Είναι γεγονός, ότι για όλα τα χαρτικά έχουν αυξηθεί κατά πολύ οι τιμές τους, σε σημείο που δεν δικαιολογείται ούτε από την άνοδο των τιμών της ενέργειας και των μεταφορικών ούτε ακολουθούν τις αυξήσεις των λοιπών εμπορευμάτων, που επηρεάζονται επίσης από τους ίδιους συντελεστές κόστους, γεγονός που υποδηλώνει και για αυτά διεθνές κερδοσκοπικό παιχνίδι. Φυσικά, το παιχνίδι αυτό πρέπει να αντιμετωπισθεί από τη διεθνή κοινότητα με νομικά και οικονομικά μέτρα και από τους καταναλωτές με περιορισμό της ζήτησης με τη μη αγορά των μη αναγκαίων εμπορευμάτων και το μη στοκάρισμά τους και με τη συστηματική ανακύκλωσή τους, που ιδίως για τα χαρτικά αποδίδεται σε πολύ μεγάλο ποσοστό. Με τον τρόπο αυτό, όμως, μπορεί και οι τιμές τους να μειωθούν και να σωθούν κάποια δάση του Αμαζόνιου, γεγονός που θα συμβάλλει επίσης στην προστασία του περιβάλλοντος.
Με το άρθρο δεν σκοπεύω να κάνω μαθήματα οικονομίας ή προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά να δείξω τη συμβολή του χαρτιού από την εποχή της Αναγέννησης, που έγινε δυνατή η μαζική παραγωγή του και αντικατέστησε την ακριβή περγαμηνή, στην εξέλιξη της ιστορίας και ιδίως στην ανάπτυξη των επιστημών, του πολιτισμού, της λογοτεχνίας και γενικότερα στην πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου, τη διάδοση των ιδεών, την επικοινωνία -ιδίως μεταξύ πνευματικών ανθρώπων- και την έκδοση εφημερίδων. Επίσης, και τις συνέπειες για την περαιτέρω πορεία της ανθρωπότητας από τη μελλοντική εξαφάνιση ή τη μη χρήση του χαρτιού για τον έντυπο λόγο ιδίως για την έκδοση βιβλίων και εφημερίδων λόγω απαγορευτικού κόστους και την αντικατάστασή του με ηλεκτρονικά μέσα.
Η Ιστορία μας έχει διδάξει με άπειρα παραδείγματα από τη σε μεγάλο βαθμό εξαφάνιση ως ειδωλολατρικής της αρχαίας πνευματικής δημιουργίας, τον εμπρησμό το 641 ΜΧ της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας από τους Άραβες, το κάψιμο των βιβλίων από τον Σαβαναρόλα στη Φλωρεντία, το Index Librorum Prohibitorum του Βατικανού, το κάψιμο των βιβλίων τη Νύκτα των Κρυστάλλων από τους Ναζί και τη λογοκρισία για την κυκλοφορία βιβλίων όχι μόνο στις χώρες του τότε υπαρκτού σοσιαλισμού, γιατί οι ιδέες που περιέχονται στα βιβλία κάποιους φοβίζει και προσπαθούν να αποτρέψουν τη διάδοση τους.
Προφητικό μπορεί, όμως, να αποβεί το βιβλίο του Bradbury Ray Φαρενάιτ 451 (θερμοκρασία που καίγεται το χαρτί) που περιγράφει πώς σε μια δυστοπική εποχή στο μέλλον, όπου τα βιβλία είναι απαγορευμένα, κάποιοι για να διασώσουν τα αριστουργήματα της παγκόσμιας πνευματικής δημιουργίας έχουν αποστηθίσει καθένας ένα μόνο βιβλίο, που συνεχώς απαγγέλλουν.
Η δύναμη των ιδεών που παράγουν τα βιβλία είναι τεράστια, αναπτύσσει την πνευματικότητα και την τάση για ελευθερία του ατόμου και αποτελεί ανάχωμα σε ολοκληρωτικές και σκοταδιστικές επιδιώξεις. Ο γραπτός λόγος βοηθάει στην ανάπτυξη των ιδεών και η χρήση του μαζί με τα σχολικά βιβλία μιας μικρής βιβλιοθήκης στο σπίτι, αποτελεί το καλύτερο εκπαιδευτικό μέσο για τη μόρφωση των παιδιών, που δυστυχώς τείνει να αντικατασταθεί με ηλεκτρονικά μέσα και παιχνίδια, γεγονός που μπορεί να συντελέσει στη φτώχεια της γλώσσας μας, που είναι η πλουσιότερη παγκοσμίως γλώσσα σε λέξεις και ιδέες και στη μελλοντική απώλεια της εθνικής μας ταυτότητας, που είναι το ζητούμενο για την παγκοσμιοποίηση.
Σαφώς η ανάγνωση του βιβλίου στον ελεύθερο χρόνο προσφέρει μεγαλύτερη απόλαυση και κατανόηση του κειμένου από την ηλεκτρονική και αυτός είναι ο λόγος που η έκδοση των ηλεκτρονικών βιβλίων δεν περπάτησε άλλωστε η ανάγνωση της έντυπης εφημερίδας σαφώς υπερέχει από την ηλεκτρονική έκδοση της, εκτός του ότι η χρήση ηλεκτρονικών μέσων και η αποθήκευση κειμένων εξαρτάται από την παροχή ηλεκτρικής ενέργεια, που μπορεί να την καταστήσει προβληματική.
Φαίνεται ότι η ανθρωπότητα περνάει στην εποχή του ΜΕΤΑ (metaverse- μετασύμπαν), όπως άλλαξε ονομασία το F/B σε Meta, που σημαίνει μετανθρωπισμό, δηλαδή περνάμε από την ανθρωπιστική θεώρηση στη, όχι μόνο ηλεκτρονική, μηχανοποίηση των πάντων, αλλά κυρίως περνάμε στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης με απρόβλεπτες συνέπειες που τις επισείουν κάποιοι επιστήμονες. Δεν μπορώ να προβλέψω τις συνέπειες αυτής της μετάβασης, αλλά με τρομάζει η ιδέα ότι πιθανόν ο άνθρωπος να μην μπορεί να διαχειριστεί και να ελέγξει καταστάσεις, γιατί η εξουσία μπορεί να έχει περάσει σε χέρια μηχανών, που πιθανόν να τις χειρίζονται άλλοι άνθρωποι ή όχι.
Επομένως, το μόνο μέσο αντίστασης για τις ανέλεγκτες αυτές καταστάσεις είναι ο άνθρωπος να παραμείνει στο ανθρωπιστικό και όχι μηχανοποιημένο πεδίο, γι' αυτό είναι απαραίτητη μεταξύ άλλων και η χρήση του γραπτού λόγου σε χαρτί και όχι με ηλεκτρονικά μέσα για την ανάπτυξη, διατήρηση της πνευματικότητας και του ελεύθερου φρονήματος του ανθρώπου, που να ξεκινάει με τη σωστή εκπαίδευση με τη χρήση του βιβλίου, που ασφαλώς είναι ένα πολύ ωραίο και χρήσιμο δώρο για όλες τις εποχές και κατά προτίμηση στροφή του ανθρώπου στην ποίηση και τη φιλοσοφία.
* Ο Λέανδρος Τ. Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης ε.τ.
