Μία προσφυγική κρίση βρίσκεται σε εξέλιξη στο Ναγκόρνο Καραμπάχ με τους Αρμένιους της περιοχής να εγκαταλείπουν τα σπίτια τους μπροστά στον φόβο αντιποίνων και εθνοκάθαρσης μετά τη νίκη των δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν.
Το Αζερμπαϊτζάν και οι Αρμένιοι στην αποσχισθείσα περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ κήρυξαν κατάπαυση του πυρός, 24 ώρες αφότου το Αζερμπαϊτζάν ξεκίνησε στρατιωτική επίθεση με τις αρμένικες δυνάμεις να συμφωνούν σε διάλυσή τους και αφοπλισμό.
Η περιοχή που αναγνωρίζεται διεθνώς ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν, αλλά για τρεις δεκαετίες μεγάλα τμήματα ελέγχονταν από Αρμένιους, βρίσκεται στο επίκεντρο μιας από τις πιο μακροχρόνιες συγκρούσεις στον κόσμο. Ποια είναι όμως η ιστορία της σύγκρουσης;
Footage of a makeshift refugee camp in Goris, Armenia now home to thousands of Armenians from Nagorno Karabakh. pic.twitter.com/8WqLBqsHby
— Nagorno Karabakh Observer (@NKobserver) September 26, 2023
Πού βρίσκεται το Ναγκόρνο-Καραμπάχ
Η περιοχή βρίσκεται στα ορεινά του Νοτίου Καυκάσου της Ανατολικής Ευρώπης και της Ασίας μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Κασπίας Θάλασσας.
Το Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία διεξήγαγαν αιματηρό πόλεμο για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990, και αποτέλεσε το έναυσμα για τη συνεχιζόμενη βία ανάμεσα στις δύο χώρες τα τελευταία χρόνια.
Η τελευταία μεγάλη κλιμάκωση της σύγκρουσης σημειώθηκε το 2020, όταν χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν σε έξι εβδομάδες εν μέσω σκληρών μαχών.
Η ανάπτυξη ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων στο θέρετρο των συγκρούσεων είχε ως αποτέλεσμα να σταματήσουν οι μάχες εκείνη την εποχή. Ωστόσο, οι εντάσεις κλιμακώθηκαν τους τελευταίους πριν οδηγήσουν εντέλει στην τελευταία στρατιωτική επιχείρηση.
H τελευταία σύγκρουση
Τον Δεκέμβριο του 2022, αναζωπυρώθηκαν οι φόβοι για το ξέσπασμα μίας νέας σύγκρουσης όταν το Αζερμπαϊτζάν απέκλεισε τον ζωτικής σημασίας διάδρομο του Λατσίν που είναι ο μόνος δρόμος που συνδέει τον θύλακα με τη Δημοκρατία της Αρμενίας.
Ο διάδρομος του Λατσίν, είναι η βασική αρτηρία για προμήθειες και οι κάτοικοι στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ ανέφεραν ότι ο αποκλεισμός του προκάλεσε σοβαρές ελλείψεις σε είδη διατροφής και φαρμάκων τους.
Το Αζερμπαϊτζάν από την πλευρά του, κατηγορούσε την Αρμενία ότι χρησιμοποιεί τον διάδρομο για να περνάει στρατιωτικές προμήθειες, κατηγορία που η Αρμενία αρνιόταν κατηγορηματικά. Το Μπακού ισχυριζόταν επίσης ότι πρόσφερε τρόφιμα και βοήθεια στους κατοίκους μέσω άλλου δρόμου, αλλά οι Αρμένιοι στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ το αρνήθηκαν.
Rivers of cars are flowing to Armenia with refugees forced out of Nagorno Karabakh, from their ancestral land, their homes, communities, villages and cities, because no one guaranteed their rights and securities in Nagorno Karabakh. This is a classic case of ethnic cleansing 👀 https://t.co/BRnUiBzTYZ pic.twitter.com/DvodF5HXag
— Ukraine News 🇺🇦 (@Ukrainene) September 26, 2023
Παράλληλα, οι παρατηρητές ανέφεραν συγκέντρωση στρατευμάτων του Αζερμπαϊτζάν κατά τη διάρκεια του αποκλεισμού, το οποίο διέψευσε το Μπακού.
Οι ελπίδες ότι οι εντάσεις μπορεί να εκτονωθούν ήρθαν όταν ένας μικρός αριθμός φορτηγών βοήθειας που διαχειριζόταν η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού επετράπη να εισέλθουν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ στα μέσα Σεπτεμβρίου μέσω του διαδρόμου Λατσίν και, χωριστά, του δρόμου Αχντάμ από το Αζερμπαϊτζάν.
Ωστόσο, η διατήρηση των συγκοινωνιακών συνδέσεων, ιδίως ο διάδρομος του Λατσίν, βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στην παρουσία Ρώσων ειρηνευτικών δυνάμεων που έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή από το 2020.
Με τον πόλεμο που εξαπέλυσε η Ρωσία στην Ουκρανία, η προσοχή της και οι στρατιωτικοί της πόροι επικεντρώθηκαν στην εισβολή με τον Αρμένιο πρωθυπουργό να δηλώνει ότι η Ρωσία «αυθόρμητα εγκαταλείπει την περιοχή».
Οι πόλεμοι στη διάρκεια των χρόνων
Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν έχουν εμπλακεί σε δύο πολέμους για το Ναγκόρνο Καραμπάχ μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, τρεις δεκαετίες πριν. Σήμερα, η κατάσταση παραμένει έκρυθμη.
Το Ναγκόρνο Καραμπάχ είναι μία ορεινή περιοχή που βρίσκεται εντός του Αζερμπαϊτζάν και βάσει του διεθνούς δικαίου αναγνωρίζεται ως μέρος του.
Οι Αρμένιοι όμως την ονομάζουν Αρτσάχ και αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των περίπου 120.000 κατοίκων της περιοχής. Διαθέτουν τη δική τους αυτόνομη διοίκηση σε αυτή, η οποία διατηρεί στενούς δεσμούς με την Αρμενία χωρίς όμως να αναγνωρίζεται, επισήμως, από το Γερεβάν. Και οι δύο πλευρές διεκδικούν βαθύτατους ιστορικούς δεσμούς με το Ναγκόρνο-Καραμπάχ το οποίο επί Σοβιετικής Ένωσης έγινε αυτόνομη περιοχή εντός της δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν. H Αρμενία δεν αναγνώρισε ποτέ την ανεξαρτησία της περιοχής και παραμένει ο βασικός οικονομικός και στρατιωτικός υποστηρικτής της.
Ο πρώτος πόλεμος του Καραμπάχ ξέσπασε το 1988 και διήρκησε έως το 1994. Σχεδόν 30.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και περισσότεροι από ένα εκατομμύριο εκτοπίστηκαν. Οι περισσότεροι εξ αυτών ήταν Αζέροι που εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους όταν η πλευρά των Αρμενίων ήλεγχε πλέον το Ναγκόρνο-Καραμπάχ καθώς επίσης και τμήματα από επτά περιοχές γύρω από αυτό.
Το 2020 το Μπακού ξεκίνησε στρατιωτική επιχείρηση η οποία εξελίχθηκε στον δεύτερο πόλεμο του Καραμπάχ ο οποίος έσπασε γρήγορα την αρμενική άμυνα. Εντός 44 ημερών, και σχεδόν 6.500 νεκρούς αργότερα, το Αζερμπαϊτζάν πήρε πίσω τις επτά περιοχές και το 1/3 του Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Κατά τους αναλυτές, κομβικής σημασίας στη νίκη του Μπακού ήταν η χρήση των drones από την Τουρκία και το Ισραήλ.
Η Ρωσία η οποία έχει αμυντική συνθήκη με την Αρμενία αλλά και καλές σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν, διαπραγματεύτηκε την κατάπαυση του πυρός. Η συμφωνία προέβλεπε περίπου 2.000 μέλη των ρωσικών ειρηνευτικών στρατευμάτων να αναπτυχθούν στο Καραμπάχ για να φρουρούν τον μοναδικό δρόμο που απέμεινε να συνδέει τον θύλακα με την Αρμενία - τον λεγόμενο διάδρομο του Λατσίν. Το Γερεβάν όμως επικρίνει τη Μόσχα ότι δεν τηρεί τη δέσμευσή της ενόσω η ένταση στην περιοχή παρέμενε οξυμένη και οι διαπραγματεύσεις για την υπογραφή ειρηνευτικής συμφωνίας δεν προχωρούσαν.
Τον Φεβρουάριο του 1992, κάτοικοι της πόλης Khojaly του Αζερμπαϊτζάν, που βρίσκεται στην περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ, σκοτώθηκαν από τις αρμενικές δυνάμεις, με τη βοήθεια ορισμένων ρωσικών στρατευμάτων. Περισσότεροι από 600 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, σύμφωνα με το Αζερμπαϊτζάν. Η Αρμενία αμφισβητεί τον αριθμό των θανάτων.
Με τα χρόνια, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από ένα εκατομμύριο εκτοπίστηκαν εν μέσω αναφορών για εθνοκάθαρση και σφαγές που διαπράχθηκαν και από τις δύο πλευρές.
Ο πρώτος πόλεμος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ έληξε με μια κατάπαυση του πυρός με τη μεσολάβηση της Ρωσίας το 1994, αφού οι αρμενικές δυνάμεις είχαν αποκτήσει τον έλεγχο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και των περιοχών που γειτνιάζουν με αυτό.
Σύμφωνα με τη συμφωνία, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ παρέμεινε μέρος του Αζερμπαϊτζάν, αλλά έκτοτε αποτελεί αυτόνομη περιοχή, που διοικείται από Αρμένιους και υποστηρίζεται από την αρμενική κυβέρνηση.
Ποιους υποστηρίζουν η Ρωσία και η Τουρκία
Οι περιφερειακές δυνάμεις έχουν εμπλακεί σε μεγάλο βαθμό στη σύγκρουση όλα αυτά τα χρόνια.
Η Τουρκία έχει στενούς πολιτιστικούς και ιστορικούς δεσμούς με το Αζερμπαϊτζάν. Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar τουρκικής κατασκευής λέγεται ότι έπαιξαν κρίσιμο ρόλο στις μάχες το 2020, επιτρέποντας στο Αζερμπαϊτζάν να κάνει εδαφικά κέρδη.
Η Αρμενία, από την άλλη, είχε παραδοσιακά καλές σχέσεις με τη Ρωσία. Υπάρχει μια ρωσική στρατιωτική βάση στην Αρμενία, και οι δύο είναι μέλη της στρατιωτικής συμμαχίας του Οργανισμού Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO) έξι πρώην σοβιετικών κρατών.
Αλλά οι σχέσεις μεταξύ Αρμενίας και Ρωσίας έχουν επιδεινωθεί από τότε που ο Νικόλ Πασινιάν, ο οποίος ηγήθηκε τεράστιων αντικυβερνητικών διαδηλώσεων το 2018, έγινε πρωθυπουργός της Αρμενίας.
Πρόσφατα είπε ότι η εξάρτηση της Αρμενίας στη Ρωσία ως μοναδική πηγή ασφάλειας ήταν ένα "στρατηγικό λάθος".
Η Αρμενία ανακοίνωσε στη συνέχεια αυτό το μήνα ότι φιλοξενούσε κοινές ασκήσεις με αμερικανικές δυνάμεις, γεγονός που επικρίθηκε από τη Μόσχα ως "μη φιλικά βήματα".
Ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν αρνήθηκε ότι η Αρμενία είχε διακόψει τη συμμαχία της με τη Ρωσία, αλλά δήλωσε ότι το Ερεβάν «αναγνώρισε ουσιαστικά» την κυριαρχία του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
«Αν η ίδια η Αρμενία αναγνωρίζει ότι το Καραμπάχ είναι μέρος του Αζερμπαϊτζάν, τι θα έπρεπε να κάνουμε;» είπε κατά τη διάρκεια οικονομικού φόρουμ στο Βλαδιβοστόκ.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
