Το 2024 είδε τις παγκόσμιες συγκρούσεις να θερμαίνονται και τη διεθνής τάξη να δοκιμάζεται όσο ποτέ άλλοτε. Ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα κόστισε δεκάδες χιλιάδες ζωές και επεκτάθηκε στον Λίβανο, ενώ η Ουκρανία εξαπέλυσε επιθέσεις εντός της Ρωσίας. Επίσης, μεγάλο μέρος της υποσαχάριας Αφρικής καταστράφηκε από μάχες μεταξύ κυβερνητικών δυνάμεων, πολιτοφυλακών και εξτρεμιστικών ομάδων, και έθνη όπως η Μιανμάρ και το Σουδάν έχουν πληγεί από εμφύλιο πόλεμο.
Αλλά τώρα αναδύεται ένα νέο πεδίο μάχης, με τις υπερδυνάμεις του κόσμου να προετοιμάζονται για να αντιμετωπίσουν η μία την άλλη προκειμένου να αποκτήσουν τον έλεγχο σε μια νέα στρατηγική περιοχή, την Αρκτική. Παρά την άνευ προηγουμένου αλλοίωση που υφίσταται λόγω της κλιματικής αλλαγής και το λιώσιμο των πάγων, ένας θησαυρός αναξιοποίητων φυσικών πόρων ξεκλειδώνεται δίνοντας παράλληλα τη δυναντότητα ανάπτυξης νέων εμπορικών δρόμων και ταυτόχρονα περιφερειακής υπεροχής.
Δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη λοιπόν, το γεγονός ότι οι μεγάλες στρατιωτικές και οικονομικές δυνάμεις του κόσμου, η Ρωσία , η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες - καθώς και άλλα κράτη της Αρκτικής - σχεδιάζουν αυτή την στιγμή πώς θα επωφεληθούν καλύτερα στην συγκεκριμένη περιοχή.
Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ξεκάθαρα την επιθυμία του να υποτάξει τη Γροιλανδία - τα δύο τρίτα της οποίας βρίσκονται εντός του Αρκτικού Κύκλου - στις ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι ο έλεγχος του «στρατηγικά τοποθετημένου» έθνους είναι ζωτικής σημασίας για «σκοπούς εθνικής ασφάλειας».
Η Γροιλανδία είναι επίσης μια βασική τοποθεσία στον «Πολικό Δρόμο του Μεταξιού» της Κίνας, ένα σχέδιο για την επέκταση της οικονομικής επιρροής της στην περιοχή. Οι Κινέζοι ενδιαφερόμενοι έχουν αξιώσεις για το μεγάλο κοίτασμα σπάνιων γαιών της Γροιλανδίας «Kvanefjeld», το οποίο διαθέτει τεράστια αποθέματα ουρανίου και το οποίο έχει τεθεί υπό έλεγχο από τις ΗΠΑ.
Η Μόσχα από την πλευρά της έδωσε την δική της απάντηση στον Ντόναλντ Τραμπ χαρακτηρίζοντάς τα σχόλιά του ως «δραματική εξέλιξη» και επιμένοντας ότι η Αρκτική είναι «μια ζώνη των εθνικών και στρατηγικών μας συμφερόντων».
Με ορισμένους από τους κορυφαίους αναλυτές στον κόσμο να προειδοποιούν για το ενδεχόμενο μιας νέας καυτής σύγκρουσης στην περιοχή, το ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί είναι τόσο σημαντική η περιοχή της Αρκτικής και πώς θα μπορούσε να προκύψει μια τέτοια σύγκρουση.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η Αρκτική;
Η Αρκτική, ήταν κάποτε μια παγωμένη έρημος. Ωστόσο, αποδεικνύεται με ταχύτατατους ρυθμούς ένα hotspot, κυρίως λόγω των απίστευτων αποθεμάτων πόρων που κρύβονται κάτω από τον παγετό.
Τα τεράστια κομμάτια πάγου που πλέον υποχωρούν λόγω της κλιματικής αλλαγής, αποκαλύπτουν τεράστια αποθέματα ζωτικών πόρων. Το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ εκτιμά ότι η Αρκτική κατέχει περίπου 90 δισεκατομμύρια βαρέλια (περίπου 15%) των μη ανακαλυφθέντων συμβατικών πόρων πετρελαίου στον κόσμο και περίπου 40 δισεκατομμύρια βαρέλια (περίπου 30%) μη ανακαλυφθέντους συμβατικούς πόρους φυσικού αερίου.
Επιπλέον, η περιοχή είναι γεμάτη με εξαιρετικά σπάνια ορυκτά σπάνιων γαιών, που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της παραγωγής σύγχρονης τεχνολογίας μπαταριών και μικροτσίπ.
Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο της Αρκτικής είναι ότι διαθέτει συνθήκες ιδανικές για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η τεράστια έκταση είναι ώριμη για την κατασκευή ηλιακών συλλεκτών και ανεμογεννητριών και οι τεράστιες θάλασσες προσφέρουν ευκαιρίες στους θαλάσσιους στρόβιλους να παράγουν υδροηλεκτρική ενέργεια. Χώρες όπως η Ισλανδία και η Φινλανδία αξιοποιούν ήδη υδροηλεκτρική, αιολική και γεωθερμική ενέργεια για να ικανοποιήσουν σχεδόν όλες τις ενεργειακές τους ανάγκες παράλληλα με την πυρηνική ενέργεια.
Επιπλέον, η αυξανόμενη προσβασιμότητα στις ήδη υπάρχουσες εμπορικές οδούς όπως η Βόρεια Θαλάσσια Διαδρομή (NSR) - ή η πιθανότητα ανάπτυξης νέων εμποριών οδών όπως η Transpolar Sea Route (TSR) - θα μπορούσαν να μειώσουν σημαντικά τους χρόνους αποστολής εμπορευμάτων όπως και τη χρήση καυσίμων. Έτσι, η ναυτιλία μέσω της Αρκτικής αποτελεί μια εξαιρετικά ελκυστική πρόταση για το παγκόσμιο εμπόριο με τεράστια οικονομικά οφέλη για τις εμπλεκόμενες χώρες.
Η Ρωσία είναι ήδη μπροστά
Και ενώ η Δύση αντιμετωπίζει πολυάριθμες προκλήσεις για να διεκδικήσει τα συμφέροντά της στην περιοχή, η Ρωσία, η οποία έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή της Αρκτικής, ήδη κυριαρχεί στην κούρσα της διεκδίκησης.
Ένας από τους βασικούς τομείς στους οποίους η Ρωσία έχει πρωτοστατήσει είναι η τεχνολογία παγοθραυστικών. Τα παγοθραυστικά είναι απαραίτητα εργαλεία για την πλοήγηση στα παγωμένα νερά της Αρκτικής και η Ρωσία διαθέτει τον μεγαλύτερο και πιο προηγμένο στόλο στον κόσμο, αποδεικνύοντας τη δέσμευσή της να ελέγχει νέες ναυτιλιακές διαδρομές και να εκμεταλλεύεται νέες αρένες για εξόρυξη πόρων.
«Η Ρωσία έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα [στην Αρκτική] με δεκάδες ενεργά παγοθραυστικά. Η Κίνα δημιουργεί επίσης τον στόλο της», δήλωσε ο αμυντικός αναλυτής της RAND Europe και ειδικός σε θέματα ασφάλειας, Nicolas Jouan.
«Το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ έχουν αντίστοιχα ένα και δύο ενεργά παγοθραυστικά. Αυτό είναι πιθανώς το βασικό χάσμα δυνατοτήτων μεταξύ του ΝΑΤΟ και των ανταγωνιστών του αυτή τη στιγμή» υπογράμμισε.
Την ίδια ώρα, η Ρωσία έχει επενδύσει τεράστια κεφάλαια στην ανάπτυξη στρατιωτικών υποδομών στον Αρκτικό Κύκλο ήδη από το 2014. Περισσότερες από 50 βάσεις της επί εποχής σοβιετικής ένωσης συμπεριλαμβανομένων αεροδρομίων, σταθμών ραντάρ, εμπορικά λιμάνια, βάσεις εκτόξευσης πυραύλων και ναυπηγεία έχουν ανακαινιστεί, ενώ άλλες - συμπεριλαμβανομένων δεκάδων αεροδρομίων στη χερσόνησο Κόλα - περίπου 200 μίλια ανατολικά της Φινλανδίας - επεκτάθηκαν για να φιλοξενήσουν μεγαλύτερες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων πυρηνικών βομβαρδιστικών και πυραύλων. Ορισμένα έχουν προσαρμοστεί για να στεγάσουν την τελευταίας τεχνολογίας στρατιωτική τεχνολογία της Μόσχας όπως το κοσμοδρόμιο Plesetsk. Αλλά ακόμα και το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας είναι ενσωματωμένο στον Βόρειο Στόλο της - η έδρα του οποίου βρίσκεται στο Severomorsk, μια πόλη εντός του Αρκτικού Κύκλου.
Η Ρωσία ωστόσο, δεν στοχεύει μόνο στο να ενισχύει τις τεχνολογικές και στρατιωτικές της ικανότητές της στο βορρά. Παράλληλα, εργάζεται για να αποσταθεροποιήσει τις επιχειρήσεις άλλων χωρών της Αρκτικής μέσω ενός μείγματος κυβερνοεπιθέσεων και εκστρατειών παραπληροφόρησης. Η Αλάσκα, η Νορβηγία, ο Καναδάς και η Φινλανδία έχουν υποστεί μια σειρά από κυβερνοεπιθέσεις, ενώ η Ισλανδία και η Γροιλανδία έχουνε πίσης αναφέρει αύξηση της «ύποπτης κίνησης στο Διαδίκτυο» από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Υπάρχει επίσης η πιθανότητα η Μόσχα να αναπτύξει υποβρύχια και υποβρύχια ρομπότ με σκοπό να διακόψει ζωτικής σημασίας υποθαλάσσια καλώδια οπτικών ινών, προκαλώντας μια άνευ προηγουμένου ζημιά και διακοπή στις δυτικές υποδομές και επικοινωνίες εν μέσω κλιμάκωσης μελλοντικών συγκρούσεων.
Όσον αφορά το εμπόριο και την εξόρυξη πόρων, η Ρωσία διεκδικεί την κυριότητα και τον έλεγχο της πλειονότητας της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής, της πιο προσπελάσιμης ναυτιλιακής διαδρομής της Αρκτικής που θα μπορούσε να γίνει μια νέα οδός για το διεθνές εμπόριο.
Η Κίνα προσπαθεί να αποκτήσει δύναμη
Και καθώς η Ρωσία προσπαθεί να εδραιώσει την ήδη σημαντική παροσία της στην περιοχή, η Κίνα η οποία διαθέτει τον μεγαλύτερο στρατό στον κόσμο σε προσωπικό, αυτοχαρακτηρίζεται ως «ένα κράτος κοντά στην Αρκτική».
Παρά το γεγονός ότι δεν έχει κανένα δικαίωμα κυριαρχίας σε οποιαδήποτε αρκτικά ύδατα ή υφαλοκρηπίδες, η Κίνα χαρακτηρίζεται ως «παρατηρητής» στο Αρκτικό Συμβούλιο. Το Αρκτικό Συμβούλιο είναι μια ομάδα που αποτελειται από 8 κράτη, από τον Καναδά, τη Δανία (μέσω Γροιλανδίας), τη Φινλανδία, την Ισλανδία, τη Νορβηγία, Ρωσία, Σουηδία και Ηνωμένες Πολιτείες. Για αυτούς τους λόγους, οι προσπάθειες της Κίνας να διεκδικήσει την Αρκτική είναι εντελώς άδικες στα μάτια πολλών.
Αλλά το Πεκίνο έχει τόσο τα μέσα όσο και τα κίνητρα για να γίνει σημαντικός παίκτης στην ανάπτυξη της Αρκτικής και στον αγώνα για την πρόσβαση στους φυσικούς πόρους και τις εμπορικές οδούς της. Με το θιβετιανό οροπέδιο στα δυτικά και τα νότια της χώρας να καλύπτεται από πάγο όλο το χρόνο, το Πεκίνο έχει επενδύσει πολλά στην ανάπτυξη υποδομών που έχουν σχεδιαστεί για να λειτουργούν σε συνθήκες παγετού και βρίσκεται στη διαδικασία κατασκευής περισσότερων παγοθραυστικών για να προσθέσει στον ανερχόμενο στόλο της.
Δεδομένης επίσης της εξάρτησης του Κρεμλίνου από την Κίνα ως οικονομικό και εμπορικό εταίρο και βασικό πολιτικό σύμμαχο, ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα μπορούσε να επιδιώξει να προσφέρει στον Κινέζο Πρόεδρο Σι Τζιπίνγκ ευνοϊκές συμφωνίες για πρόσβαση σε μια περιοχή όπου δεν έχει ξεκάθαρη εδαφική αξίωση. Μια τέτοια τοποθεσία είναι το Στενό της Μαλάκα - ένα στρατηγικό σημείο που συνορεύει με την Ινδονησία, τη Μαλαισία και τη Σιγκαπούρη, οι οποίες συνεργάζονται με τις ΗΠΑ.
Επίσης η Κίνα, ακολουθώντα τα χνάρια της Ρωσίας έχει αγοράσει ακίνητα σε χώρες της Αρκτικής και διατηρεί επίσης μια σειρά από δορυφορικές βάσεις και συστοιχίες κεραιών. Φαινομενικά πρόκειται για εξοπλισμό που χρησιμεύει για ερευνητικούς σκοπούς, αλλά είναι πιθανόν να έχουν διπλή στρατιωτική χρήση.
Η Κίνα υποστηρίζει επίσης, μαζί με άλλες χώρες, ότι θα πρέπει να συμμετάσχει σε συζητήσεις υψηλότερου επίπεδο όσον αφορά τον οικολογικό αντίκτυπο της ανάπτυξης της Αρκτικής, λόγω των πιθανών συνεπειών που μπορεί να προκαλέσει η άνοδος της στάθμης της θάλασσας σε παράκτιες πόλεις της όπως η Σαγκάη.
Μπορούν τα κράτη της Αρκτικής να συσπειρωθούν;
Αν και η Αρκτική θα μπορούσε πολύ σύντομα να μετατραπεί σε ένα νέο πεδίο συγκρούσεων για το ποιός θα κυριαρχήσει στην περιοχή, επί του παρόντος δεν υπάρχει πραγματική σύγκρουση, ή ακόμη και φανερός ανταγωνισμός. Αλλά το status quo είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αλλάξει τα επόμενα χρόνια, καθώς η κλιματική αλλαγή συνεχίζει να διαβρώνει τον πάγο και η προοπτική αξιοποίησής της και του τι πραγματικά έχει να προσφέρει η Αρκτική γίνεται πιο απτή.
Πριν συμβεί αυτό, οι ειδικοί πιστεύουν ότι υπάρχει μια ευκαιρία για άλλα αρκτικά έθνη να συνεργαστούν και να αντισταθμίσουν αποτελεσματικά κάθε απειλή που μπορεί να προκύψει από την Ανατολή.
Εάν η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ προχωρήσει ανεμπόδιστα, τότε επτά από τα οκτώ κράτη της Αρκτικής θα είναι μέλη του μπλοκ. Αυτό θα μπορούσε να ενισχύσει σημαντικά την ικανότητα του Αρκτικού Συμβουλίου να παρουσιάσει μια πιο αυστηρή, πολυμερή προσέγγιση ασφάλειας για την αντιμετώπιση της ρωσικής τεχνολογικής και στρατιωτικής κυριαρχίας και να αναπληρώσει τις ελλείψεις οποιασδήποτε χώρας.
Πηγή: skai.grΔιαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
