Ο δημοσκοπικός χαρακτήρας των ευρωεκλογών, οι διαψεύσεις και οι επιβεβαιώσεις

Του Αντώνη Αντζολέτου

Κανείς δεν θυμάται τις πρώτες ευρωεκλογές παρά το γεγονός πως ήταν ιστορικές λόγω της «πρεμιέρας» της Ελλάδας στις Βρυξέλλες. Ο λόγος είναι απλός. Πραγματοποιήθηκαν το 1981 μαζί με τη θριαμβευτική νίκη του ΠΑΣΟΚ με 48,06%, οπότε επισκιάστηκαν. Ο Ανδρέας Παπανδρέου κέρδισε και στις συγκεκριμένες  κάλπες με 40,12% παίρνοντας 10 έδρες, ακολούθησε η Νέα Δημοκρατία με 31,34% και 8 έδρες, το ΚΚΕ 3, το ΚΚΕ Εσωτερικού, το ΚΟΔΗΣΟ και το Κόμμα Προοδευτικών από  1 έδρα. Μοναδική ομοιότητα με το σήμερα 43 χρόνια μετά; Ο κατακερματισμός της Αριστεράς.

Το 1984 στήνονται οι δεύτερες ευρωκάλπες που αυτή τη φορά προηγούνται των εθνικών εκλογών. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ για τη Νέα Δημοκρατία (38,05%) δεν καταφέρνει να νικήσει το παντοδύναμο ΠΑΣΟΚ (41,58%) και παραιτείται δίνοντας τη θέση του στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Δεν μέτρησε το γεγονός πως κατάφερε να αυξήσει το ποσοστό της γαλάζιας παράταξης. Όπως και στις φετινές, πάντα οι κάλπες που έδιναν το εισιτήριο για τις Βρυξέλλες παρουσίαζαν μεγάλο ενδιαφέρον όταν προηγούνταν των βουλευτικών εκλογών. Ήταν η καλύτερη δημοσκόπηση βάση της οποίας οι πολιτικές δυνάμεις αναπροσάρμοζαν τη στρατηγική τους. Αντιπαραβάλλοντας το σήμερα, με τις όποιες ομοιότητες υπάρχουν, ο  Στέφανος Κασσελάκης, αν δεν καταφέρει να πετύχει ένα καλό ποσοστό για τον ΣΥΡΙΖΑ έχει διαμηνύσει πως δεν σκοπεύει να παραιτηθεί από την προεδρία, σε αντίθεση με ό,τι έπραξε ο Ευάγγελος Αβέρωφ.

Τον Ιούνιο του 1989 πραγματοποιούνται για δεύτερη φορά μαζί με τις εθνικές εκλογές και οι ευρωεκλογές. Η Νέα Δημοκρατία έχει πλέον την πρωτοκαθεδρία, αλλά πάλι η ευρωπαϊκή κάλπη περνά σε δεύτερη μοίρα, καθώς η χώρα λόγω του συστήματος της απλής αναλογικής αδυνατεί να σχηματίσει κυβέρνηση. Θα ακολουθήσουν ακόμα δυο εκλογικές αναμετρήσεις.

Μια μικρή ομοιότητα με το σήμερα υπάρχουν στις ευρωεκλογές του 1994. Περίπου ένα χρόνο μετά την επάνοδό του στην εξουσία, το ΠΑΣΟΚ καλείται να επιβεβαιώσει την πρωτοκαθεδρία του. Και τα καταφέρνει. Τερματίζει πρώτο με ποσοστό 37,6% και 10 έδρες με δεύτερη τη Νέα Δημοκρατία με 32,6% και 9 έδρες. Ακολουθούν: Πολιτική Άνοιξη 8,6% (2 έδρες), ΚΚΕ 6,2% (2 έδρες), ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ 6,2% (2 έδρες). Η μεγάλη διαφορά είναι η ύπαρξη ακόμα του ισχυρού δικομματισμού που θα διατηρηθεί μέχρι και το 2009. Τα μνημόνια και η οικονομική κρίση θα αλλάξουν τα πάντα.

Στις 13 Ιουνίου του 1999 ο Κώστας Καραμανλής, ως αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας, κερδίζει την πρώτη μάχη που δίνει στις ευρωεκλογές κόβοντας πρώτος το νήμα με ποσοστό 36%. Ακολουθεί το ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη με 32,9%. Η μεγάλη απόδειξη πως η ευρωκάλπη έχει στοιχεία χαλαρότητας ή ψήφου διαμαρτυρίας προς την κυβέρνηση είναι πως ένα χρόνο μετά το ΠΑΣΟΚ ξανακερδίζει τις εκλογές παραμένοντας στην εξουσία. Η ιστορία συνεχίζεται και πάντα επιφυλάσσει εκπλήξεις. Τον Ιούνιο του 2004 η Νέα Δημοκρατία κερδίζει τις ευρωεκλογές χωρίς δυσκολία. Στο ΠΑΣΟΚ επικρατεί «μουρμούρα» για τον Γιώργο Παπανδρέου, που υπέστη τη δεύτερη ήττα του ως αρχηγός του κινήματος. Τον Ιούνιο του 2009, όμως δεν συνέβη ότι 10 χρόνια πριν. Το ΠΑΣΟΚ κερδίζει τις ευρωεκλογές με διαφορά τεσσάρων μονάδων από τη Νέα Δημοκρατία και ανοίγει τον δρόμο για την επάνοδο στην εξουσία τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς. Πέντε χρόνια μετά, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πάρει τα «σκήπτρα» από τη Χαριλάου Τρικούπη και έχει περάσει το 2012 στην αξιωματική αντιπολίτευση, νικά στις ευρωεκλογές ανοίγοντας το δρόμο για το Μέγαρο Μαξίμου ένα χρόνο μετά. Παίρνει ποσοστό 26,57% έναντι 22,72% της Νέας Δημοκρατίας του Αντώνη Σαμαρά.

Οι τελευταίες ευρωεκλογές έγιναν τον Μάιο του 2019 με τον νικητή για άλλη μια φορά να στέλνει το μήνυμα πως ακολουθεί και αλλαγή σκυτάλης στην κυβέρνηση. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης (33,12%) κερδίζει τον Αλέξη Τσίπρα (23,75%) δείχνοντας πως οι εκλογές του Ιουλίου που θα ακολουθούσαν θα ήταν μια τυπική διαδικασία. Και έτσι έγινε. Επιμύθιο: οι ευρωεκλογές ήταν ανέκαθεν ένα αξιόπιστο εργαλείο για ασφαλή πολιτικά συμπεράσματα ειδικά όταν οι εθνικές κάλπες ακολουθούσαν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Τον Ιούνιο του 2024 τα κόμματα θα περάσουν από ένα σημαντικό «τεστ», ωστόσο μέχρι το καλοκαίρι του 2027 υπάρχει αρκετός δρόμος ακόμα.

Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.