Επιμέλεια: Εύη Απολλωνάτου
Οι εύθραυστες ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο απειλούνται από τον «πόλεμο» των γεωτρήσεων που έχει ξεσπάσει με μήλον της έριδος τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Το τελευταίο επεισόδιο με την υπογραφή του μνημονίου οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών που υπέγραψε ο Τούρκος πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν με την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας της Λιβύης θορύβησαν, εκτός από την Ελλάδα και την Κύπρο, όλες τις χώρες που διεκδικούν δικαιώματα εξόρυξης στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ το 2010 εκτίμησε ότι η Ανατολική Μεσόγειος διαθέτει κοιτάσματα που φτάνουν το 1,7 εκατ. βαρέλια πετρελαίου και τα 122 τρισ. έως 227 τρισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου. Υπολογίζεται ότι μόνο τα κοιτάσματα φυσικού αερίου αξίζουν με σημερινές τιμές στην αγορά περίπου στα 700 δισ. δολάρια.
Γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, ότι η εξόρυξη αυτών των κοιτασμάτων έχει την δυνατότητα να μεταμορφώσει τις οικονομίες των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και τον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη, καθώς η περιοχή έχει την δυνατότητα να γίνει μία από τις μεγαλύτερες ενεργειακές αγορές στον πλανήτη τα επόμενα 50 χρόνια.
Οι συγκρούσεις, όμως, των γεωπολιτικών συμφερόντων ενός μεγάλου αριθμού πρωταγωνιστών περιπλέκουν το σκηνικό. Το βασικό πρόβλημα για την εξόρυξη των συγκεκριμένων κοιτασμάτων είναι ότι δεν συμφωνούν όλες οι χώρες για την οριοθέτηση των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών τους και κυρίως αντιδρά η Τουρκία. Η κατάσταση περιπλέκεται και από το γεγονός ότι η Τουρκία, το Ισραήλ και η Συρία δεν έχουν υπογράψει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της Θάλασσας.
Μέχρι σήμερα οι συμφωνίες οριοθέτησης για τις ΑΟΖ που έχουν υπογραφεί είναι ανάμεσα στην Αίγυπτο και την Κυπριακή Δημοκρατία το 2003, τον Λίβανο και την Κυπριακή Δημοκρατία το 2007, την Κυπριακή Δημοκρατία με το Ισραήλ το 2010, της Τουρκίας με τα κατεχόμενα της Κύπρου το 2011, του Λιβάνου με την Συρία, και της Τουρκίας με την κυβέρνηση της Τρίπολης στην Λιβύη το 2019.
Η ανακάλυψη των πρώτων κοιτασμάτων και η επιθετικότητα της Τουρκίας στην Κύπρο
Τα πρώτα κοιτάσματα στην Ανατολική Μεσόγειο ανακαλύφθηκαν το 1999 και το 2000 ανοιχτά του Ισραήλ και το 2003 η πετρελαϊκή εταιρεία Shell ανακάλυψε κοιτάσματα φυσικού αερίου στα ανοιχτά της Αιγύπτου.
Τον Μάιο του 2007 η Κυπριακή Δημοκρατία ξεκίνησε τον πρώτο γύρω των αδειοδοτήσεων για τις έρευνες υδρογονανθράκων στα τεμάχια, 1, 2 και 4 έως 12. Το τεμάχιο 12 περιλαμβάνει το κοίτασμα Αφροδίτη, το οποίο εκτιμάται ότι περιέχει 3,6 έως 6 τρισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου. Τον Σεπτέμβριο του 2011 η αμερικανική εταιρεία Noble Energy ξεκίνησε την γεώτρηση στο τεμάχιο 12 γεγονός που οδήγησε την Τουρκία να υπογράψει τον καθορισμό ΑΟΖ με τα κατεχόμενα της Κύπρου.
Από το 2017 η Τουρκία ξεκίνησε να απειλεί με γεωτρήσεις την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τον Φεβρουάριο του 2018 η ιταλική πετρελαϊκή εταιρεία ΕΝΙ ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε κοιτάσματα φυσικού κοντά στο κοίτασμα «Καλυψώ» στο τεμάχιο 6, το οποίο διεκδικεί η Τουρκία. Η τρίτη μεγάλη ανακάλυψη κοιτάσματος έγινε τον Φεβρουάριο του 2019. Η αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία ExxonMobil βρήκε το μεγαλύτερο μέχρι στιγμής κοίτασμα στην κυπριακή ΑΟΖ εντός του τεμαχίου 10, το «Γλαύκος 1». Το συγκεκριμένο κοίτασμα υπολογίζεται ότι διαθέτει 5,5 έως 8 τρισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου και η συνολική αξία του εκτιμάται από την Λευκωσία ότι φτάνει τα 30 με 40 δισ. δολάρια.
«Κλειδί» η συμμαχία Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου
Η αντίστροφη μέτρηση για την υπογραφή του μνημονίου Τουρκίας-Λιβύης φαίνεται ότι ξεκίνησε στις αρχές του 2019 όταν πραγματοποιήθηκε η συνεδρίαση του «Φόρουμ Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου». Στο Φόρουμ συμμετείχαν η Ελλάδα, η Κύπρος, το Ισραήλ, η Αίγυπτος, η Ιταλία, η Ιορδανία αλλά και η Παλαιστινιακή Αρχή. Ωστόσο, εκτός του Φόρουμ έμειναν η Λιβύη, ο Λίβανος, η Συρία αλλά και η Τουρκία, οι οποίες διεκδικούν δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο και αυτό το γεγονός έχει ενοχλήσει και τις 4 χώρες.
Ιδιαίτερα την Τουρκία ενοχλεί η συμμαχία Ελλάδας και Κύπρου με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, η οποία διαθέτει το μεγαλύτερο μέχρι στιγμής κοίτασμα φυσικού αερίου στην Μεσόγειο, το Ζορ. Το κοίτασμα Ζορ, που ανακαλύφθηκε το 2015, εκτιμάται ότι έχει περίπου 30 τρισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου.
Εξαιρετικά σημαντικό ρόλο έχει και το Ισραήλ, καθώς είναι η μοναδική χώρα που αυτή τη στιγμή διαθέτει την τεχνική υποδομή έτοιμη προς χρήση για τις εξαγωγές των φυσικών πόρων.
Σύγκρουση Ισραήλ-Λιβάνου
Το 2009 και το 2010 αμερικανο-ισραηλινές κοινοπραξίες ανακάλυψαν στην θαλάσσια περιοχή ανοιχτά της Χάιφα τα κοιτάσματα Ταμάρ και Λεβιάθαν, τα οποία υπολογίζεται ότι διαθέτουν 26 τρισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, μπορούν να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες του Ισραήλ για τα επόμενα 30 χρόνια και να δώσουν ποσότητες για εξαγωγές.
Το πρόβλημα είναι ότι το Ισραήλ δεν έχει υπογράψει καμία συμφωνία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με τον Λίβανο, ο οποίος διεκδικεί μέρος των κοιτασμάτων.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.