Το 2024 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια χρονιά που μας δίνει μια ξεχωριστή αίσθηση déjà vu: Η Συρία ήταν ξανά στην επικαιρότητα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες έπρεπε να επικεντρωθούν ξανά στη μετανάστευση και, πέρα από τον Ατλαντικό, ο Ντόναλντ Τραμπ προετοιμάζεται για την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο, στέλνοντας περισσότερα κύματα σοκ στο πολιτικό κατεστημένο σε μια άνευ προηγουμένου χρονιά εκλογών.
Οι πόλεμοι που καθόρισαν το 2023 συνεχίζουν να μαίνονται, σε ορισμένες περιπτώσεις κλιμακώνονται, με μεγάλο κόστος για την ανθρώπινη ζωή.
Και, όπως δείχνουν τα γραφήματα που ακολουθούν, ακόμη και όλα αυτά θα μπορούσαν να επισκιαστούν από την απειλή που θέτει ένας κόσμος που γίνεται όλο και πιο ζεστός, ο οποίος φαίνεται πως θα καθορίσει το μέλλον της ανθρωπότητας. Παρά μια πληθώρα προειδοποιήσεων από επιστήμονες και διεθνείς οργανισμούς, οι χώρες εξακολουθούν να αποτυγχάνουν να περιορίσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη - και, αν γίνει πιστευτή η ρητορική του, η δεύτερη θητεία του Τραμπ θα μπορούσε να αποδυναμώσει περαιτέρω τη διεθνή προσπάθεια.
Πόλεμος, πόλεμος και άλλος πόλεμος
Με περισσότερους από 44.500 Παλαιστίνιους νεκρούς και άλλους 105.000 που υπολογίζεται ότι τραυματίστηκαν, σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας που ελέγχεται από τη Χαμάς, το κόστος του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς σε ανθρώπινες ζωές συνεχίζει να αυξάνεται.
Γεωχωρικοί αναλυτές εκτιμούν ότι σχεδόν το 60 τοις εκατό των κτιρίων στη Λωρίδα της Γάζας είχαν υποστεί ζημιές μέχρι τον Νοέμβριο του 2024, πράγμα που σημαίνει ότι 1,9 εκατομμύρια άνθρωποι δεν θα έχουν σπίτι να μείνουν.
Ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς αύξησε τις εχθροπραξίες σε ολόκληρη την περιοχή, με δολοφονίες και βομβαρδισμούς. Μετά από σχεδόν ένα χρόνο ανταλλαγής πυραυλικών επιθέσεων, η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ κορυφώθηκε τον Οκτώβριο, με την χερσαία εισβολή του Ισραήλ στο νότιο Λίβανο, αν και οι επιθέσεις μειώθηκαν σημαντικά μετά από μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός.
Αύξηση των εντάσεων
Στη Συρία, η δραματική ανατροπή του καθεστώτος του Μπασάρ Άσαντ, οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές στα αποθέματα όπλων της χώρας και η άφιξη χερσαίων δυνάμεων μέσω της αποστρατικοποιημένης ζώνης, αύξησε την αβεβαιότητα στην περιοχή.
Στην άλλη άκρη της Ευρώπης, ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία συνεχίζεται. Οι Ουκρανοί σημείωσαν κάποιες επιτυχίες το 2024, έγιναν κυρίαρχη δύναμη στη Μαύρη Θάλασσα παρά το μικρό ναυτικό της χώρας και ξεκίνησαν αντεπίθεση στην περιοχή Κουρσκ της Ρωσίας, τον Αύγουστο. Τελειώνουν όμως άσχημα αυτή τη χρονιά, έχοντας χάσει πολλά από τα εδαφικά τους κέρδη και έχοντας δει πολλούς από τους στρατιώτες τους να σκοτώνονται.
Αλλά η συνεχής πίεση της Ρωσίας έχει τεράστιο κόστος και για τα στρατεύματά της, με τους τελευταίους μήνες να είναι εξαιρετικά βάναυσοι. Το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου, μια δεξαμενή σκέψης των ΗΠΑ, υπολόγισε ότι υπήρχαν 53 Ρώσοι θύματα για κάθε τετραγωνικό χιλιόμετρο ουκρανικής επικράτειας που κατακτήθηκε μεταξύ Σεπτεμβρίου και Νοεμβρίου του 2024.
Έτος εκλογών
Με εκλογές σε περισσότερες από 60 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Βουλγαρίας, της Ινδίας, της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ, καθώς και για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το 2024 ήταν μια τεράστια εκλογική χρονιά. Καθώς οι δεξιές δυνάμεις εδραίωσαν, σε γενικές γραμμές, τη θέση τους στο πολιτικό ρεύμα, οι δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το TikTok, είχαν ολοένα και μεγαλύτερη επιρροή.
Σε πολλές από τις φετινές δημοσκοπήσεις φάνηκε η τάση της Ευρώπης προς τα δεξιά. Σε ορισμένες χώρες, ακροδεξιά κόμματα ανέβηκαν στην εξουσία. Σε άλλες, απέκτησαν μια θέση που τους επιτρέπει να ασκούν σημαντική πίεση στις κυβερνήσεις.
To Ευρωπαϊκό Κόμμα Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζιας Μελόνι αύξησε τη δύναμή του μετά τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του Ιουνίου. Η απόφαση σοκ του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να προκηρύξει πρόωρες εκλογές μετά τις εκλογές στην ΕΕ, βύθισε τη χώρα σε πολιτικό χάος.
Οι εκλογές, τα exit polls και οι έρευνες σε διάφορα μέρη του μπλοκ έδειξαν ότι οι νέοι ψηφοφόροι έριχναν όλο και περισσότερο την υποστήριξή τους στα ακροδεξιά κόμματα. Γερμανική έρευνα έδειξε την αυξανόμενη δημοτικότητα του κόμματος AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία) μεταξύ των νεότερων ψηφοφόρων της χώρας.
Η πρόβλεψη ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα κυριαρχούσε στον πλανήτη μας δεν επαληθεύτηκε - αλλά τα πρόσφατα γεγονότα μας πρόσφεραν μια ανατριχιαστική προεπισκόπηση .
Τον Δεκέμβριο, το ανώτατο δικαστήριο της Ρουμανίας ακύρωσε τις προεδρικές εκλογές, αφού ο υπερεθνικιστής αουτσάιντερ Cǎlin Georgescu κέρδισε τον πρώτο γύρο, επικαλούμενο στοιχεία για εκτεταμένη επιχείρηση επιρροής από το TikTok — που φέρεται να έγινε από τη Ρωσία.
Και ενώ το TikTok δεν έδωσε στις ακροδεξιές δυνάμεις της Ευρώπης μια απόλυτη νίκη στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του Ιουνίου, τους παρείχε μια τεράστια πλατφόρμα για να προσεγγίσουν νέους ψηφοφόρους.
Πανικός για τη μετανάστευση
Οι πόλεμοι και η πολιτική αστάθεια στη γειτονιά της ΕΕ, σε συνδυασμό με μια αξιοσημείωτη μετατόπιση του πολιτικού τοπίου προς τα δεξιά, επανέφεραν τη μετανάστευση στην ατζέντα των Ευρωπαίων ηγετών. Η αύξηση της υποστήριξης προς τα ακροδεξιά και τα αντιμεταναστευτικά κόμματα σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες οδήγησε τις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν όλο και πιο περιοριστικές πολιτικές.
Πέρασαν οι μέρες της πολιτικής της ελεύθερης εισόδου στην Ευρώπη για τους Σύρους πρόσφυγες, που συνοψίζεται από το σύνθημα της πρώην γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελας Μέρκελ «Μπορούμε να το κάνουμε!». Η διασφάλιση των συνόρων της Ευρώπης έχει γίνει η νούμερο 1 προτεραιότητα, και σε ορισμένα σημεία η πολιτική συζήτηση περιλαμβάνει την πλήρη απομάκρυνση των μεταναστών από την επικράτεια της ΕΕ.
Οι Βρυξέλλες δεν αποτέλεσαν εξαίρεση σε αυτήν την πραγματικότητα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που ανασυστάθηκε την 1η Δεκεμβρίου υπό την Πρόεδρο Ursula von der Leyen (η οποία επιβεβαιώθηκε από τη δεξιά πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο), έχει ήδη υποσχεθεί ότι θα σκληρύνει τη στάση της έναντι στη μετανάστευση. Πολιτικές που κάποτε θεωρούνταν περιθωριακές και ακραίες, όπως η δημιουργία «κόμβων επιστροφής» και «hot spots» σε τρίτες χώρες, όπου οι αιτούντες άσυλο περιμένουν να διεκπεραιωθούν τα αιτήματά τους, καθώς και οι αναγκαστικές απελάσεις, βρίσκονται τώρα σταθερά στο πολιτικό ρεύμα.
Το Σένγκεν —η μεγαλύτερη περιοχή ελεύθερων ταξιδιών στον κόσμο και κορωνίδα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης— πέφτει επίσης θύμα αντιμεταναστευτικού αισθήματος. Αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, επανέφεραν τους προσωρινούς συνοριακούς ελέγχους εντός της ζώνης, αναφέροντας τους κινδύνους για την ασφάλεια, την τρομοκρατία και τη μετανάστευση ως λόγους για τους νέους ελέγχους. Αυτοί οι περιορισμοί υποτίθεται ότι είναι προσωρινοί, αλλά ορισμένοι έχουν παραταθεί τόσες φορές που έχουν γίνει σχεδόν μόνιμοι.
Και τα προβλήματα της Ευρώπης δεν σταματούν εδώ…
Η ΕΕ έχει και άλλες ανησυχίες για το 2025. Με την απογοητευτική οικονομική ανάπτυξη, τα προβλήματα ανταγωνιστικότητας και έναν ταλαιπωρημένο βιομηχανικό τομέα, το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η Ευρώπη αυτή τη στιγμή είναι ένας εμπορικός πόλεμος.
Η απειλή του Τραμπ για δασμούς 10% σε όλα τα αγαθά και ένα τεράστιο 60% στα κινεζικά προϊόντα έχει φοβίσει τους Ευρωπαίους για πιθανές αρνητικές επιπτώσεις. Θα είναι ένας αγώνας για το μπλοκ να αντιμετωπίσει μια σύγκρουση μεταξύ των ΗΠΑ, του μεγαλύτερου εμπορικού εταίρου της ΕΕ, και της Κίνας, του δεύτερου μεγαλύτερου εμπορικού εταίρου και της μεγαλύτερης πηγής εισαγωγών.
… ή εκεί
Με την προοπτική του δασμολογικού τρόμου, το 2024 φαίνεται να είναι η πιο καυτή χρονιά που έχει καταγραφεί. Θα είναι επίσης η πρώτη χρονιά που θα είναι 1,5 βαθμούς Κελσίου θερμότερη από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Η αδυναμία συγκράτησης της θέρμανσης στους 1,5 βαθμούς - μια δέσμευση που ανέλαβαν οι χώρες στη Διάσκεψη του Παρισιού για το κλίμα, το 2015 - είναι συνέπεια της αποτυχίας της διεθνούς συνεργασίας για το κλίμα.
Η τελευταία αξιολόγηση του ΟΗΕ επιβεβαίωσε ότι η παγκόσμια δράση για το κλίμα είναι θλιβερά ανεπαρκής. Τα τρέχοντα σχέδια και πολιτικές θα οδηγήσουν σε 2,6 έως 3,1 βαθμούς Κελσίου υπερθέρμανση του πλανήτη αυτόν τον αιώνα, χωρίς προοπτική περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στον στόχο 1,5 C. Το ανώτατο όριο των 2C της Συμφωνίας του Παρισιού διατρέχει επίσης σοβαρό κίνδυνο.
Η σοβαρότητα και η συχνότητα των επικίνδυνων κυμάτων καύσωνα, των καταστροφικών καταιγίδων και άλλων καταστροφών αυξάνεται με κάθε κλάσμα της θέρμανσης. Οι επιστήμονες λένε ότι με την αύξηση της θερμοκρασίας κατά 3 βαθμούς Κελσίου, ο κόσμος θα μπορούσε να περάσει πολλά σημεία χωρίς επιστροφή που θα άλλαζαν δραματικά το κλίμα του πλανήτη και θα αύξαναν τη στάθμη της θάλασσας, μεταξύ άλλων μέσω της κατάρρευσης των πολικών πάγων.
Η φετινή διάσκεψη για το κλίμα COP29 στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν σημαδεύτηκε για άλλη μια φορά από αντιπαραθέσεις και αντιθέσεις. Ενώ οι διαπραγματευτές κατέληξαν σε μια συμφωνία που θα έβλεπε τις πλουσιότερες χώρες να παρέχουν τουλάχιστον 300 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2035 για να βοηθήσουν τα φτωχότερα έθνη στη μάχη τους κατά της κλιματικής αλλαγής, αρκετές αναλύσεις διαπίστωσαν ότι αυτό το ποσό είναι πολύ μικρότερο από τα τρισεκατομμύρια δολάρια που απαιτούνται για να βοηθηθούν οι ευάλωτες χώρες που θα πρέπει να αντέξουν τις ξηρασίες και τις πλημμύρες, την άνοδο των θαλασσών και την επιδείνωση των καταιγίδων.
Η επιστροφή του Τραμπ τον Ιανουάριο θέτει αμφιβολίες όχι μόνο για το μέλλον της συμφωνίας αλλά και για τις διεθνείς διασκέψεις για το κλίμα στο σύνολό τους. Ο εκλεγμένος πρόεδρος, ο οποίος έχει χαρακτηρίσει την υπερθέρμανση του πλανήτη φάρσα, είναι πιθανό να ανακαλέσει πολλές πολιτικές των ΗΠΑ για το κλίμα σε μια τρομακτική στιγμή για τον πλανήτη.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
