Η συμπερίληψη είναι ένα από τα μεγάλα ζητούμενα του 21ου αιώνα και η Εκπαίδευση καλείται να διαδραματίσει ένα ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Στο μικροεπίπεδο, ο σκοπός στην εκπαίδευση είναι να επηρεάζει θετικά τις ευκαιρίες ζωής όλων των εκπαιδευομένων, αλλά και να δημιουργεί δυνατότητες σε σταθερή βάση – κυριότερα, όμως, εκείνων των εκπαιδευομένων που προέρχονται από μη προνομιούχα στρώματα, επειδή αυτοί καλούνται να διανύσουν μεγαλύτερη απόσταση. Και πιστέψτε έχοντας μεγαλώσει σε νησί, ξέρω να εκτιμώ την αρετή της Δημόσιας Εκπαίδευσης και της κοινωνικής κινητικότητας που μου προσέφερε. Στο μακροεπίπεδο, ο σκοπός της συμπερίληψης συνίσταται στη συμβολή της εκπαίδευσης στην ανάπτυξη της κοινωνίας και της δημοκρατίας.
Το Πανεπιστήμιο Αθηνών, με το τεράστιο απόθεμα ιστορίας, γνώσης που διαθέτει από το επιστημονικό δυναμικό του, με την διοικητική του επάρκεια και με την κοινωνική του ευαισθησία καλείται να παίξει ένα κομβικό ρόλο, ένα ρόλο πρωτοπορίας στην κατεύθυνση αυτή, που δημιουργεί ένα νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο για τον αιώνα που διανύουμε το οποίο είναι απαραίτητο για την ειρηνική και δημοκρατική συνύπαρξη, αλλά και τη γενικότερη ανάπτυξη και σταθερότητα της χώρας.
Στο νέο ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον, το Πανεπιστήμιο Αθηνών καλείται να συμπεριλάβει εθνικές, θρησκευτικές, κοινωνικές ταυτότητες, να εγκολπώσει τις νέες κοινωνικές δυναμικές και να αφουγκραστεί τα νέα κοινωνικά αιτήματα. Ο κοινός παρονομαστής που ενώνει όλες αυτές τις συνιστώσες είναι η εκπαίδευση υψηλής ποιότητας, η αξιοκρατική παροχή δυνατοτήτων, οι διεθνείς συνεργασίες όπως η πολύ πρόσφατη με τα Πανεπιστήμια των ΗΠΑ, και συγκεκριμένα η πρώτη και μεγαλύτερη με το πανεπιστήμιο του Yale, που αλλάζει το χάρτη για τα Πανεπιστήμια μας, η μεταλαμπάδευση του κοινού μας οράματος.
Το 1837 διαβάζοντας τις ομιλίες του Πρύτανη και των τεσσάρων Κοσμητόρων που εκφωνήθηκαν κατά τα εγκαίνια του Οθωνικού τότε πανεπιστημίου στις 3 Μαΐου 1837 μπορεί να συναχθεί πως οι κύριοι σκοποί του Πανεπιστημίου ήταν δύο: (α) να εκπαιδεύσει τους ανθρώπους που θα στελέχωναν τη διοίκηση, τα δικαστήρια, τα νοσοκομεία, τα σχολεία, και τα ελεύθερα επαγγέλματα της χώρας, και (β) να μορφώσει τους αποστόλους που θα μεταλαμπάδευαν τον ελληνικό πολιτισμό στην Ανατολή. Ο Κ. Θ. Δημαράς ονομάζει τον πρώτο σκοπό επαγγελματικό και τον δεύτερο ιδεολογικό.
Δύο αιώνες περίπου μετά, το όραμα του Πανεπιστημίου μας μπορεί να είναι ακριβώς αυτό. Η εκπαίδευση όλων ώστε να στελεχώσουν οργανισμούς όχι μόνο στη χώρα μας αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη, με έμφαση την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου με σκοπό την ειρηνική και δημοκρατική εξέλιξη της περιοχής και την ενδυνάμωση της μεγάλης δύναμης του Ελληνισμού: της οικουμενικότητας του. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών θα πρέπει να είναι ένας πόλος που να ελκύει το ενδιαφέρον όλων για να σπουδάσουν σε αυτό και ένας κόμβος γνώσης, που θα παρέχει υψηλής ποιότητας γνώσεις χωρίς φραγμούς και περιορισμούς. Ταυτόχρονα, το Πανεπιστήμιο Αθηνών θα πρέπει να είναι ένας πόλος έρευνας, ο οποίος θα δίνει δυνατότητα σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα που θεραπεύει: ο προορισμός τόσο για τις Θετικές Επιστήμες και τις Επιστήμες Υγείας με υποδομές ισάξιες του δυναμικού του, όσο και των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών με το βαρύ πολιτισμικό απόθεμα και το υψηλό ερευνητικό δυναμικό που διαθέτει. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών πρέπει να είναι ένα Πανεπιστήμιο που εμπνέει, καθοδηγεί, αποτελεί μήτρα γνώσης, αξιοκρατίας και δημοκρατικής αφύπνισης. Το Πανεπιστήμιο όλων μας.
* Ο κ. Νικόλαος Θωμαΐδης είναι Καθηγητής Αναλυτικής Χημείας, ΕΚΠΑ
