Μεταξύ υψηλού πληθωρισμού, χαμηλής ανάπτυξης και του Brexit, το οποίο έχει αφήσει βαθιές πληγές στην χώρα, οι Βρετανοι αποφάσισαν την μαζική επαναφορά των Εργατικών στην εξουσία μετά από 14 χρόνια, με την ελπίδα της σταθερής διακυβέρνησης. Η Βρετανία θα μπορούσε να αποδειχθεί ένας σημαντικός συντελεστής σταθερότητας για την Ευρώπη.
Το τέλος ενός κύκλου
Μετά από 14 χρόνια στην εξουσία, το Συντηρητικό κόμμα γνώρισε μια μεγάλη ήττα, όπως και ο πρωθυπουργός Rishi Sunak προσωπικά.
Το Εργατικό κόμμα με 34% των ψήφων νίκησε τους Συντηρητικούς, οι οποίοι πήραν το 24% των ψήφων. Δεδομένου όμως ότι το σύστημα κατανομής των εδρών λειτουργεί πλειοψηφικά σε μονοεδρικές περιφέρειες, το Εργατικό κόμμα κέρδισε 412 έδρες (65%) έναντι 121 (18%) των Συντηρητικών, από τις 650 έδρες του κοινοβουλίου.
Είναι ακόμη σημαντικό ότι το Εθνικό κόμμα της Σκωτίας, το οποίο υποστήριζε την σκωτική ανεξαρτησία, ηττήθηκε και αυτό, υποδηλώνοντας την γενική τάση του εκλογικού σώματος για αποφυγή περιπετειών και την παγίωση μιας σταθερής κυβέρνησης.
Το λαϊκιστικό εθνικιστικό κόμμα του Nigel Farage είναι εκείνο, το οποίο σημαντικά συνέβαλε στην διάβρωση την υποστήριξη προς τους Συντηρητικούς από την άκρα δεξιά.
Ο ηγέτης των Εργατικών Kier Starmer αντιμετωπίζει προσδοκίες και δύσκολες προκλήσεις, που συμπεριλαμβάνουν την παγίωση της οικονομικής σταθερότητας και την βελτίωση των δημοσίων υπηρεσιών, καθώς οι Βρετανοί πολίτες υποφέρουν από την αύξηση της ανεργίας, τους παγωμένους μισθούς και συντάξεις και μια έντονη κάμψη της αγοραστικής δύναμής τους.
Το Συντηρητικό κόμμα ανήλθε στην εξουσία το 2010 με πρωθυπουργό τον Κάμερον μέχρι το 2016, όταν έγινε το δημοψήφισμα για την έξοδο από την ΕΕ, με το οποίο ο Βρετανός πρωθυπουργός ήλπιζε να ανακόψει την πρόοδο των ευρωσκεπτικιστών στο κόμμα του, όμως απέτυχε και παραιτήθηκε.
Έκτοτε η Μ. Βρετανία είχε 4 Συντηρητικούς πρωθυπουργούς, οι οποίοι αναλώθηκαν από κακές οικονομικές πρωτοβουλίες και σκάνδαλα, μέσα σε έντονη λαϊκή δυσαρέσκεια.
Όπως φαίνεται δεν ήταν μόνο η κοινωνία η οποία συγκλονίσθηκε από το Brexit, αλλά και το Συντηρητικό κόμμα εσωτερικά, όπως και το ευρύτερο πολιτικό σύστημα. Αλλαγή ηγεσίας υπήρξε και στο Εργατικό κόμμα, ενώ ενισχύθηκε ο χαρισματικός λαϊκιστής ακροδεξιός Farage, πρωτοστάτης στο δημοψήφισμα της εξόδου από την ΕΕ.
O τ. πρωθυπουργός Sunak, αν και μείωσε τον πληθωρισμό, δεν μπόρεσε να μειώσει τις λίστες αναμονής στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας, οι οποίες πάσχουν από περικοπές δαπανών, έλλειψη προσωπικού – μετά το Brexit πολλοί γιατροί και νοσηλευτές επέστρεψαν στις χώρες τους - και γενικότερα μειωμένους πόρους, με αποτέλεσμα την χαμηλότερη ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών και της παρεχόμενης φροντίδας.
Παρά την εντέλει ψήφιση του αμφιλεγόμενου, ακόμη και για την διεθνή νομιμότητά του “Προγράμματος Rwanda”, για την απέλαση των αιτούμενων άσυλο στο Η. Β μεταναστών, προς την ομώνυμη χώρα, ο Sunak δεν μπόρεσε να ομιλήσει για επιτυχία. Το κόστος του προγράμματος είναι πολύ υψηλότερο από ότι προϋπολογιζόταν, γεγονός το οποίο λειτούργησε υπέρ των Εργατικών, οι οποίοι θα το καταργήσουν, ενώ το ευρύ κοινό μάλλον δεν έδωσε την προσοχή την οποία ανέμενε η κυβέρνηση.
«Ανιαρή» Στρατηγική
Η νίκη του Εργατικού κόμματος πιστώνεται στον ηγέτη του sir Kier Starmer, πρώην εισαγγελέα και δικηγόρο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο οποίος αναδιάταξε το κόμμα πίσω προς το κέντρο, και μακριά από τις ακροαριστερές πολιτικές και τον υποβόσκοντα αντισημιτισμό του προκατόχου του Corbyn. Αν και γενικά χαρακτηρίζεται ως ¨ανιαρός¨ και όχι χαρισματικός ηγέτης, ο Starmer συσπείρωσε το κόμμα γύρω από λιγότερο διαιρετικές πολιτικές ( εξάλειψη αντισημιτισμού) και περισσότερο λαοφιλή θέματα ( αύξηση προσωπικού στα νοσοκομεία, σχολεία κ.α).
Η προβλεψιμότητά του, ( Chris Mason BBC), είναι εκείνη η οποία δίνει αίσθημα ασφάλειας και σταθερότητας στους πολίτες, μετά από χρόνια πολιτικών τριβών και ενδοκυβερνητικών διενέξεων επί διακυβέρνησης των Συντηρητικών. Ακόμη, η προηγούμενη εξαιρετική επαγγελματική του εικόνα - γενικός εισαγγελέας, δικηγόρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων- του προσδίδει αξιοπιστία και χαρακτηρίζει το ήθος του, που ενισχύεται και από την έλλειψη σκανδάλων σχετικά με το άτομό του. Ο ίδιος ο Starmer δηλώνει, όταν τον χαρακτηρίζουν ¨ανιαρό¨ ότι,¨ Είμαι υποψήφιος πρωθυπουργός και όχι ο διευθυντής τσίρκου¨.
Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις πολλοί επιδοκίμασαν την εικόνα του Starmer, ως ένα βήμα μπροστά για το πολιτικό σύστημα, ειδικά μετά τον Boris Johnson.
Νέα αρχή με την ΕΕ
Ο Starmer δηλώνει εμφατικά ότι θα διαπραγματευθεί εκ νέου την εμπορική συμφωνία H.B και EE, η οποία ακολούθησε το Brexit, προκειμένου να διευκολυνθεί το εμπόριο. Το Η.Β επίσημα εξήλθε από την ΕΕ και την ενιαία αγορά στις 31/12/2020, μετά από συμφωνία του τότε πρωθυπουργού Boris Johnson, μια ενέργεια για την οποία πολλοί Βρετανοί επιχειρηματίες σχολίασαν, ότι αύξησε την γραφειοκρατία και μείωσε την δυνατότητά να εμπορεύονται ελεύθερα με τους πελάτες τους στην ηπειρωτική Ευρώπη.
Ο Starmer έχει ρητά δηλώσει, ότι δεν πρόκειται να διερευνήσει επανένωση με την ΕΕ ή με την ενιαία αγορά. Έχει υποσχεθεί όμως, ότι θα πλησιάσει την Ευρώπη, και η μέλλουσα υπουργός των οικονομικών R. Reeves πρόσφατα δήλωσε, ότι θα επιδιώξει να βελτιώσει τους όρους της συμφωνίας Η.Β και ΕΕ, όσον αφορά τις ρυθμίσεις για τα χημικά και τις χρηματιστικές υπηρεσίες.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν στο συγχαρητήριο μήνυμά της προς τον Starmer για την νίκη του, μεταξύ άλλων ανέφερε, ότι προσβλέπει σε μία σχέση με το
Η.Β, η οποία θα ενισχύσει την Ευρωπαϊκή ασφάλεια. Αυτή είναι μια πραγματική προσδοκία των Ευρωπαίων, καθώς εκτός της Γαλλίας, το Η.Β είναι η μόνη άλλη χώρα στην Ευρώπη , η οποία διαθέτει πυρηνικά όπλα, έχει δε πρωτοστατήσει στην βοήθεια προς την Ουκρανία.
Ο νέος Βρετανός πρωθυπουργός σχεδιάζει να επαναπροσδιορίσει την εξωτερική πολιτική του Η.Β, καθώς από τις πρώτες ενέργειές του θα είναι να προεδρεύσει στο φόρουμ της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, τους προσεχείς μήνες στο Blenheim της Οξφόρδης. Σύμφωνα με παρατηρητές θα επιδιώξει να μεταβάλει την προσέγγιση του Η.Β στις σχέσεις του με την ΕΕ.
Θα μπορούσε να υποστηριχθεί, ότι σε μια περίοδο ρευστότητας των ευρωπαϊκών πραγμάτων, ειδικά με την γαλλική αβεβαιότητα και την αδυναμία της γερμανικής κυβέρνησης μετά τις ευρωεκλογές, η Μ. Βρετανία προβάλει ως ένας ενδεχόμενος πόλος σταθερότητας μετά την ευρεία νίκη των Εργατικών και την ηγετική εικόνα του Starmer.
Θα μπορούσε ακόμη να προστεθεί, ότι ο νέος Βρετανός πρωθυπουργός έχει πολύ καλές σχέσεις με τον Μπάϊντεν, και στελέχη του Εργατικού κόμματος επισκέφθηκαν δημοκρατικούς ομολόγους τους (CBS News) προ των βρετανικών εκλογών. Είναι γνωστό, ότι ο τ. πρόεδρος Ομπάμα λειτούργησε ως μέντορας του Starmer μέσω τηλεδιασκέψεων ( Politico), πράγμα το οποίο αναμένεται να επαναλάβει, όπως φημολογείται, στην περίπτωση επανεκλογής του Τραμπ.
Ο Starmer έχει υποσχεθεί αξιόπιστη διαχείριση των δημοσίων δαπανών και την έναρξη μεγέθυνσης της οικονομίας, χωρίς να αποκλείσει νέους φόρους.
Το πρόγραμμα του, περιλαμβάνει μεταξύ άλλων βελτίωση των δημοσίων υπηρεσιών, και ειδικά της υγείας και της παιδείας με την πρόσληψη 6,500 νέων δασκάλων και την δημιουργία 3,000 νέων νηπιαγωγείων. Εκτιμάται, ότι οι δαπάνες για την παιδεία θα καλυφθούν από την εξοικονόμηση του κόστους του “ Προγράμματος Rwanda», για την απέλαση των μεταναστών που ζητούν άσυλο, το οποίο θα ακυρωθεί .
Κριτική η οποία ασκείται για τα οικονομικά, εστιάζεται στο ότι δεν έχουν διατυπωθεί από τους Εργατικούς σαφείς προτάσεις για την αύξηση των δημοσίων εσόδων και την ρύθμιση του δημοσίου χρέους, το οποίο έχει φθάσει το υψηλότερο επίπεδο, κατά την μεταπολεμική περίοδο ( 2,5 δισεκ. στερλίνες, ή 100,3% επί του ΑΕΠ, Μαρ. 2023).
Ο Starmer δηλώνει, ότι θα υπάρξει νέα εκκίνηση για το Η. Β στο διεθνές πεδίο, και ότι η χώρα του θα επιστρέψει στο προσκήνιο. Μεταξύ πληθωρισμού, χαμηλής ανάπτυξης και των αποτελεσμάτων του Brexit, οι Βρετανοί γνωρίζουν ότι σήμερα είναι σε χειρότερη θέση απ’ ότι στην αρχή της 14ετούς θητείας των Συντηρητικών.
Αυτός είναι ένας κύκλος ο οποίος ολοκληρώθηκε τελεσίδικα, και δηλώνουν πρόθυμοι να αναλάβουν τα βάρη της νέας διακυβέρνησης της πατρίδας τους εμπιστευόμενοι ένα σταθερό αξιόπιστο ηγέτη.
* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.