Ο ΚΒΣ στοίχειωνε για δεκαετίας το επιχειρηματικό περιβάλλον της χώρας. Μια νομοθεσία όχι τόσο μεγάλη όσο φαντάζονταν πολλοί, αλλά με αποφάσεις που γέμιζαν δεκάδες τόμους, σε μια προσπάθεια να καθοριστούν αυστηροί κανόνες για κάθε πτυχή της οικονομικής δραστηριότητας. Για κάθε κίνηση, η κοινή λογική δεν είχε καμία απολύτως σημασία. Πρώτο λόγο σε όλα είχε το πώς ήθελε η εφορία να γίνονται τα πάντα.
Αυτό που πολλοί αγνοούν είναι ότι ο ΚΒΣ ήταν μια παγκόσμια πατέντα. Δεν υπήρχε πουθενά στον κόσμο η έννοια των θεωρημένων βιβλίων και στοιχειών. Όταν ήρθε η τρόικα να δει τα φορολογικά, τα κατάργησε με μιας.
Οι ίδιοι οι επιχειρηματίες, τα θύματα αυτής της αυστηρής τυποποίησης, θεώρησαν τη δυνατότητα να εκδίδουν δελτία αποστολής και τιμολόγια σε ένα απλό χαρτί, χωρίς καμία προϋπόθεση, με μόνη έγνοια να καταλαβαίνει ο πελάτης τι του πουλάει, ως ευκαιρία φοροδιαφυγής. Ανεξαρτήτως αν αυτό ακριβώς συμβαίνει ανέκαθεν σε όλον τον υπόλοιπο κόσμο. Τόσο πολύ έχον δηλητηριάσει την αντίληψή μας οι δεκαετίες εφαρμογής του ΚΒΣ.
Δώδεκα χρόνια μετά την κατάργηση του, αποδεικνύεται ότι δεν είναι μόνο το κράτος που νιώθει άβολα να αφήσει τις διαδικασίες ελεύθερες χωρίς τυπολατρικές οδηγίες για το κάθε τι. Όλη η κοινωνία έχει εκπαιδευτεί ότι το κράτος έχει δικαίωμα να επεμβαίνει καθοριστικά σε κάθε λεπτομέρεια της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Κάνουμε όμως ένα μεγάλο λάθος. Με τον ΚΒΣ μπορέσαμε κουτσά στραβά να αναπτυχθούμε μέχρι τη χρεoκοπία. Με τον ψηφιακό ΚΒΣ, πλησιάζει η εποχή που δεν θα μπορούμε να πάρουμε ανάσα, χωρίς να το επιτρέπουν τα My Data. Ήδη πλέον οι επιχειρήσεις όταν εκδίδουν παραστατικό, δεν ανησυχούν αν συμφωνεί ο πελάτης τους, αλλά έχουν ένα διαρκές άγχος μήπως κάτι δεν αρέσει στην ΑΑΔΕ ή αν κατά λάθος δεν γίνει η διαβίβαση και πέσει βαρύς ο πέλεκυς των συνεπειών.
Πλέον φοροφυγάς μπορείς να είσαι και με μηδενική απόκρυψη φορολογητέας ύλης, επειδή δεν τηρήθηκε κάποιος κανόνας που δεν βγάζει κανένα απολύτως νόημα. Μόλις χθες με ρώτησε πελάτης το εξής: «τι θα κάνω αν ένας πελάτης λιανικής ζητήσει να γυρίσει πίσω αυτό που αγόρασε και στείλω το φορτηγάκι μου να το πάρω; Πώς θα κόψω το δελτίο ποσοτικής παραλαβής ηλεκτρονικά;» Άλυτο μυστήριο, για κάτι που μέχρι τώρα δεν ήταν καν πρόβλημα.
Πριν είναι πολύ αργά, το κράτος πρέπει να καταλάβει ότι δεν γίνεται όλη η επιχειρηματική δραστηριότητα να χωρέσει σε διατάξεις. Ο νομοθέτης είναι αδύνατον να προβλέψει όλες τις περιπτώσεις. Οι γραφειοκράτες μπορεί να ονειρεύονται ότι η ψηφιοποίηση είναι προορισμένη για υπερανάλυση και αδυσώπητη περιπτωσιολογία. Το ακριβώς αντίθετο· ψηφιοποίηση σημαίνει δυνατότητα ουσιαστικών ελέγχων, αφήνοντας τις διαδικασίες όσο το δυνατόν πιο ελεύθερες. Δεν απαιτείται πλέον αυστηρή τυποποίηση, όταν τα πρωτογενή παραστατικά αλλά και οι τραπεζικές κινήσεις είναι στην άμεση διάθεση της φορολογικής αρχής. Ο ουσιαστικός έλεγχος γίνεται στα big data και στις αθροιστικές επαληθεύσεις. Όταν αυτές δεν βγάζουν νόημα, τότε μπορεί να πέσει ο μεγεθυντικός φακός του ελέγχου στις λεπτομέρειες. Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι λες και όλες οι επιχειρήσεις είναι σεσημασμένες και πρέπει να αποδεικνύουν την αθωότητά τους σε κάθε τους βήμα. Λες και όλες οι επιχειρήσεις υπόκεινται έναν ατέλειωτο ενδελεχή προληπτικό έλεγχο.
Όταν η προσπάθεια να είσαι νομοταγής είναι ένα διαρκές άγχος και ένας άθλος ανέφικτος, τότε το πιθανότερο είναι να την παρατήσεις. Αλλά και αυτοί που θα επιβιώσουν δεν θα είναι κερδισμένοι: θα έχουν πληρώσει βαρύ τίμημα σε χαμένη παραγωγικότητα. Κόστος που σε άλλες χώρες δεν υπάρχει.
* Ο Αγαμέμνων Σταυρόπουλος είναι Οικονομολόγος - Φοροτεχνικός
