Της Χαράς Σώτα
Το τελευταίο διάστημα κάνει το γύρο του διαδικτύου η φωτογραφία ενός άνδρα που είναι μεταμφιεσμένος σε «Γκούφυ» και σύμφωνα με πληροφορίες μέσω των social media προσεγγίζει παιδιά θέτοντάς τους κάποια challenges.
Στο Facebook και στο Twitter υπάρχουν δεκάδες προφίλ με το όνομα Jonathan Galindo, μέσω των οποίων λέγεται πως άγνωστοι επικοινωνούν με παιδιά και τα προσκαλούν να παίξουν. Τους δίνουν προκλήσεις που πρέπει να ξεπεράσουν, ξεκινώντας ήπια και φτάνοντας ακόμα και σε ακραίες, όπως αυτοκτονία.
Θυμίζει κατά πολύ τα επικίνδυνα παιχνίδια Momo και Μπλε Φάλαινα που γίνονταν, επίσης, μέσω διαδικτύου και οδήγησαν δεκάδες παιδιά σε διάφορες χώρες στον θάνατο.
Τι είναι το Momo και η Μπλε Φάλαινα (Blue Whale Challenge)
Πριν από δύο χρόνια, έκανε την εμφάνισή του το παιχνίδι Momo. Πολλά παιδιά παροτρύνθηκαν από αγνώστους που κρύβονταν πίσω από ψεύτικα προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να αντιμετωπίσουν διάφορες προκλήσεις. Αυτές οι προκλήσεις ξεκίνησαν από μικρά πράγματα, όπως πράγματα να πείτε στους γονείς ή τους φίλους σας, αλλά εξελίχθηκαν σε πιο επικίνδυνες, όπως αυτο-ακρωτηριασμός και ακόμη και αυτοκτονία.
Περίπου δέκα θάνατοι νέων ανθρώπων συνδέθηκαν τελικά με την πρόκληση Momo, συμπεριλαμβανομένου ενός 13χρονου αγοριού στο Βέλγιο. Η Βελγική εισαγγελική αρχή ανέφερε στις 6 Νοεμβρίου 2018 ότι ένα αγόρι ηλικίας 13 ετών είχε πέσει θύμα του Momo Challenge και ως εκ τούτου απαγχονίστηκε.
Παρά τους ισχυρισμούς ότι το φαινόμενο είχε φτάσει σε παγκόσμια κλίμακα τον Ιούλιο του 2018, ο αριθμός των πραγματικών καταγγελιών ήταν σχετικά μικρός κι έτσι κανένας αστυνομικός δεν επιβεβαίωσε ότι κάποιος τραυματίστηκε άμεσα μέσω αυτής της πρόκλησης. Οι αναφορές σχετικά με την πρόκληση αυξήθηκαν τον Φεβρουάριο του 2019 μετά την δημοσίευση μιας δημόσιας προειδοποίησης από την Αστυνομία της Βόρειας Ιρλανδίας στο Facebook.
Το Momo Challenge έγινε ευρέως γνωστό όταν το παρατήρησε ο YouTuber, ReignBot. Στοχεύοντας στους εφήβους, οι άνθρωποι που παρουσιάζονταν ως Momo στα μηνύματα του WhatsApp προσπαθούσαν να πείσουν άτομα να επικοινωνήσουν μαζί τους μέσω του κινητού τους. Οποιαδήποτε ενδεχόμενη άρνηση στην «πρόκληση» αντιμετωπιζόταν με απειλές. Τα μηνύματα συνοδεύονταν από τρομακτικές ή φρικιαστικές εικόνες.
Η πρόκληση Momo θεωρήθηκε ως μια νέα έξαρση της λεγόμενης πρόκλησης Blue Whale (Μπλε Φάλαινας).
Το παιχνίδι της Μπλε Φάλαινας άρχισε να κυκλοφορεί σε αρκετές χώρες από το 2016. Το παιχνίδι αποτελείται από μια σειρά προκλήσεων που ανατίθενται από τους διαχειριστές στους παίκτες και έχουν διάρκεια 50 ημερών, με την τελική πρόκληση να απαιτεί από τους παίκτες να διαπράξουν αυτοκτονία.
Το εν λόγω παιχνίδι συνδέθηκε με το διαδικτυακό bullying (cyber-bullying) και πήρε αρκετές διαστάσεις, με τις αρχές να εφιστούν την προσοχή των νέων αλλά και των γονέων.
Για τους θανάτους που συνδέθηκαν με το παιχνίδι έγιναν δύο συλλήψεις. Το 2016,ο Philipp Budeikin, ένας 21χρονος πρώην μαθητής ψυχολογίας που είχε αποβληθεί από το πανεπιστήμιο, ισχυρίστηκε ότι εφηύρε το παιχνίδι το 2013. Είπε ότι η πρόθεσή του ήταν να «καθαρίσει» την κοινωνία με το να πιέζει τα άτομα στην αυτοκτονία. Αν και αρχικά υποστήριξε την αθωότητά του και δήλωνε ότι ήταν για να «περνάμε καλά», ο Budeikin συνελήφθη και κρατήθηκε στην Φυλακή Kresty στην Αγία Πετρούπολη και τον Μάιο του 2016 κρίθηκε ένοχος για «ηθική αυτουργία σε τουλάχιστον 16 έφηβες κοπέλες να αυτοκτονήσουν.» Αργότερα καταδικάστηκε σε δύο κατηγορίες ηθικής αυτουργίας σε αυτοκτονία ανηλίκου.
Τον Ιούνιο του 2017, ο ταχυδρόμος Ilya Sidorov συνελήφθη στη Μόσχα. Κατηγορήθηκε, επίσης, για τη δημιουργία ομάδας που ενθαρρύνει τα παιδιά να βλάψουν τους εαυτούς τους και τελικά να αυτοκτονήσουν. Ισχυρίστηκε ότι 32 παιδιά πείστηκαν να ενταχθούν στην ομάδα του και να ακολουθούν εντολές.
Τι λένε οι αρχές για την πρόκληση Jonathan Galindo
Πρώτη αναφέρθηκε στο παιχνίδι η Υποδιεύθυνση Ηλεκτρονικού Εγκλήματος Κύπρου και στη συνέχεια ακολούθησε με ανάλογη ανακοίνωση και το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου.
Στην Κύπρο η Υποδιεύθυνση Ηλεκτρονικού Εγκλήματος καθησυχάζει τους γονείς ότι η ύπαρξη του Jonathan Galindo δεν φαίνεται να υφίσταται. Όπως προκύπτει από έρευνα των Kέντρων Aσφαλούς Διαδικτύου ανά την Ευρώπη πρόκειται για Fake News το οποίο στο παρελθόν είχε κυκλοφορήσει και σε άλλες χώρες του εξωτερικού. Η Υποδιεύθυνση Ηλεκτρονικού Εγκλήματος Κύπρου μέχρι σήμερα δεν έχει δεχτεί καμία σχετική καταγγελία. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται προσοχή καθώς δεν αποκλείεται η εμφάνιση ατόμων που υποδύονται ανήλικους ή ενήλικες οι οποίοι μπορεί να επιχειρήσουν να δράσουν στο πλαίσιο μιας κακόγουστης φάρσας.
Συστήνεται οι γονείς να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, να κρατούν τις γέφυρες επικοινωνίας με τα παιδιά τους ανοιχτές και να τα ενημερώσουν για την επικινδυνότητα τέτοιων «παιχνιδιών» προσέχοντας να μην εξάρουν την αυξημένη λόγω ηλικίας περιέργειά τους.
Το Διεθνές Ινστιτούτο για την Κυβερνοασφάλεια (CSI Institute) προτρέπει τους νεαρούς χρήστες του Διαδικτύου να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί κατά την πλοήγηση τους στο Διαδίκτυο και συγκεκριμένα στην Κοινωνική Δικτύωση, να μην αποδέχονται αιτήματα φιλίας και να μην απαντούν σε μηνύματα από άγνωστα προφίλ που φέρουν το όνομα και συνοδεύονται από τη σχετική φωτογραφία του online τρομακτικού χαρακτήρα.
Επίσης, μετά από καταγγελία μητέρας στο Ινστιτούτο, η οποία ανέφερε ότι τα δύο παιδιά της προσεγγίστηκαν Διαδικτυακά από το προφίλ που φέρει το όνομα του εν λόγω χαρακτήρα και τα στοιχεία της οποίας βρίσκονται ήδη στη δημοσιότητα, το Ινστιτούτο επικοινώνησε άμεσα με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος προκειμένου να ακολουθηθούν όλες οι νόμιμες ενέργειες προς διερεύνηση της υπόθεσης. Κατόπιν της συγκεκριμένης δημοσιοποίησης ακολούθησε “τσουνάμι” καταγγελιών με γονείς και παιδιά να αναφέρουν ότι ανήλικοι χρήστες έχουν προσεγγιστεί από τα εν λόγω προφίλ.
Συνδέεται με το παιχνίδι η αυτοκτονία 15χρονου στο Κερατσίνι;
Σύμφωνα με πληροφορίες, το άτυχο παιδί βρήκε η μητέρα του κρεμασμένο στο σπίτι τους. Όταν μπήκε στο δωμάτιο και είδε τον γιο της χωρίς τις αισθήσεις του κάλεσε άμεσα για βοήθεια. Ο άτυχος νεαρός μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο Αττικό, όπου δυστυχώς διαπιστώθηκε τελικά ο θάνατος του.
Στην κατάθεσή της στους αστυνομικούς η μητέρα του 15χρονου ανέφερε πως ο γιος της έπαιζε αρκετά βιντεοπαιχνίδια στο διαδίκτυο, πράγμα που ώθησε της αρχές να εξετάσουν αν η αυτοκτονία του συνδέεται πιθανώς με κάποιο διαδικτυακό παιχνίδι.
Παράλληλα κατασχέθηκε το κινητό τηλέφωνο και ηλεκτρονικός υπολογιστής του άτυχου νεαρού, τα οποία στάλθηκαν στα εγκληματολογικά εργαστήρια της ΕΛ.ΑΣ. για να διαπιστωθεί σε ποιες ιστοσελίδες έμπαινε ή αν είχε δεχτεί ποτέ ψυχολογική πίεση από τρίτους.
Συμβουλές για γονείς για ασφαλή πλοήγηση των παιδιών στο διαδίκτυο (saferinternet4kids)
- Μείνετε ήρεμοι και κάντε την έρευνά σας: Όταν οι διαδικτυακές προκλήσεις αναφέρονται από παιδιά ή νέους/ες ή εμφανίζονται στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, είναι σημαντικό να διασφαλίσετε όλες τις πληροφορίες που χρειάζεστε, για να είστε σε θέση να ενημερώσετε και να υποστηρίξετε αποτελεσματικά το παιδί σας.
- Μιλήστε με το παιδί σας: Ξεκινήστε μια συζήτηση σχετικά με τις διαδικτυακές προκλήσεις που μπορεί να έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον του παιδιού σας, ενημερώστε το για αυτές, αλλά και γενικότερα για τις προκλήσεις στο Διαδίκτυο.
- Αποφύγετε να παρουσιάσετε ενοχλητικό ή τρομακτικό περιεχόμενο: Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι ακόμη και όταν κάτι κοινοποιηθεί ευρέως στο Διαδίκτυο, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι/όλες το έχουν δει ή ακούσει. Μπορείτε να ενημερώσετε το παιδί σας για τους κινδύνους των διαδικτυακών προκλήσεων, χωρίς να του δείξετε παραδείγματα ή να δώσετε σαφείς λεπτομέρειες. Αντίθετα, επικεντρωθείτε σε βασικές συμβουλές και στρατηγικές, ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίζει οποιονδήποτε διαδικτυακό κίνδυνο και πρόκληση. Για παράδειγμα, μιλήστε για την αποφυγή επικοινωνίας με άγνωστα και παράξενα προφίλ, παρουσιάστε τα εργαλεία αναφοράς και αποκλεισμού, ενθαρρύνετε για τη δυνατότητα επικοινωνίας με κάποιον έμπιστο ενήλικα, ώστε να επιτρέψει την ευκαιρία να επιλυθούν τυχόν απορίες ή προβληματισμοί.
- Αποφύγετε την ονομασία σχετικά με επικίνδυνες προκλήσεις: Ο χαρακτηρισμός/ονομασία μιας πρόκλησης μπορεί να συμβάλει στην περαιτέρω διάδοσή της. Επομένως, αντί να εστιάζετε σε ένα συγκεκριμένο διαδικτυακό παιχνίδι, πρόκληση ή εικόνα, δώστε εφαρμόσιμες συμβουλές, σε περίπτωση που συμβεί οτιδήποτε στο Διαδίκτυο που ανησυχήσει, αναστατώσει ή προσβάλλει το παιδί σας.
- Μιλήστε σχετικά με αποτελεσματικές πρακτικές αντιμετώπισης: Είναι σημαντικό να δώσετε στο παιδί σας τις στρατηγικές για την αντιμετώπιση τέτοιου διαδικτυακού περιεχομένου και προκλήσεων:
- Αν δεχθεί πρόσκληση στο Διαδίκτυο για συμμετοχή σε επικίνδυνα «παιχνίδια», σε επικίνδυνες συμπεριφορές ή σε διαδικτυακές συζητήσεις, που το κάνει να αισθανθεί άβολα θα πρέπει:
- Να κρατήσει αποδεικτικά στοιχεία (στιγμιότυπα οθόνης-screen shots),
- Να αναφέρει, μέσω εργαλείων αναφοράς καταγγελίας, το περιστατικό και τα αποδεικτικά στοιχεία,
- Να μπλοκάρει το άτομο (π.χ., προφίλ) ή τον αριθμό που το παρενοχλεί,
- Να αναφέρει, άμεσα, το γεγονός σε εσάς ή σε ενήλικα που εμπιστεύεται,
- Να απευθυνθεί σε εξειδικευμένους φορείς όπως:
Γραμμή Βοήθειας Help-Line.gr: 210 6007686
Ανοιχτή γραμμή καταγγελιών για το παράνομο περιεχόμενο στο διαδίκτυο: SafeLine.gr
Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος: 11188
7. Αν σκέφτεται να συμμετάσχει σε κάποια διαδικτυακή πρόκληση, ζητήστε από το παιδί σας να το συζητήσει μαζί σας ή με κάποιον άλλον ενήλικα που εμπιστεύεται, ώστε να πάρει όλες τις δυνατές πληροφορίες. Πολλές φορές οι προκλήσεις μπορεί να φαίνονται αβλαβείς και να ξεκινούν αθώα, ωστόσο μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντικό σωματικό ή συναισθηματικό κίνδυνο.
8. Αν αντιληφθεί ότι κάποιο άλλο παιδί ή έφηβος συμμετέχει ή σχεδιάζει να συμμετάσχει σε επικίνδυνες διαδικτυακές προκλήσεις να ενημερώσει άμεσα κάποιον ενήλικα ή να καλέσει τη Γραμμή Βοήθειας Help-Line.gr ή την Ανοιχτή γραμμή καταγγελιών για το παράνομο περιεχόμενο στο διαδίκτυο SafeLine.gr ή τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.
9. Μιλήστε για την πίεση από συνομηλίκους : Ένα από τα βασικά ζητήματα που εγείρονται για τις διαδικτυακές προκλήσεις είναι αυτό της πίεσης από συνομιλήκους. Οι νέοι μπορούν μερικές φορές να ασχοληθούν με τέτοιες προκλήσεις, επειδή είναι αυτό που κάνουν όλοι/ες οι φίλοι/ες τους ή φαίνεται να κάνουν και λέγοντας «ΟΧΙ» μπορεί να φαίνεται και να είναι πολύ δύσκολο.
10. Υπενθυμίστε και εξηγήστε ότι είναι εντάξει να πουν ΟΧΙ σε πράγματα που δεν αισθάνονται άνετα και υπερτονίστε ότι είναι σημαντικό να κάνουν τις δικές του προσωπικές επιλογές.
11. Υποστηρίξτε το παιδί σας: Εάν το παιδί σας έχει δει ενοχλητικό ή τρομακτικό περιεχόμενο, είναι σημαντικό να του μιλήσετε για τη συγκεκριμένη εμπειρία, να το υποστηρίξετε και, εάν απαιτείται, να το βοηθήσετε με πρόσθετη υποστήριξη.
ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ:
- Διατηρείτε καλές σχέσεις με το παιδί σας και αναπτύξτε ποιοτική επικοινωνία, ώστε να αισθάνεται άνετα να σας αναφέρει τη διαδικτυακή του δράση (διαδικτυακούς φίλους, ιστοσελίδες που επισκέπτεται κ.λπ.) και πιθανούς διαδικτυακούς κινδύνους που αντιμετωπίζει.
- Ελέγχετε τη συναισθηματική του ευημερία, διερευνώντας αν υπάρχει κάτι το οποίο το απασχολεί και το δυσκολεύει συναισθηματικά.
- Επιβλέψτε διακριτικά τις διαδικτυακές τους δραστηριότητες και ενημερώστε για τους κινδύνους στο Διαδίκτυο. Να θυμάστε, ωστόσο, να μιλάτε για τους κινδύνους που υπάρχουν στο Διαδίκτυο, χωρίς ωστόσο να υπερβάλλετε για τη φύση του κινδύνου και το βαθμό στον οποίο το ίδιο το Διαδίκτυο είναι ένα επικίνδυνο περιβάλλον. Οι ενήλικες πρέπει να καταλάβουν ότι μια υπερβολική αντίδραση μπορεί να είναι δυνητικά επιβλαβής για τη μελλοντική σχέση/επικοινωνία με τα παιδιά τους.
- Μη διστάσετε να μιλήσετε ανοιχτά στο παιδί σας για επικίνδυνα διαδικτυακά παιχνίδια και προκλήσεις. Ρωτήστε τι σκέφτεται και συζητήστε μαζί του χωρίς κριτική διάθεση.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.