις 10.20 ώρα Λονδίνου με την πρώτη από τις δύο στρατιωτικές πομπές της ημέρας. Στην «Πομπή του Βασιλιά» από το Παλάτι του Μπάκιγχαμ προς το ναό της στέψης ο βασιλιάς Κάρολος και η σύζυγος του Καμίλα θα επιβαίνουν στην Πολιτειακή Άμαξα του Αδαμάντινου Ιωβηλαίου.
Πρόκειται για τη νεότερη και πιο σύγχρονη βασιλική άμαξα, καθώς κατασκευάστηκε στην Αυστραλία για τα 60χρονα της βασιλείας της Ελισάβετ. Εκείνη τη χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το 2014 για τα εγκαίνια της κοινοβουλευτικής περιόδου.
Η άμαξα είναι θερμαινόμενη και με κλιματισμό, έχει ηλεκτρικά παράθυρα, καθώς και υδραυλικές αναρτήσεις. Αυτό σημαίνει πως παρά τους τρεις τόνους που ζυγίζει προσφέρει την άνεση ενός αυτοκινήτου. Θα σύρεται από έξι άλογα ράτσας Windsor Grey με τους αναβάτες στον αριστερό ίππο του ζεύγους, όπως επιτάσσει η επισημότητα της περίστασης.
Η χρυσόμαυρη άμαξα μήκους 5,5 μέτρων είναι εσωτερικά επενδεδυμένη με κίτρινο μετάξι και φημίζεται για το ξύλο που έχει χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή της. Συγκεκριμένα, έχουν χρησιμοποιηθεί κομμάτια ξύλου από δεκάδες ιστορικά μνημεία. Μεταξύ άλλων, από βασιλικές κατοικίες, το νούμερο 10 της Ντάουνινγκ Στριτ, το Αβαείο του Γουέστμινστερ, τις εγκαταστάσεις των βάσεων του πλοιάρχου Σκοτ και του σερ Έρνεστ Σάκλτον στην Ανταρκτική, ακόμα και από μία από τις σκάλες που χρησιμοποίησε ο σερ Έντμουντ Χίλαρι για την αναρρίχησή του στο Έβερεστ.
Στην οροφή της άμαξας δε, δεσπόζει ένα χρυσοποίκιλτο στέμμα που έχει κατασκευαστεί με ξύλο από το HMS Victory, τη ναυαρχίδα του Νέλσονα στη ναυμαχία του Τραφάλγκαρ το 1805. Στο στέμμα εσωκλείεται επίσης ύφασμα από φόρεμα της φιλανθρώπου και πρωτοπόρου της νοσηλευτικής κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ.
Την άμαξα θα συνοδεύουν περίπου 200 μέλη της μονάδας Συνοδείας του Μονάρχη από το έφιππο σύνταγμα ιππικού του βασιλικού οίκου.
Στην κορυφή της πομπής θα βρίσκεται ο ασημένιος Σταυρός της Ουαλίας. Μέσα στον ροζ κρύσταλλο στη μέση του σταυρού έχουν τοποθετηθεί - σε σχήμα σταυρού - δύο μικροσκοπικά θραύσματα ξύλου από τον Τίμιο Σταυρό, που αποτελούν δώρο του Πάπα Φραγκίσκου στον Κάρολο για τη στέψη του.
Στην πομπή αυτή θα μεταφέρονται από απόστρατους στρατηγούς τα τρία ξίφη που συμβολίζουν τη βασιλική εξουσία, εκτός θήκης και με τη λεπίδα προς τα πάνω: το Ξίφος της Εγκόσμιας Δικαιοσύνης με τη μυτερή αιχμή, το Ξίφος της Πνευματικής Δικαιοσύνης με τη λοξώς μυτερή αιχμή και το Ξίφος του Ελέους ή Curtana με την αμβλυμένη αιχμή.
Η διαδρομή των 2,2 χιλιομέτρων υπολογίζεται πως θα καλυφθεί σε 33 λεπτά, έτσι ώστε επτά λεπτά πριν από την έναρξη της τελετής το βασιλικό ζεύγος να καταφθάσει στη Μεγάλη Δυτική Θύρα του Αβαείου του Γουέστμινστερ.
Είσοδος στο ναό
Ο Κάρολος εκτιμάται πως θα επιλέξει στρατιωτική περιβολή (πιθανώς τη στολή του ναυάρχου που φορούσε στην κηδεία της μητέρας του) για τη στέψη αντί της παραδοσιακής ενδυμασίας με το κοντό παντελόνι και την καλτσοδέτα, που φόρεσε το 1937 στη δική του στέψη ο παππούς του Γεώργιος ΣΤ'.
Το βασιλικό ζεύγος θα υποδεχθούν στο Αβαείο ο προκαθήμενος της Αγγλικανικής Εκκλησίας Αρχιεπίσκοπος του Κάντερμπερι Τζάστιν Γουέλμπι, που όπως συνέβη με τους προκατόχους του από το 1066 και μετά θα χοροστατήσει της Θείας Λειτουργίας της στέψης, ο Επίσκοπος του Μπαθ και Γουέλς και ο Επίσκοπος του Ντάραμ.
Όπως επιτάσσει η παράδοση, ο βασιλιάς και η βασιλική σύζυγος θα ενδυθούν τους Πολιτειακούς (ή Κοινοβουλευτικούς) Μανδύες από πορφυρό βελούδο κατά την άφιξη. Ο Κάρολος θα φορέσει τον μανδύα που είχε φορέσει ο Γεώργιος ΣΤ' το 1937 και η Καμίλα τον μανδύα της Ελισάβετ από το 1953.
Στην αρχή της πομπής από την είσοδο του ναού μέχρι το «Θέατρο της Στέψης» μπροστά από την Αγία Τράπεζα θα βρίσκονται επιλεγμένες προσωπικότητες του βρετανικού δημόσιου βίου που θα μεταφέρουν τα πολλά σύμβολα της βασιλικής εξουσίας. Τα σύμβολα αυτά θα αφεθούν στην Αγία Τράπεζα μέχρι τη χρήση τους στο χρισμό και τη στέψη του βασιλικού ζεύγους. Μεταξύ των προσωπικοτήτων αυτών περιλαμβάνονται, για πρώτη φορά, γυναίκες από κοινότητες μαύρων του Ην. Βασιλείου.
Σε μία σημαντική τροποποίηση του τελετουργικού, στην πομπή εισόδου στο Αβαείο θα συμμετάσχουν επίσης ηγέτες και εκπρόσωποι άλλων θρησκειών, συγκεκριμένα του ισλάμ, του ινδουϊσμού, του σιχισμού, του ιουδαϊσμού, του βουδισμού, της πίστης Μπαχάι, του ζωροαστρισμού και του τζαϊνισμού.
Θα ακολουθήσουν οι «οικουμενικοί ηγέτες» εκπρόσωποι των χριστιανικών δογμάτων.
Πίσω τους θα βρίσκονται οι εκπρόσωποι και οι σημαίες των 15 χωρών της Κοινοπολιτείας στις οποίες ο μονάρχης είναι κεφαλή κράτους. Τη σημαία του Ηνωμένου Βασιλείου μπροστά από τον πρωθυπουργό Ρίσι Σούνακ και τη σύζυγό του θα κρατά ο 19χρονος δόκιμος αξιωματικός της Βασιλικής Αεροπορίας Έλιοτ Τάισον-Λι.
Το βασιλικό ζεύγος θα συνοδεύουν τέσσερις εκπρόσωποι της αριστοκρατίας που είναι κάτοχοι κληρονομικών τίτλων σε καθένα από τα τέσσερα έθνη που απαρτίζουν το Ηνωμένο Βασίλειο και θα κρατούν λάβαρα με τα σύμβολα αυτών των εθνών (τρία λιοντάρια, κόκκινο λέοντα, ιρλανδική άρπα, πριγκιπάτο της Ουαλίας).
Το βασιλικό λάβαρο θα μεταφέρει εντός του ναού ο κτηματίας Φράνσις Ντιμόκ, εκπρόσωπος της 34ης γενιάς της οικογένειάς του η οποία κατέχει το ρόλο του «Υπερασπιστή του Βασιλιά» από το 1066.
Ιστορικά ο ρόλος προέβλεπε είσοδο του έφιππου Υπερασπιστή στην αίθουσα του επίσημου δείπνου της στέψης για να προκαλέσει όποιον θα αμφισβητούσε το δικαίωμα του νέου μονάρχη στο θρόνο.
Συνοδοί επί τιμή του βασιλικού ζεύγους θα είναι οκτώ παιδιά ηλικία 9-13 ετών. Ξεχωρίσει ασφαλώς ο δεύτερος στη σειρά διαδοχής του θρόνου πρίγκιπας Γεώργιος, εννέα ετών. Μαζί τους ως συνοδοί του παππού του θα είναι οι 13χρονοι Νίκολας Μπάρκλεϊ και Όλιβερ Τσόλμοντλι και ο 12 ετών Ραλφ Τόλεμας. Τη βασίλισσα Καμίλα θα βοηθούν οι δίδυμοι 13χρονοι εγγονοί της Γκας και Λούι Λόπες, ο επίσης 13 ετών εγγονός της Φρέντι Πάρκερ-Μπόουλς και ο δεκάχρονος εγγονός της αδερφής της Άρθουρ Έλιοτ. Κύριες επί των τιμών θα είναι η αδερφή της Άναμπελ Έλιοτ και η στενή φίλη της λαίδη Λάνσνταουν.
Κατά την είσοδο του βασιλικού ζεύγους θα ακουστεί θρησκευτικός ύμνος που περιλαμβάνει την αναφώνηση 'Vivat Rex!', «ζήτω ο βασιλιάς!».
Πρόσθετο στοιχείο στην τελετή στέψης του Καρόλου θα είναι ο χαιρετισμός που θα του απευθύνει κατά την είσοδο ένας νεαρός χορωδός, ο 14χρονος Σάμιουελ Στράχαν, με τον βασιλιά να του απαντά «δεν ήρθα εδώ να υπηρετηθώ, αλλά να υπηρετήσω». Πρόκειται για κίνηση αναγνώρισης του ρόλου της νεολαίας στην κοινωνία.
Μετά από μια στιγμή σιωπηρής προσευχής του ζεύγους κλίνοντες την κεφαλή μπροστά από τους τελετουργικός θρόνους, που είχαν κατασκευαστεί για τη στέψη του 1953, έπεται ο χαιρετισμός και η εισαγωγή στην τελετή από τον Αρχιεπίσκοπο του Καντερμπέρι.
Αυτό το εισαγωγικό σκέλος κλείνει με την προσευχή «Κύριε ελέησον» που θα ακουστεί στα ουαλικά.
Η Αναγνώριση
Το πρώτο στάδιο της λειτουργίας της στέψης αφορά την αναγνώριση στο πρόσωπο του Καρόλου του νέου μονάρχη.
Ο Σεβασμιώτατος Τζάστιν Γουέλμπι, στραμμένος προς τη βόρεια πλευρά του ναού, προς την Αγία Τράπεζα, θα «παρουσιάσει» τον νέο μονάρχη στο εκκλησίασμα ως τον «αδιαμφισβήτητο βασιλιά» και θα ζητήσει την υποβολή δήλωσης αφοσίωσης και υπηρεσίας στο πρόσωπό του. Το εκκλησίασμα θα απαντήσει αναφωνώντας «ο Θεός σώζοι τον βασιλιά Κάρολο».
Αυτό θα επαναληφθεί ακόμα τρεις φορές, μία για καθεμία πλευρά του ναού, με την «παρουσίαση» να γίνεται αντίστοιχα από τη λαίδη Αντζιολίνι, δικηγόρο ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη Σκωτία, τον Κρίστοφερ Φίνεϊ, πρόεδρο του συνδέσμου κατόχων των Σταυρών ανδρείας Βικτωρίας και Γεωργίου και τη βαρόνη Έιμος, την πρώτη μαύρη γυναίκα μέλος του υπουργικού συμβουλίου στη Βρετανία. Μετά από κάθε «αναγνώριση» θα ηχούν οι σάλπιγγες.
Αμέσως μετά, εκπρόσωπος της Γενικής Συνέλευσης της Εκκλησίας της Σκωτίας θα επιδώσει στον Κάρολο τη νέα κόκκινη δερματόδετη Βίβλο που έχει τυπωθεί για την τελετή, με τα πάγια λόγια «ιδού η Σοφία, ιδού ο βασιλικός Νόμος, ιδού οι ζωντανοί Χρισμοί του Θεού».
Ο Όρκος
Το δεύτερο σκέλος της τελετής αφορά τον Όρκο που παίρνει ο νέος μονάρχης. Παραμένοντας κοντά στο θρόνο ο Κάρολος θα ακουμπήσει το χέρι του στη Βίβλο.
Ο νέος βασιλιάς θα ορκιστεί να κυβερνά το λαό κάθε έθνους του οποίου ηγείται με βάση τους νόμους και τα ήθη του καθενός και με έλεος, να υπερασπίζεται τη θρησκεία της προτεσταντικής μεταρρύθμισης και την Εκκλησία της Αγγλίας.
Πριν τη λήψη του όρκου, ωστόσο, ο Αγγλικανός Αρχιεπίσκοπος θα έχει πει πως η Εκκλησία του, πιστή στο Ιερό Ευαγγέλιο, «θα επιδιώκει να καλλιεργεί ένα περιβάλλον στο οποίο άνθρωποι όλων των θρησκειών και πίστεων θα μπορούν να ζουν ελεύθεροι». Πρόκειται για ένα ακόμα νεύμα προς την αναγνώριση των δεδομένων της σύγχρονης βρετανικής κοινωνίας, όπου για πρώτη φορά, σύμφωνα με την απογραφή του 2021, όσοι δηλώνουν χριστιανοί είναι λιγότεροι από το 50% του πληθυσμού.
Στη συνέχεια ο Κάρολος θα υπογράψει τον Όρκο, κάτι που συνιστά νομική υποχρέωση του μονάρχη από το 1688.
Όπως είχε προβλεφθεί, ο βασιλιάς Κάρολος θα δώσει στη συνέχεια με ανάγνωση ειδικά συνταχθείσας για την περίσταση προσευχής τη δέσμευση πως θα είναι βασιλιάς «όλων των τέκνων (Του Κυρίου), κάθε θρησκείας και πεποίθησης». Πιστεύεται ότι είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της βρετανικής μοναρχίας που ο μονάρχης θα αρθρώσει δυνατά μία προσωπική προσευχή.
Θα ακολουθήσει ύμνος και προσευχή, για να πάρει το λόγο από τον άμβωνα ο πρωθυπουργός Ρίσι Σούνακ. Θα αναγνώσει απόσπασμα από την Προς Κολοσσαείς επιστολή του Απόστολου Παύλου. Η προσθήκη αυτή στην τελετή αντανακλά το σύγχρονο έθιμο ανάγνωσης θρησκευτικών κειμένων από Βρετανούς πολιτικούς σε επίσημες πολιτειακές τελετές.
Μία γυναίκα κληρικός, η Ηγουμένη των Βασιλικών Παρεκκλησίων ντέιμ Σάρα Μαλάλι, έχει επιλεγεί για να αναγνώσει στη συνέχεια εδάφιο από το Ευαγγέλιο. Θα ακολουθήσει το κήρυγμα του Αρχιεπισκόπου του Καντερμπέρι, κάτι που με ελάχιστες εξαιρέσεις περιλαμβανόταν στις τελετές στέψεις των τελευταίων εννιάμισι αιώνων.
Η σκυτάλη για το επόμενο στάδιο της τελετής θα δοθεί με την επίκληση του Αγίου Πνεύματος για πρώτη φορά και στις τέσσερις παραδοσιακές γλώσσες των ισάριθμων εθνών του Ηνωμένου Βασιλείου: την αγγλική, την ουαλική, τη σκωτική γαελική και την ιρλανδική γαελική.
Τη στιγμή αυτή ο Αρχιεπίσκοπος Τζάστιν Γουέλμπι θα λάβει από τον Αγγλικανό Αρχιεπίσκοπο της Ιερουσαλήμ Χοσάμ Ναούμ το Άγιο Μύρο με το οποίο θα χριστεί ο βασιλιάς.
Το Χρίσμα
Το μύρο καθαγιάστηκε στις 3 Μαρτίου από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλο Γ' και τον Σεβασμιώτατο Χοσάμ Ναούμ στο Ναό της Αναστάσεως. Το λάδι για το μύρο προέρχεται από δύο ελαιόδενδρα στο Όρος των Ελαιών.
Από ελαιοτριβείο έξω από τη Βηθλεέμ το λάδι εστάλη στη Μόνη της Ανάληψης και στη Μονή της Μαρίας Μαγδαληνής στα Ιεροσόλυμα, εκεί όπου βρίσκονται τα λείψανα της γιαγιάς του βασιλιά Καρόλου, πριγκίπισσας Αλίκης της Ελλάδας.
Εκεί, ακολουθώντας τη μακραίωνη συνταγή που φυλάσσεται σε ένα ξεφτισμένο κουτάκι στο Αβαείο, το μύρο παρασκευάστηκε με αιθέρια έλαια από τριαντάφυλλο, γιασεμί, κανέλα, μοσχολίβανο, σησάμι, άνθος πορτοκαλιάς, νερατζιά και ρετσίνι.
Ο Κάρολος μετακινείται προς τον ιστορικό Θρόνο της Στέψης, που θα βρίσκεται ακριβώς μπροστά από την Αγία Τράπεζα.
Ο θρόνος από ξύλο βαλτικής δρυός είναι το αρχαιότερο έπιπλο στη χώρα που χρησιμοποιείται ακόμα για τον αρχικό του σκοπό. Κατασκευάστηκε το 1300 κατ' εντολή του βασιλιά Εδουάρδου Α' για να περικλείει στη βάση του τη Λίθο του Πεπρωμένου.
Πρόκειται για μία παραλληλόγραμμη πέτρα από ψαμμόλιθο βάρους 125 κιλών που αποτελεί σύμβολο της μοναρχίας της Σκωτίας. Ο Εδουάρδος το είχε αρπάξει ως λάφυρο το 1296 από το Σκόουν (για τους Σκωτσέζους παραμένει η «Λίθος του Σκόουν»). Οι Σκωτσέζοι εθνικιστές ακόμα και σήμερα αντιδρούν στη χρήση της πέτρας στην τελετή στέψης.
Το 1950 Σκωτσέζοι εθνικιστές φοιτητές έκλεψαν τη λίθο από το Αβαείο του Γουέστμινστερ, προκαλώντας της σημαντική φθορά. Το 1996 η λίθος επέστρεψε στη Σκωτία, στο Κάστρο του Εδιμβούργου, απ' όπου ταξίδεψε για το Αβαείο την περασμένη εβδομάδα.
Ο Θρόνος της Στέψης, ύψους δύο μέτρων, έχει επίσης υποστεί σημαντικές φθορές στο πέρασμα των αιώνων. Τα χρυσά λιοντάρια στα πόδια του θρόνου χρειάστηκε να αντικατασταθούν το 1727, τα φύλλα χρυσού που κάλυπταν την πλάτη έχουν αφαιρεθεί και στη θέση τους υπάρχουν ανά σημεία εμφανείς γραμμές και στίγματα από πράξεις βανδαλισμού. Το δε 1914 σουφραζέτες κρέμασαν στο θρόνο μία τσάντα που περιείχε αυτοσχέδια βόμβα, με βίδες και άλλα μεταλλικά αντικείμενα, ακόμα και δύο κουδούνια ποδηλάτων. Η έκρηξη προκάλεσε ζημιά.
Ο θρόνος θα είναι τοποθετημένος πάνω στο εντυπωσιακό μωσαϊκό τύπου Cosmati που κοσμεί το δάπεδο του Αβαείου από το 1268. Αποτελείται από 90.000 κομμάτια πέτρας και γυαλιού κυρίως σε πράσινο και μωβ χρωματισμό. Αντίθετα με τα περισσότερα μωσαϊκά, τα κομμάτια που το συνθέτουν είναι διαφορετικού μεγέθους και σχήματος, ακολουθώντας την τεχνοτροπία της Ρώμης του 13ου αιώνα που εισήγαγε η οικογένεια Cosmati.
Η στιγμή του χρίσματος είναι η πιο ιερή, καθώς κατά την παράδοση φέρνει τον μονάρχη σε επαφή με τον Θεό. Ως εκ τούτου, όπως πάντοτε συνέβαινε, η στιγμή αυτή θα συντελεστεί προστατευμένη από τα βλέμματα του εκκλησιάσματος και στην προκειμένη περίπτωση των φωτογραφικών και τηλεοπτικών φακών.
Για το λόγο αυτό έχει κατασκευαστεί ένα εντυπωσιακό παραπέτασμα, το οποίο καθαγιάστηκε την περασμένη εβδομάδα στο Βασιλικό Παρεκκλήσι του Παλατιού του Αγίου Ιακώβου.
Το παραπέτασμα σχεδιάστηκε από τον αγιογράφο Έινταν Χαρτ και είναι κεντημένο στο χέρι και ψηφιακά από τη Βασιλική Σχολή Κεντήματος. Το κεντρικό σχέδιο στη μεγάλη από τις τρεις όψεις του είναι επιλογή του Καρόλου και συνιστά ένδειξη της αγάπης του για την Κοινοπολιτεία. Απεικονίζεται ένα δέντρο με 56 φύλλα, πάνω στα οποία αναγράφονται τα ονόματα των ισάριθμων χωρών μελών της Κοινοπολιτείας, μεταξύ των οποίων και της Κύπρου.
Οι δύο πλαϊνές όψεις έχουν απλούστερο σχέδιο, έναν σταυρό σε χρυσό, μπλε και κόκκινο χρώμα πάνω στο βυσσινί ύφασμα.
Όλο αυτό το βαρύ ύφασμα υποστηρίζεται από πλαίσιο ξύλινων κονταριών από βελανιδιά που είχε φυτευτεί το 1765 και που ξερίζωσε ο άνεμος στο βασιλικό κτήμα του Ουίνδσορ. Την κορυφή των κονταριών κοσμούν δύο μπρούντζινοι αετοί που φέρουν φύλλα χρυσού.
Το παραπέτασμα θα καλύψει το Θρόνο της Στέψης και θα είναι ανοιχτό μόνο προς την πλευρά της Αγίας Τράπεζας. Από αυτήν την πλευρά ο Αρχιεπίσκοπος Γουέλμπι θα αλείψει με δύο δάχτυλα το Άγιο Μύρο στα χέρια, στο στήθος και στο κεφάλι του Καρόλου.
Το μύρο θα είναι τοποθετημένο σε χρυσό δοχείο ύψους 21 εκατοστών σε σχήμα αετού με απλωμένα φτερά, γνωστό ως Ampulla. Το κεφάλι του αετού ξεβιδώνει για να γεμίσει το δοχείο και το μύρο χύνεται από μικρές τρύπες που έχει το ράμφος στο Κουτάλι της Στέψης, όπου βουτά τα δάχτυλά του ο Αρχιεπίσκοπος.
Όπως σχεδόν όλα τα βασιλικά σύμβολα που χρησιμοποιούνται στη στέψη, έτσι και η σημερινή Ampulla κατασκευάστηκε με την Αποκατάσταση της μοναρχίας στη Βρετανία το 1660 με τον Κάρολο Β'.
Τα αρχαιότερα σύμβολα είχαν καταστραφεί από τον Όλιβερ Κρόμγουελ το 1649, μετά από τον αποκεφαλισμό του Καρόλου Α' και την 11ετή κατάλυση της μοναρχίας, ως αποτέλεσμα των εμφυλίων πολέμων μεταξύ Βασιλικών και Κοινοβουλευτικών.
Το μοναδικό από τα σύμβολα που γλίτωσε είναι το Κουτάλι. Το σημερινό θεωρείται πως είναι το αυθεντικό του 12ου αιώνα, το οποίο έσωσε αγοράζοντάς το ο αυλικός του Καρόλου Α' Κλέμεντ Κίνερσλι, ο οποίος έπειτα το επέστρεψε στον Κάρολο Β'.
Το μήκους 26,7 εκατοστών κουτάλι είναι από επιχρυσωμένο ασήμι και έχει τέσσερα μαργαριτάρια στη λαβή.
Κατά τη διάρκεια του χρίσματος η χορωδία θα ψέλνει τον ύμνο 'Zadok the Priest' του Γκέοργκ Φρίντριχ Χέντελ, που αναφέρεται στην προέλευση του εθίμου, δηλαδή το χρίσμα που πρόσφεραν στον βασιλιά Σολομώντα ο ομώνυμος ιερέας και ο προφήτης Νάθαν.
Στη συνέχεια ο Κάρολος θα κατευθυνθεί στην Αγία Τράπεζα, θα γονατίσει στο υποπόδιο και θα δεχθεί την ευλογία του Αρχιεπισκόπου.
Θα ακολουθήσει η ένδυση του βασιλιά με το λευκό «Κολοβό Χιτώνιο», που συμβολίζει την αγνότητα και τη σεμνότητα έναντι Του Κυρίου. Από πάνω θα φορέσει τον «Υπερχιτώνα» από χρυσό μετάξι, ένδυμα που έλκει την καταβολή του από το Βυζάντιο και τη ζώνη του.
Η Στέψη (και το ελληνικό χρώμα)
Πριν από την κορύφωση της τελετής με τη στέψη του βασιλιά θα προηγηθεί η παρουσίαση των συμβόλων της βασιλικής εξουσίας, τα οποία θα έχουν από την αρχή τοποθετηθεί στην Αγία Τράπεζα.
Η προσφορά των συμβόλων αυτών θα γίνει από επιλεγμένα μέλη της Βουλής των Λόρδων και ανώτερους Αγγλικανούς επισκόπους. Μεταξύ των πρώτων συγκαταλέγονται λόρδοι από την κοινότητα των μουσουλμάνων, των ινδουϊστών, των σιχ, καθώς και η βαρόνη Μέρον εκ μέρους της εβραϊκής κοινότητας του Ην. Βασιλείου.
Η αρχή θα γίνει με τα Σπιρούνια, σύμβολο των αξιών της ιπποσύνης, που άρχισαν να χρησιμοποιούνται στη στέψη από τον Ριχάρδο Α' τον Λεοντόκαρδο το 1189. Τα σημερινά κατασκευάστηκαν από χρυσό, δέρμα και βελούδο για τη στέψη του Καρόλου Β' το 1661. Πλέον απλά ακουμπούν στους αστραγάλους του βασιλιά και επιστρέφουν στην Αγία Τράπεζα.
Έπεται η λεγόμενη Ανταλλαγή των Ξιφών. Στο σημείο αυτό το επταμελές Σύνολο Βυζαντινών Ψαλμών υπό τον Δρ Αλέξανδρο Λίγκα θα ψάλλει στα ελληνικά τους πρώτους επτά στίχους από τον 71ο από τους Ψαλμούς του Δαυίδ της Παλαιάς Διαθήκης, μια προσευχή για να ευλογεί ο Θεός τον βασιλιά Σολομώντα.
Ο ψαλμός θα είναι τυπωμένος στα ελληνικά στο πρόγραμμα της λειτουργίας, με αγγλική μετάφραση.
Ως φόρο τιμής στην ελληνική καταγωγή του πατέρα του Δούκα του Εδιμβούργου Φίλιππο, ο βασιλιάς Κάρολος ζήτησε να συμπεριληφθεί στην τελετή ελληνορθόδοξη μουσική.
Οι βυζαντινοί ψαλμοί έχουν αναγνωριστεί ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας.
Το σύνολο των επτά Ελλήνων ιεροψαλτών από τη Βρετανία και την Ελλάδα θα διευθύνει ο ιδρυτής του συνόλου Δρ Λίγκας, μεταξύ άλλων επίτιμος καθηγητής μουσικής στο UCL, ερευνητής στο Κέμπριτζ και αναγορευθείς Άρχων Μουσικοδιδάσκαλος το 2018 από τον Οικουμενικό Πατριάρχη.
Υπό τους ήχους της βυζαντινής ψαλμωδίας το Κεκοσμημένο Ξίφος της Προσφοράς, με την περίτεχνη επιχρυσωμένη ασημένια λεπίδα και τα πολλά πετράδια στη λαβή και στη θήκη, θα τοποθετηθεί στο δεξί χέρι του βασιλιά με την «εντολή» από τον Αρχιεπίσκοπο να χρησιμοποιείται για την υπεράσπιση του καλού και την τιμωρία του κακού.
Στη συνέχεια της τελετής ο βασιλιάς θα παραδώσει πίσω στο ιερατείο το βαρύτιμο ξίφος έναντι συμβολικής πληρωμής, που συνήθιζε να ήταν 100 σελίνια. Το ξίφος αντιπροσωπεύει στην τελετή τα υπόλοιπα βασιλικά ξίφη.
Σημειώνεται ότι στην αρχική πομπή από την είσοδο του Αβαείου, το Ξίφος της Προσφοράς θα μεταφέρει η κελευστής της 845 Μοίρας Αεροπορίας του Βασιλικού Ναυτικού Έιμι Τέιλορ. Είναι η πρώτη φορά που θα εκπροσωπούνται γυναίκες των ενόπλων δυνάμεων στην τελετή. Η 845 Μοίρα είναι η μονάδα όπου είχε εκπαιδευτεί ως πιλότος ο νέος βασιλιάς.
Ακολουθεί η παρουσίαση δύο βραχιολιών, γνωστών ως Armills. Πρόκειται για σύμβολα ειλικρίνειας και σοφίας, αλλά και του δεσμού του βασιλιά με το λαό. Είναι από χρυσό και σμάλτο με βελούδινη εσωτερική επένδυση.
Μετά ο βασιλιάς θα φορέσει τον Βασιλικό ή Αυτοκρατορικό Μανδύα του 1821, καθώς και το Βασιλικό Επιτραχήλιο, το οποίο φέρει εικόνες από κλάδους φοινίκων.
Στη συνέχεια είναι η σειρά των πιο γνωστών και σημαντικών συμβόλων. Η Σφαίρα του Μονάρχη παραδίδεται στο δεξί χέρι του βασιλιά.
Η κούφια χρυσή σφαίρα με διάμετρο 16,5 εκατοστών και βάρος 453 γραμμαρίων συμβολίζει την παγκόσμια και χριστιανική εξουσία του μονάρχη, αναπαριστώντας την υφήλιο στην κορυφή της οποίας βρίσκεται ένας σταυρός. Η επιφάνεια της σφαίρας χωρίζεται σε τρία τμήματα με λωρίδες κοσμημάτων, συμβολίζοντας τις τρεις γνωστές ηπείρους την περίοδο κατασκευής της, δηλαδή το 1661.
Τη στολίζουν 365 διαμάντια, ένα για κάθε μέρα του έτους, 18 ρουμπίνια, εννέα ζαφείρια και εννέα σμαράγδια, ένας οκταγωνικός αμέθυστος στον οποίο πατά ο σταυρός και μαργαριτάρια.
Ο σταυρός στην κορυφή της σφαίρας είναι ελαφρώς γυρτός, με τη ζημιά να έχει προκληθεί το 1671, όταν ο συνταγματάρχης Μπλαντ επιχείρησε να κλέψει τα βασιλικά κοσμήματα.
Η Σφαίρα μένει για λίγο στο χέρι του βασιλιά, πριν επιστραφεί στην Αγία Τράπεζα.
Μετά στον δεξιό παράμεσο του Καρόλου θεωρητικά θα έπρεπε να τοποθετηθεί το δαχτυλίδι του μονάρχη, που αποκαλείται και δαχτυλίδι «του γάμου της Βρετανίας», καθώς συμβολίζει το δεσμό του μονάρχη με την Εκκλησία και το λαό.
Αποτελείται από ένα μεγάλο ζαφείρι πάνω στο οποίο σχηματίζεται ο σταυρός του Αγίου Γεωργίου από ρουμπίνια. Τα πετράδια αυτά περικλείονται από 14 διαμάντια.
Είναι το ίδιο δαχτυλίδι που χρησιμοποιείται στις τελετές στέψης από τον Γουλιέλμο Δ' και μετά, το 1831.
Στη συγκεκριμένη τελετή το δαχτυλίδι θα επιστραφεί στην Αγία Τράπεζα και στο δεξί του χέρι ο Κάρολος θα φορέσει το Γάντι της Στέψης.
Αμέσως μετά, οι εκπρόσωποι των εκκλησιών Σκωτίας και Ουαλίας θα δώσουν στον βασιλιά το Σκήπτρο με τον Σταυρό και το Σκήπτρο με το Περιστέρι (γνωστό και ως Ράβδος Ισότητας και Ελέους). Θα τα κρατήσει με το δεξί και αριστερό χέρι αντίστοιχα.
Το Σκήπτρο συμβολίζει την εγκόσμια εξουσία του μονάρχη και σχετίζεται με την καλή και συνετή διακυβέρνηση. Και αυτό κατασκευή του 1661, από χρυσό με διακόσμηση από σμάλτο, ρουμπίνια, σμαράγδια, ζαφείρια και διαμάντια, κάποια από τα οποία αφαιρέθηκαν ώστε να μπορέσει η βασίλισσα Βικτώρια να το κρατήσει πιο σταθερά στη δική της στέψη.
Αναμφισβήτητα το πιο εντυπωσιακό στοιχείο του Σκήπτρου είναι το διαμάντι Cullinan I, το μεγαλύτερο κομμένο διαμάντι του κόσμου, βάρους 530,2 καρατίων. Το γνωστό και ως «Αστέρι της Αφρικής» διαμάντι έχει κοπεί από το πετράδι βάρους 3.106 καρατίων που βρέθηκε το 1905 στη Νότια Αφρική και τοποθετήθηκε στην κορυφή του Σκήπρου το 1910 για τη στέψη του Γεωργίου Ε' την επόμενη χρονιά.
Το δεύτερο Σκήπτρο ή Ράβδος συμβολίζει την πνευματική εξουσία του βασιλιά, με το περιστέρι από σμάλτο στην κορυφή, με απλωμένα τα φτερά, να αντιπροσωπεύει το Άγιο Πνεύμα.
Η κορύφωση έρχεται με τη στέψη από τον Αρχιεπίσκοπο του Καντερμπέρι, που αφήνει το βαρύτατο και βαρύτιμο Στέμμα του Αγίου Εδουάρδου στο κεφάλι του μονάρχη προσευχόμενος για τη φώτισή του από τον Κύριο.
Ο Σεβασμιώτατος αναφωνεί μετά «ο Θεός σώζοι τον βασιλιά» και το εκκλησίασμα το επαναλαμβάνει. Οι σάλπιγγες και οι καμπάνες του Αβαείου θα ηχήσουν χαρμόσυνα επί δύο λεπτά και θα ακολουθήσουν 62 κανονιοβολισμοί από τον Πύργο του Λονδίνου, έξι από το Horse Guards Parade και από διάφορα άλλα σημεία σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο, το Γιβραλτάρ, τη Βερμούδα και πολεμικά πλοία εν πλω.
Το σημερινό Στέμμα του Αγίου Εδουάρδου κατασκευάστηκε επίσης για τη στέψη του 1661, με τον Κάρολο Β' να ζητά ένα στα πρότυπα εκείνου του Εδουάρδου του Εξομολογητή από τα μέσα του 11ου αιώνα.
Ζυγίζει 2,27 κιλά και έχει ύψος 30 εκατοστών. Έχει χρυσό πλαίσιο με δύο καμάρες που περικλείουν σκούρο βελούδο και συναντιούνται σε μία σφαίρα, πάνω στην οποία δεσπόζει ο σταυρός, σύμβολο του χριστιανικού κόσμου, υπενθύμιση της θυσίας της Αγάπης και του χρέους του στεφθέντος έναντι του Κυρίου.
Περιέχει 444 πολύτιμα πετράδια: ρουμπίνια, ζαφείρια, αμέθυστους, τοπάζια, γρανάτες και τουρμολίνους. Στη βάση του έχει μία λωρίδα από ερμίνα, που εξοργίζει τους ακτιβιστές υπέρ των δικαιωμάτων των ζώων.
Μετά από τη στέψη θα ακολουθήσει η ευλογία από τους ηγέτες των χριστιανικών δογμάτων στη Βρετανία, μεταξύ των οποίων και ο Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μ. Βρετανίας κ. Νικήτας.
Η Ενθρόνιση
Ακολούθως με τη φράση «στάσου σταθερός, κρατήσου γερά» ο Αρχιεπίσκοπος Γουέλμπι θα ενθρονίσει και επισήμως τον βασιλιά Κάρολο Γ'.
Αυτή τη φορά ο Κάρολος θα καθίσει στον επίσημο Θρόνο. Πρόκειται για το θρόνο που είχε κατασκευαστεί για την ενθρόνιση του παππού του Γεωργίου ΣΤ' το 1937. Στον δεύτερο αντίστοιχο θρόνο, που τότε είχε καθίσει η βασίλισσα Ελισάβετ η βασιλομήτωρ, θα ενθρονιστεί αργότερα στην τελετή και η Καμίλα.
Οι τελετουργικοί και οι επίσημοι θρόνοι που θα χρησιμοποιηθούν έχουν συντηρηθεί, ανακαινιστεί και προσαρμοστεί. Υφαντές από ιστορική ραπτική εταιρεία της Βρετανίας έχουν προσεκτικά τοποθετήσει νέο μεταξωτό δαμασκηνό ύφασμα στους θρόνους, έτσι ώστε κεντητές από τη Βασιλική Σχολή Κεντήματος να μπορέσουν να αντικαταστήσουν τα παλαιότερα βασιλικά εμβλήματα με τα εμβλήματα και οικόσημα των Καρόλου και Καμίλα.
Ο Αρχιεπίσκοπος θα προχωρήσει μετά στην πρώτη δήλωση πίστης προς το νέο μονάρχη, εκ μέρους της Εκκλησίας της Αγγλίας.
Παραδοσιακά θα ακολουθούσε αντίστοιχη δήλωση πίστης από δούκες και λόρδους, όμως σε αυτή την εκσυγχρονισμένη τελετή, δήλωση πίστης στο νέο βασιλιά θα υποβάλει μόνο ο διάδοχος, ο Πρίγκιπας της Ουαλίας Γουίλιαμ. Γονατίζοντας θα βάλει τα χέρια του ανάμεσα στα χέρια του πατέρα του δεσμευόμενος να γίνει ο έμπιστος υπερασπιστής του.
Αυτό σημαίνει πως δεν θα υπάρχει επίσημος ρόλος στην τελετή για τους Δούκες του Σάσεξ και του Γιορκ, Χάρι και Άντριου αντίστοιχα.
Σε μια προσθήκη που έχει αντιμετωπιστεί με ενθουσιασμό από τους υποστηρικτές της μοναρχίας στη Βρετανία, τον όρκο πίστης των αριστοκρατών στο βασιλιά θα αντικαταστήσει για πρώτη φορά ο όρκος πίστης του λαού. Ο Αρχιεπίσκοπος Γουέλμπι θα καλέσει όσους παρίστανται στο Αβαείο και όσους θα παρακολουθούν ανά το Ηνωμένο Βασίλειο από τις τηλεοράσεις τους να αναφωνήσουν: «Ο Θεός σώζοι τον βασιλιά Κάρολο. Ζήτω ο βασιλιάς Κάρολος. Είθε ο βασιλιάς να ζήσει για πάντα».
Η Στέψη και η Ενθρόνιση της βασίλισσας
Με πολύ πιο λιτό και συνοπτικό τελετουργικό θα ακολουθήσει το χρίσμα στην Καμίλα, η οποία και στην τελετή θα αποκληθεί «βασίλισσα», όπως το Παλάτι έχει πει ότι θα αποκαλείται στο εξής.
Το Άγιο Μύρο θα αλειφθεί μόνο στο μέτωπό της. Έπειτα θα της παρουσιαστεί το δαχτυλίδι της συζύγου των βασιλέων απο ρουμπίνι και χρυσό και θα ακολουθήσει η στέψη.
Η βασίλισσα Καμίλα επέλεξε για πρώτη φορά από τον 18ο αιώνα να μη ζητήσει την κατασκευή νέου στέμματος για τη βασιλική σύζυγο. Θα φορέσει το ελαφρώς τροποποιημένο στέμμα της βασίλισσας Μαρίας από το 1911, προγιαγιάς του Καρόλου.
Το στέμμα ζυγίζει 590 γραμμάρια και φέρει 2.200 διαμάντια. Αντί για το αμφιλεγόμενο λόγω αποικιοκρατικών παραπομπών διαμάντι Koh-i-Noor από το Πακιστάν, στο στέμμα έχουν τοποθετηθεί τα διαμάντια Cullinan III, IV και V. Τα δύο πρώτα, 94 και 63 καρατίων αντίστοιχα, ανήκαν στην προσωπική συλλογή της βασίλισσας Ελισάβετ και τα φορούσε συχνά ως καρφίτσες.
Τη στέψη θα ακολουθήσει η επίδοση στην Καμίλα του Σκήπτρου με Σταύρο της βασιλικής συζύγου και της αντίστοιχης Ράβδου της Ισότητας και του Ελέους. Το περιστέρι σε αυτήν τη Ράβδο, αντίθετα με τη βασιλική Ράβδο, έχει τα φτερά του κλειστά. Η Ράβδος της συζύγου του βασιλιά θεωρείται λίγο αμφιλεγόμενη, διότι είναι κατασκευασμένη και με ελεφαντόδοντο, υπέρ της απαγόρευσης εμπορίας του οποίου έχει ταχθεί ο Κάρολος.
Το τελετουργικό θα συνεχιστεί με την ενθρόνιση της βασίλισσας και τον Ύμνο της Στέψης που έχει συνθέσει για την περίσταση ο Άντριου Λόιντ Γουέμπερ, καλώντας σε «χαρμόσυνο θόρυβο» σύμφωνα με τους στίχους του 98ου Ψαλμού.
Ο Ύμνος είναι μία από τις 12 νέες συνθέσεις που ανέθεσε σε Βρετανούς μουσικούς ο Κάρολος. Έξι ορχηστρικά κομμάτια θα ακουστούν πριν από την τελετή, έξι συνθέσεις για χορωδία κατά τη διάρκεια και κατά την αναχώρηση του ζεύγους θα παιχτεί η νέα σύνθεση για εκκλησιαστικό όργανο.
Διευθυντής της Ορχήστρας της Στέψης, που απαρτίζεται από επίλεκτα μέλη οκτώ άλλων ορχηστρών, θα είναι ο μουσικός διευθυντής της Βασιλικής Όπερας του Λονδίνου σερ Αντόνιο Πάπανο. Μεταξύ των υπολοίπων χορωδιών που θα ψάλλουν και θα τραγουδήσουν, περιλαμβάνεται για πρώτη φορά σε στέψη μια χορωδία γκόσπελ, η οποία είχε τραγουδήσει επίσης στο γάμο του Χάρι και της Μέγκαν.
Μετά από τον Ύμνο της Στέψης θα ακολουθήσουν προσευχές, το «Πάτερ Ημών» να ψάλλεται από τον καθέναν από τους προσκεκλημένους στη γλώσσα του, Θεία Κοινωνία για το βασιλικό ζεύγος, εκκλησιαστικοί ύμνοι και ο εθνικός ύμνος του Ηνωμένου Βασιλείου, πριν η δίωρη τελετή ολοκληρωθεί στη 1 τοπική.
Ο νέος βασιλιάς θα εισέλθει στη συνέχεια στο Παρεκκλήσι του Αγίου Εδουάρδου όπου θα αλλάξει το βαρύ Στέμμα του Αγίου Εδουάρδου με το Αυτοκρατορικό Πολιτειακό Στέμμα βάρους 1,06 κιλών, το οποίο φορούσε η βασίλισσα Ελισάβετ κάθε χρόνο στα εγκαίνια του κοινοβουλίου.
Το στέμμα αυτό κατασκευάστηκε το 1937 για τη στέψη του Γεωργίου ΣΤ' και φέρει 2.868 πολύτιμους λίθους. Μεταξύ αυτών το δεύτερο μεγαλύτερο επεξεργασμένο διαμάντι του κόσμου, το Cullinan II, των 317,4 καρατίων.
Στο σταυρό στην κορυφή του στέμματος είναι τοποθετημένο ένα ζαφείρι που φέρεται να έχει αφαιρεθεί από το δαχτυλίδι της στέψης του Εδουάρδου του Εξομολογητή κατά την εκταφή του το 1163.
Στην μπροστινή πλευρά του το στέμμα κοσμείται επίσης από το 170 καρατίων «ρουμπίνι του Μαύρου Πρίγκιπα». Χρονολογείται από τον 14ο αιώνα και τους Άραβες της Γρανάδα. Το ρουμπίνι αυτό τοποθετήθηκε αργότερα στο γεμάτο πετράδια κράνος του βασιλιά Ερρίκου Ε' στη μάχη του Αζενκούρ το 1415.
Το βασιλικό ζεύγος θα αλλάξει επίσης μανδύες, φορώντας νέους Μανδύες Βασιλικής Υπόστασης από μωβ μεταξωτό βελούδο.
Αναχώρηση και Πομπή της Στέψης
Σε μία άνευ προηγούμενου κίνηση, αναχωρώντας από το Αβαείο ο βασιλιάς Κάρολος θα δεχθεί χαιρετισμό από τους ηγέτες και εκπροσώπους πέντε διαφορετικών θρησκευμάτων (ιουδαϊσμού, ινδουισμού, σιχισμού, ισλάμ, βουδισμού).
Στη συνέχεια θα χαιρετίσει τους Γενικούς Κυβερνήτες των χωρών της Κοινοπολιτείας των οποίων θα έχει και τυπικά πλέον γίνει κεφαλή του κράτους και με τη βασίλισσα θα επιβιβαστούν για τη δεύτερη πομπή της ημέρας στην ιστορική Χρυσή Πολιτειακή Άμαξα.
Η άμαξα θα ακολουθήσει την αντίστροφη διαδρομή έως το Παλάτι του Μπάκιγχαμ, αλλά συνοδευόμενη πλέον από τουλάχιστον 4.000 μέλη των ενόπλων δυνάμεων και με εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες να αναμένεται να έχουν παραταχθεί κατά μήκος της διαδρομής.
Η πομπή αναμένεται να είναι πιο μεγαλοπρεπής και λόγω των τεσσάρων τόνων της 261 ετών άμαξας, που συνεπάγονται ότι μπορεί να κινείται μόνο σε ρυθμό περιπάτου.
Η εμπειρία του ταξιδιού σε αυτή για τη στέψη της το 1953 χαρακτηρίστηκε από την ίδια τη βασίλισσα Ελισάβετ «φρικτή». Η άμαξα που έχει χρησιμοποιηθεί σε κάθε στέψη από τις 1831 και μετά δεν έχει παρά δερμάτινους ιμάντες αντί αναρτήσεων και θα σύρεται από οκτώ άλογα Windsor Grey, τα οποία λέγεται ότι πρέπει να είναι πιο ηλικιωμένα ώστε να είναι πιο ψύχραιμα στα προβλήματα που ίσως δημιουργήσει η δυσκίνητη άμαξα.
Στην οροφή της είναι σκαλισμένα τρία χερουβείμ, που συμβολίζουν την Αγγλία, τη Σκωτία και την Ιρλανδία, ενώ είναι διακοσμημένη με Τρίτωνες και δελφίνια, μια παραπομπή στη ναυτική δύναμη της Βρετανίας.
Φτάνοντας στο Παλάτι του Μπάκιγχαμ το ζεύγος θα λάβει βασιλικό χαιρετισμό από τα μέλη των ενόπλων δυνάμεων που θα έχουν συμμετάσχει στο τελετουργικό και λίγο αργότερα τα ενεργά μελη της βασιλικής οικογένειας θα εμφανιστούν στο μπαλκόνι των ανακτόρων για να χαιρετίσουν το συγκεντρωμένο πλήθος και για να παρακολουθήσουν εξάλεπτη επίδειξη περίπου 60 μαχητικών αεροσκαφών, που όπως συνηθίζεται θα κορυφωθεί με υπερπτήσεις των εντυπωσιακών Red Arrows.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
