Αυτό που επιχείρησε ανεπιτυχώς μια λαϊκή εξέγερση το 2011 επιτεύχθηκε το 2024 στη Συρία. Η πτώση του δικτατορικού καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ είναι ένα εντυπωσιακό παράδειγμα της διασύνδεσης των αναταραχών που συγκλονίζουν τον κόσμο. Η πτώση του προήλθε από την αποδυνάμωση -σε δύο διαφορετικά αλλά αλληλένδετα μέτωπα- των κύριων συμμάχων του. Η Ρωσία υφίσταται την τεράστια φθορά από την εισβολή της στην Ουκρανία. Το Ιράν και η Χεζμπολάχ έχουν αποδυναμωθεί από τα χτυπήματα του Ισραήλ στην αντίδρασή του στην επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023.
Το Ιράν, όπως είναι γνωστό, παρέχει σημαντική στρατιωτική υποστήριξη στο Κρεμλίνο στην παράνομη επίθεσή του στην Ουκρανία. Και τα δύο κράτησαν το καθεστώς Άσαντ όρθιο για χρόνια.
Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος υποστηρικτής τόσο της Ρωσίας, όσο και του Ιράν, από το οποίο αγοράζει μεγάλες ποσότητες πετρελαίου, παρακάμπτοντας τις αμερικανικές κυρώσεις. Αλλά το καθεστώς Άσαντ ήταν εντελώς σάπιο και μια πολύ αποδυναμωμένη Ρωσία και ένα Ιράν δεν μπορούσαν πλέον να το στηρίξουν. Οι αντίπαλοί του -ένα μείγμα παραγόντων που περιλαμβάνει ριζοσπάστες ισλαμιστές και πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από την Τουρκία- τα καταλάβαιναν όλα αυτά πολύ καλά.
Τα πρόσφατα γεγονότα θα έχουν τεράστιες γεωπολιτικές συνέπειες που μπορεί να φαίνονται περιφερειακές με την πρώτη ματιά, αλλά στην πραγματικότητα έχουν παγκόσμια εμβέλεια. Πρώτον, επειδή διακόπτεται η εδαφική συνέχεια του «Άξονα της Αντίστασης». Η Τεχεράνη ήταν σε θέση να υπολογίζει σε μια ρευστή προβολή προς τη Μεσόγειο χάρη σε ένα Ιράκ στα χέρια σιιτικών φατριών, τη Συρία του Άσαντ και τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο. Το ζήτημα περιπλέκει την ικανότητα ανεφοδιασμού της λιβανέζικης σιιτικής πολιτοφυλακής. Δεύτερον, επειδή επηρεάζει την προβολή στην περιοχή της Ρωσίας, η οποία διέθετε αεροπορικές και ναυτικές βάσεις στη Συρία χάρη στην πλήρη συνενοχή του Άσαντ. Και, επιπλέον, μετακινεί το έδαφος κάτω από τα πόδια άλλων μελών του «Άξονα της Αντίστασης».
Αυτές οι προϋποθέσεις σκιαγραφούν προοπτικές παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Η πρώτη είναι το νέο κίνητρο για το Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Αυτή η πορεία θα ήταν εξαιρετικά ανησυχητική, και μάλιστα αν αναλογιστεί κανείς ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα βρίσκεται σύντομα στον Λευκό Οίκο. Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, ο Τραμπ αποσύρθηκε από το πυρηνικό σύμφωνο που σφράγισε ο Ομπάμα και δεν φαίνεται να αναδεικνύεται σε ιδιαίτερα σταθερό διαχειριστή αυτής της κατάστασης.
Το δεύτερο μέρος που πρέπει να έχουμε κατά νου είναι η Υεμένη, μια άλλη ασταθής χώρα όπου οι Χούτι, μέλη του αποδυναμωμένου Άξονα, θα μπορούσαν να υποστούν τις συνέπειες της μεταβαλλόμενης ισορροπίας δυνάμεων στην περιοχή. Η θέση της σε μια στρατηγική θαλάσσια οδό προσδίδει παγκόσμια σημασία σε αυτή την αστάθεια, με την Κίνα να είναι ένας ιδιαίτερα ενδιαφερόμενος παίκτης, καθώς πολλές από τις εξαγωγές της περνούν από εκεί, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η οικονομία της χάνει έδαφος.
Οι ΗΠΑ δεν έχουν την επιρροή που είχαν σε άλλες χρονικές περιόδους. Οι ενέργειές τους -από την παράνομη εισβολή στο Ιράκ το 2003 μέχρι την υποστήριξή τους στις ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις- και η ανάγκη τους να επικεντρωθούν σε άλλα μέτωπα έχουν διαβρώσει την προβολή τους στην περιοχή τις τελευταίες δεκαετίες. Είναι, όμως, προβλέψιμο ότι ο Τραμπ θα δώσει ισχυρή υποστήριξη στα αποικιοκρατικά σχέδια του Ισραήλ και σε μια συνεννόηση μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας. Η Ρωσία είναι ανίκανη να προβάλει επιρροή. Και μια Κίνα που αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται να σπαταλήσει τη δύναμή της σε αυτή την πυριτιδαποθήκη.
Η πτώση του Άσαντ είναι μια υπενθύμιση ότι σε περιόδους μεγάλης γεωπολιτικής αναταραχής, οι αλλαγές μπορεί να είναι απρόβλεπτες και απότομες. Καθεστώτα που φαίνονταν σχετικά σταθερά μπορούν να καταρρεύσουν μέσα σε λίγες ημέρες. Καταστάσεις που ισχύουν εδώ και δεκαετίες, όπως η κρίση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, μπορούν επίσης να επιλυθούν μέσα σε λίγες ημέρες. Ζούμε σε μια κατάσταση βαθιάς αναταραχής.
Υπάρχουν λόγοι να πιστεύουμε ότι η αναταραχή στη Μέση Ανατολή δεν έχει τελειώσει. Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει καταστήσει σαφές ότι έχει ένα σχέδιο για την αναδιοργάνωση της περιφερειακής σκακιέρας. Έχει αφήσει να εννοηθεί ότι η αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν θα μπορούσε να έρθει νωρίτερα από ότι πολλοί περιμένουν. Ο χρόνος θα δείξει. Αλλά αυτό που είναι σαφές είναι ότι το μίσος που δημιούργησε με τη βάρβαρη αντίδρασή του στην επίθεση της Χαμάς δεν θα εξαφανιστεί. Είναι ένα ακόμη στοιχείο της αναταραχής που προκαλούν οι αλληλένδετες κρίσεις.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
