Πρόσφατα σε υπόγεια αίθουσα της Εθνικής Πινακοθήκης λειτουργούσε έκθεση ζωγραφικής με τίτλο «Η σαγήνη του αλλόκοτου-Ενδιάμεσος χώρος» ενός ζωγράφου, που δεν ήταν γνωστός ούτε κατά όνομα αλλά οι πίνακες του, που έδιναν την εντύπωση θρησκευτικών εικόνων, είχαν το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι απεικόνιζαν αλλοιωμένα ιερά πρόσωπα, όπως την αλλοιωμένη εικόνα της Παναγίας με τσιγάρο στο στόμα.
Βουλευτής του κόμματος «Νίκη», που είναι γνωστές οι θρησκευτικές του διασυνδέσεις, εισέβαλε αιφνίδια στην αίθουσα και πέταξε 4 πίνακες στο πάτωμα εξοργισμένος επειδή ο συγκεκριμένος πίνακας προσβάλλει τη θρησκευτική του πίστη και αποτελεί κίνδυνο για τα παιδιά του. Ο βουλευτής εν μέσω διαπληκτισμών κρατήθηκε για λίγο από υπαλλήλους της Πινακοθήκης, όπως μεταδόθηκε από τα ΜΜΕ, αλλά λόγω της βουλευτικής του ασυλίας αφέθηκε ελεύθερος.
Δεν γνωρίζω αν θα ζητηθεί η άρση της βουλευτικής του ασυλίας και για ποιο αδίκημα, αλλά το φαινόμενο βουλευτές να αδικοπραγούν ατιμωρητί επαναλαμβάνεται συχνά και εκθέτει τον πολιτικό κόσμο. Το γεγονός πήρε μεγάλες διαστάσεις με αντίθετες συγκεντρώσεις στο προαύλιο χώρο της Εθνικής Πινακοθήκης των μεν διαμαρτυρόμενων για θρησκευτικούς λόγους να ζητούν να κλείσει η έκθεση, που τελικά με απόφαση της διοίκησης της Εθνικής Πινακοθήκης έκλεισε, των αντιθέτων που υποστηρίζουν την ελευθερία της έκφρασης με αίτημα να σταματήσει η θεοκρατία και προκάλεσε σωρεία συζητήσεων και δημοσιευμάτων με πολιτικές αναφορές.
Η Ιερά Σύνοδος εξέφρασε τη λύπη της για την έκθεση και προειδοποίησε πως θα ενεργήσει τα δέοντα προς την Ελληνική Κυβέρνηση.
Η παραπάνω πράξη του βουλευτή, που από πολλούς χαρακτηρίστηκε ως βανδαλισμός, ενώ άλλοι την επικρότησαν, έδωσε την αφορμή για ευρύτατη συζήτηση κυρίως θεωρητική σε πολλά πεδία, που θα αναφερθούμε περαιτέρω με την παρατήρηση ότι πρέπει να σταματήσει αμέσως κάθε συζήτηση για το θέμα αυτό, γιατί μπορεί να αποτελέσει αντιπερισπασμό για τα πολλά σοβαρά ζητήματα, που απασχολούν την κοινωνία και τη χώρα.
Σαφώς ο συγκεκριμένος πίνακας της Παναγίας, όπως παρουσιάστηκε από τα ΜΜΕ, δεν ανταποκρίνεται στις παραδεκτές μορφές της κλασσικής εικονογράφησης, αλλά ούτε μπορεί να θεωρηθεί ως έργο της σύγχρονης τέχνης, γιατί το νέο συνίσταται στο τσιγάρο στο στόμα της Παναγίας κατά το αρχαίο ρητό «παίζειν εν ου παικτοίς».
Εξάλλου εφόσον δεν προκαλεί συναισθήματα σεβασμού και ευλάβειας, όπως όλες οι απεικονίσεις της Παναγίας, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως θρησκευτική εικόνα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι για κάποιους μπορεί να αποτελεί ένα καλλιτεχνικό έργο, του οποίου η καλλιτεχνική αξία θα κριθεί με μη θρησκευτικά κριτήρια.
Προσωπικά ο πίνακας δεν μου αρέσει καθόλου ούτε σαν θρησκευτική εικόνα, ούτε σαν έργο τέχνης, γιατί δεν πληροί τα καλλιτεχνικά μου κριτήρια. Εφόσον όμως το έργο αυτό εκτίθεται σε συγκεκριμένη αίθουσα και είναι προσιτό μόνο σε όσους την επισκέπτονται, δεν είναι νοητό να προσβάλλει το θρησκευτικό συναίσθημα σε όσους δεν το επισκέπτονται, αλλά ούτε είναι δυνατόν να απαγορευτεί με ιδιωτική πρωτοβουλία και αυτοδυνάμως η έκθεση πινάκων, γιατί προσβάλλει το θρησκευτικό συναίσθημα όχι μόνο θρησκόληπτων, ή οπαδών άλλων θρησκειών, ιδίως μωαμεθανών.
Αν συνεχιστεί όμως η αντιπαλότητα αυτή μπορεί να προκύψουν πράξεις μισαλλοδοξίας, που είναι αντίθετες στην ανοχή που επιβάλλει η χριστιανική πίστη. Άλλωστε αρμόδιος είναι ο Εισαγγελεύς να ασκήσει διώξεις, όταν η δημόσια έκθεση πίνακα προσβάλλει τα χρηστά ήθη και δεν γνωρίζω, αν υπήρξε σχετική καταγγελία...
Φυσικά μετά τη δημοσιότητα που δόθηκε από υπαιτιότητα του βουλευτή, το έργο και όνομα του ζωγράφου έγιναν ευρύτατα γνωστά και εφόσον η συζήτηση συνεχιστεί, υπάρχει κίνδυνος ο ίδιος ζωγράφος να συνεχίσει το ίδιο καλλιτεχνικό του έργο ή από μιμητισμό να εμφανιστούν άλλοι ζωγράφοι με πιο ασεβείς πίνακες, οπότε ένα διάστημα ώσπου να κλείσει ο κύκλος θα έχομε περίοδο εντάσεων, που θα θυμίζουν άλλες μεσαιωνικές εποχές ή θρησκείες και ιδίως τον φανατισμό του Ισλάμ.
Η Εθνική Πινακοθήκη με τα δικά της κριτήρια επέτρεψε τη λειτουργία της συγκεκριμένης έκθεσης και δεν είναι δυνατόν μια μειοψηφία ή πλειοψηφία πολιτών να υπαγορεύει σε καλλιτεχνικούς οργανισμούς ποια έργα θα εκτεθούν ή θα παιχτούν, γιατί τότε η αρμοδιότητα καλλιτεχνικών εκδηλώσεων ανατίθεται σε εξωθερμικά κέντρα αποφάσεων... Σε κάθε περίπτωση όμως δημόσιοι πολιτιστικοί οργανισμοί πρέπει να αποφεύγουν θέματα, που μπορούν να προκαλέσουν πολιτικές, καλλιτεχνικές, φυλετικές ή θρησκευτικές εντάσεις.
Γράφεται και συζητείται ευρύτατα, ότι πίσω από όλο το σκηνικό υποκρύπτεται πολιτικό παιχνίδι για άγρα ψήφων υπέρ συγκεκριμένου κόμματος με τον φανατισμό των οπαδών του ακροδεξιού πολιτικού χώρου, αλλά για το θέμα αυτό. από έλλειψη πληροφόρησης δεν μπορώ να πάρω θέση...
* Ο Λέανδρος Τ. Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης ε.τ.
