ΚΑΙΡΟΣ

Τα συν και τα πλην της εκλογής προέδρου από τη βάση

Οι εσωκομματικές εκλογές βασισμένες στην απόλυτη εξωστρέφεια δεν έχουν πετύχει τις περισσότερες φορές τον σκοπό τους

Του Αντώνη Αντζολέτου

Την αρχή την έκανε ο Γιώργος Παπανδρέου πριν από 20 χρόνια.

Το ΠΑΣΟΚ είχε χάσει την εξουσία μετά από οχτώ έτη διακυβέρνησης του Κώστα Σημίτη και ο πρώην πρωθυπουργός είχε επιλέξει να αναλάβει το «τιμόνι» της Χαριλάου Τρικούπη με τον πιο πανηγυρικό τρόπο. Πάνω από ένα εκατομμύριο μέλη και φίλοι προσήλθαν στις εσωκομματικές κάλπες με μοναδικό υποψήφιο τον πρώην πρωθυπουργό.

Από τότε «κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι» με Νέα Δημοκρατία, αλλά και ΣΥΡΙΖΑ να ακολουθούν το παράδειγμα του ΠΑΣΟΚ απευθυνόμενοι σε όλους τους πολίτες. Δεν υπάρχει καμία προϋπόθεση σύνδεσης του πολίτη που προσέρχεται στην κάλπη με το κόμμα. Το ζητούμενο είναι η μεγάλη προσέλευση που θα αποδείξει την ευρύτατη αποδοχή του νέου αρχηγού και το κοινωνικό ρεύμα που τον υποστηρίζει.

Οι εσωκομματικές εκλογές βασισμένες στην απόλυτη εξωστρέφεια δεν πέτυχαν τις περισσότερες φορές τον σκοπό τους. Αρκετοί κατηγόρησαν τα τρία κόμματα πως το μόνο που καταφέρνουν είναι η ρευστοποίηση τους μετατρέποντάς τα σε προσωποκεντρικά.

Στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ το 2022 είχε γίνει μεγάλη συζήτηση με την «Ομπρέλα», την τότε Αριστερή πτέρυγα του κόμματος,  να αντιδρά και να ζητεί η εκλογή του αρχηγού να παραμείνει αρμοδιότητα του συνεδρίου. Η πλειοψηφία προχώρησε και ο Αλέξης Τσίπρας επανεξελέγη πρόεδρος από  περισσότερους από 150.000 πολίτες που προσήλθαν στα παραβάν. Το γεγονός αυτό, ασχέτως του εκλογικού αποτελέσματος, είχε ως στόχο να δώσει εκείνη την άνοιξη μια ώθηση στον πρώην πρωθυπουργό, καθώς οι εθνικές κάλπες απείχαν μόνο ένα χρόνο.

Έχει γίνει μεγάλη συζήτηση αν η συγκεκριμένη διαδικασία επιτρέπει εξωγενείς παράγοντες να εισρεύσουν στην κορυφαία διαδικασία των κομμάτων επηρεάζοντας το τελικό αποτέλεσμα. Είτε πρόκειται για την παρέμβαση κάποιου άλλου αντίπαλου κομματικού μηχανισμού ή ακόμα και συμφέροντα που επιθυμούν έναν υποψήφιο της αρεσκείας τους. Το παράδοξο στις κάλπες να βρίσκονται χιλιάδες πολίτες και να ψηφίζουν την ώρα που οι τοπικές οργανώσεις είναι άδειες από κόσμο δεν είναι ένα ασυνήθιστο φαινόμενο. Ενδεχομένως ένα ακόμα πρόβλημα να είναι η αλλοίωση των χαρακτηριστικών και του ρόλου του μέλους όταν δεν διαχωρίζεται από έναν απλό «θαυμαστή» ενός υποψηφίου αρχηγού.

Θα μπορούσαν τα κόμματα να επιστρέψουν στο προηγούμενο μοντέλο και το συνέδριο να αναλάμβανε και πάλι την ευθύνη της ανάδειξης του προέδρου; Είναι γεγονός πως αυτομάτως θα θεωρηθεί πως η γραφειοκρατία και οι μηχανισμοί «πήραν μπρος» και θέλουν να αναλάβουν τα πράγματα, καθώς όπως στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ και την εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη η βάση δεν μπορεί να ελεγχθεί. Σε κάθε περίπτωση η εκλογή από μέλη και φίλους έχει το ρίσκο το προσκλητήριο να πέσει στο κενό, ωστόσο αν επιτευχθεί κινητοποίηση η μαζική προέλευση μπορεί να δώσει μια άλλη δυναμική. Αυτό είναι άλλωστε το μεγάλο ζητούμενο και οι τρεις «μεγάλοι» έχουν οδηγηθεί σε ανοιχτές κάλπες.