Κίνα – Ρωσία: «Φίλοι για πάντα»; Οι ομοιότητες και οι σημαντικές διαφορές

Κόσμος 22:41, 11.03.2023

Λόγω τεταμένων σχέσεων με την Ευρώπη, η Μόσχα ενισχύει την «στρατηγική συμμαχία» με την Κίνα. Όμως το Πεκίνο έχει τη δική του ατζέντα και προτάσσει δικά του συμφέροντα

Ασυνήθιστα υψηλοί τόνοι απέναντι στην Ουάσιγκτον στη φετινή σύνοδο του Εθνικού Λαϊκού Κογκρέσου της Κίνας: Λίγο πριν επικυρωθεί η τρίτη θητεία του, ο πρόεδρος Σι Τζιπίνγκ κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι «καταπιέζουν» και «περικυκλώνουν» τη χώρα του, καλεί την κομμουνιστική ηγεσία να ανταποκριθεί στις «πρωτοφανείς προκλήσεις» των καιρών και δηλώνει ότι «η Κίνα πρέπει να βρει το θάρρος να αγωνιστεί». Την ίδια στιγμή ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Τσιν Γκανγκ απηύθυνε προειδοποίηση στην Ουάσιγκτον να αποφευχθεί μία «σύγκρουση με ολέθριες συνέπειες».

Τις ίδιες απειλές θα μπορούσε να έχει εκστομίσει και ο Ρώσος πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν. Το Κρεμλίνο δικαιολογεί την εισβολή στην Ουκρανία ως αγωνιστική απάντηση στο ΝΑΤΟ, τις ΗΠΑ και γενικώς «τη Δύση», ενώ η Κίνα φαίνεται δεκτική στην επιχειρηματολογία αυτή, χωρίς πάντως να την υιοθετεί πλήρως.

Περίπου την ίδια ηλικία έχουν ο Πούτιν (70 ετών) και ο Σι Τζιπίνγκ (69 ετών). Και οι δύο έχουν επιλέξει ένα αυταρχικό, σχεδόν δικτατορικό μοντέλο διακυβέρνησης. Τα τελευταία δέκα χρόνια συναντήθηκαν περίπου 40 φορές. Δεν κουράζονται να επαναλαμβάνουν τα περί «φιλίας» και «στρατηγικής συμμαχίας» των δύο χωρών. Απορρίπτουν τη μεταπολεμική τάξη πραγμάτων, που βασίζεται σε συγκεκριμένους κανόνες, ενώ φιλοδοξούν να αναχαιτίσουν την «κυριαρχία» που θεωρούν ότι επιδιώκει η Δύση.

Αλληλένδετες οικονομίες

Υπάρχουν βέβαια σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις δύο χώρες. Με κριτήριο το ΑΕΠ η Κίνα είναι η δεύτερη σε μέγεθος οικονομία στον κόσμο, με εξαιρετικές εξαγωγικές επιδόσεις.
Η ρωσική οικονομία είναι δέκα φορές πιο ασθενής, καθώς βασίζεται κυρίως στην εξόρυξη και εξαγωγή πρώτων υλών. Όλες οι προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό της έχουν αποτύχει.Ο Πούτιν πόνταρε στον πόλεμο, αλλά έπεσε έξω από κάθε άποψη, σε πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο. Η ενότητα της Δύσης, που κατάφερε να απεξαρτηθεί από τα ορυκτά καύσιμα της Ρωσίας μέσα σε λίγους μήνες, αναγκάζει τώρα τον Πούτιν να αναζητήσει αγορές αλλού και πρωτίστως στην Κίνα.

Ο ίδιος δεν έχει άλλες επιλογές, σε αντίθεση με το Πεκίνο, που επωφελείται από την κατάσταση και εξασφαλίζει προνομιακές τιμές για την αγορά ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου. Όσο περισσότερο διαρκεί αυτή η σχέση εξάρτησης, τόσο το καλύτερο για το Πεκίνο.

O Σι Τζιπίνγκ μπορεί να απειλεί τους Αμερικανούς, αλλά διατηρεί πάντα ανοιχτό το ενδεχόμενο συμβιβασμού. Και μπορεί η «στρατηγική μηδενικής ανοχής» απέναντι στην πανδημία του κορωνοϊού να εξασθενεί τις προοπτικές ανάκαμψης, αλλά τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι η κινεζική οικονομία σταθεροποιείται. Ο Σι Τζιπίνγκ δεν έχει λόγο, ούτε συμφέρον, να επιδιώκει έναν εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ ή με την Ευρώπη. Είναι όμως και αρκετά ευφυής για να μην ταπεινώνει δημοσίως τη Ρωσία.

Πρότυπο η αμερικανική οικονομία;

Οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν ότι στα επόμενα χρόνια το βιοτικό επίπεδο στη Ρωσία θα μειωθεί σημαντικά. Ένας από τους λόγους είναι ότι, μετά την εισβολή στην Ουκρανία, εκατοντάδες χιλιάδες στελέχη πληροφορικής εγκατέλειψαν τη Ρωσία, αναζητώντας μία καλύτερη ζωή. Ο Πούτιν μπορεί να αδιαφορεί για την οικονομική κατάρρευση της χώρας του, αλλά ο Σι Τζιπίνγκ ακολουθεί εντελώς διαφορετική στρατηγική. Στόχος του ήταν και παραμένει να ισοφαρίσει τις επιδόσεις της αμερικανικής οικονομίας και, αν μπορεί, να τις ξεπεράσει κάποτε.

Πρόσφατη μελέτη του γερμανικού Ιδρύματος Επιστήμης και Πολιτικής (SWP) στο Βερολίνο υπενθυμίζει μία επίσκεψη του ανερχόμενου στην ιεραρχία Σι Τζιπίνγκ στις ΗΠΑ το 2012. Την εποχή εκείνη μιλούσε για «ένα νέο είδος σχέσεων ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις του 21ου αιώνα» με τις ΗΠΑ και την Κίνα να συνομιλούν ως ίσος προς ίσον. Στη Ρωσία δεν αναφέρθηκε καν.

Εν τω μεταξύ η κινεζική ηγεσία εγκωμιάζει τη Μόσχα ως τον «πιο σημαντικό στρατηγικό εταίρο» του Πεκίνου. Προς το παρόν τις δύο χώρες ενώνει κυρίως η αντιπαλότητα με τις ΗΠΑ, στην οποία ωστόσο η Κίνα δεν αναλαμβάνει ενεργό ρόλο. Όπως υποστηρίζει ο Κινέζος αναλυτής Γουάν Τσουτόνγκ στην έκθεση του ιδρύματος SWP αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει, «εκτός αν οι ΗΠΑ αποφάσισουν να παράσχουν στρατιωτική βοήθεια για την ανεξαρτησία της Ταϊβάν».