Όλοι, λίγο ή πολύ, έχουμε παραπονεθεί σε διάφορες φάσεις της ζωής μας για το άγχος που μας καταβάλλει και πώς αυτό επηρεάζει ταυτόχρονα την υγεία μας. Ίσως να υπάρχουν πολλά που μπορείς να κάνεις για να χαλαρώσεις και να βελτιώσεις το επίπεδο της υγείας σου, αλλά τίποτα δεν συγκρίνεται με τον έλεγχο της αναπνοής σου.
Εμείς μιλήσαμε με τη δημιουργό της Πνοής, κυρία Έλενα Παπαϊωάννου για όλα όσα θα ήθελες να ξέρεις για τη σημαντικότητα της σωστής αναπνοής αλλά και τη μέθοδο Buteyko. Η Έλενα Παπαϊωάννου είναι εξειδικευμένη σύμβουλος αναπνοής και συγγραφέας. Ασχολείται με ένα σημαντικό κομμάτι της ανθρώπινης υγείας, τη λειτουργία της αναπνοής, και διδάσκει τη μέθοδο αναπνευστικής αγωγής Buteyko.
Όπως μας είπε «Αμέτρητες έρευνες των τελευταίων ετών αποδεικνύουν ότι το στρες είναι η πηγή πολλών νοσημάτων».
Το συνεχόμενο στρες επηρεάζει καταλυτικά τον ρυθμό, τη συχνότητα και το βάθος της αναπνοής, απορρυθμίζοντάς την σε μόνιμη βάση. Σύμφωνα με τις πολυετείς κλινικές έρευνες του Dr.Konstantin P. Buteyko, η κατάσταση του στρες έχει επίπτωση στον αναπνευστικό ρυθμό, οδηγώντας σε υπεραερισμό των πνευμόνων (κατανάλωση αέρα πάνω από 5lt το λεπτό), που σταδιακά εγκαθίσταται ως μόνιμη έξη με επιπτώσεις σε διάφορα συστήματα του οργανισμού. Ο υπεραερισμός οδηγεί σε σπασμό των τριχοειδών αγγείων που τροφοδοτούν με οξυγόνο τον εγκέφαλο.
Αποδεδειγμένη είναι η συσχέτιση της κατάθλιψης με μειωμένη παροχή οξυγόνου στον εγκέφαλο, ενώ τέτοιες ψυχικές καταστάσεις επηρεάζουν το ρυθμό της αναπνοής, εγκαθιστώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο.
Όταν η αναπνοή μας είναι γρήγορη και βαθιά, το διοξείδιο του άνθρακα στον οργανισμό μειώνεται κάτω του φυσιολογικού. Το χαμηλό διοξείδιο του άνθρακα στο αίμα προκαλεί στένωση της καρωτιδικής αρτηρίας, της βασικής αρτηρίας που ευθύνεται για την αιμάτωση του εγκεφάλου.
Σύμφωνα με τον Gibbs, η στένωση αυτή μπορεί να φτάνει μέχρι και στο 50% στους ανθρώπους που υποφέρουν από άγχος και κρίσεις πανικού.
«Η βαθιά αναπνοή κάνει τον ανθρώπινο εγκέφαλο αφύσικα δραστήριο εξαιτίας της χαμηλής συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα. Σαν αποτέλεσμα, ο εγκέφαλος βγαίνει εκτός ελέγχου με την εμφάνιση αυθόρμητων και ασύγχρονων σκέψεων… Με τον έλεγχο της αναπνοής, ο εγκέφαλος ελέγχει την ίδια του τη διέγερση».
Το παρατεταμένο στρες «χαλάει» την αναπνοή μας και η διαταραχή αυτή της αναπνοής συντηρεί και αυξάνει το στρες.
Οι μέθοδοι και οι τεχνικές αναπνοής ανά τα χρόνια ουσιαστικά εστιάζουν στον έλεγχο της αναπνοής, με έμφαση στον περιορισμό της κατανάλωσης του εισπνεόμενου αέρα, όπως και οι τεχνικές του Dr. Buteyko.
Η γνώση της αναπνοής, οι τεχνικές αναπνοής που την επαναφέρουν στη φυσιολογική της λειτουργία, έχουν σαν αποτέλεσμα την σημαντική μείωση του στρες ,καθώς βελτιώνουν την οξυγόνωση του εγκεφάλου και ισορροπούν το νευρικό σύστημα.
Τι είναι υπέρπνοια και με ποιον τρόπο μπορεί να βλάψει τον οργανισμό μας
Η θεωρία την οποία διατύπωσε ο Δρ.Buteyko προέκυψε μετά από εκτεταμένες έρευνες δεκαετιών και βασίζεται στο σύνδρομο του χρόνιου υπεραερισμού.
Η κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας αέρα (υπεραερισμός) από αυτή που χρειάζεται το σώμα μας (4 με 6 λίτρα αέρα το λεπτό) μπορεί να αποβεί καταστροφική για την υγεία. Κατά τη διάρκεια των ερευνών του, ο Δρ.Buteyko, ζητούσε από τους ασθενείς του να πάρουν μερικές βαθιές αναπνοές στη σειρά και στη συνέχεια τους ρωτούσε τι αισθάνθηκαν. Η απάντηση ήταν πάντα η ίδια: ζάλη ή/και δυσφορία. Έτσι, αντίθετα στην παγιωμένη μέχρι τότε αντίληψη και συμβουλή «πάρτε βαθιές αναπνοές», o Buteyko ήρθε να προτείνει τις μικρές ρινικές αναπνοές.
Γιατί όμως βλάπτει η βαθιά αναπνοή;
Κάθε εισπνοή ισούται με την εκπνοή. Ο εισπνεόμενος αέρας δεν αποθηκεύεται κάπου μέσα στο σώμα μας. Ο οργανισμός μας χρησιμοποιεί ένα μέρος του οξυγόνου και, στη συνέχεια, απελευθερώνει με την εκπνοή όλο τον αέρα που πήρε με την εισπνοή. Ως εκ τούτου προκύπτει ότι μεγάλη εισπνοή ισούται με μεγάλη εκπνοή.
Το διοξείδιο του άνθρακα πόσο σημαντικό είναι για τον οργανισμό;
Το οξυγόνο προσλαμβάνεται από τα ερυθρά αιμοσφαίρια, όπου δεσμεύεται στο μόριο της αιμοσφαιρίνης, προκειμένου να μεταφερθεί μέσα από τα αγγεία στα κύτταρα του οργανισμού. Στους ιστούς η απελευθέρωσή του ελέγχεται μέσω ενός αποτελεσματικού μηχανισμού. Η φύση έχει προνοήσει να απελευθερώνεται οξυγόνο όπου έχει σημειωθεί αυξημένη κατανάλωση, η οποία αποδεικνύεται από την ύπαρξη ενός προϊόντος του μεταβολισμού, του διοξειδίου του άνθρακα. Το γεγονός αυτό ονομάζεται στη φυσιολογία, φαινόμενο Bohr (από τον φυσιολόγο που το ανακάλυψε το 1908). Αν το CO2 εμφανίζεται κάτω από το φυσιολογικό (45 με 47 mmHG στο αίμα) σε κάποιον ιστό, η ποσότητα οξυγόνου που θα αποδοθεί σε αυτόν θα είναι επίσης μειωμένη. Για την αποδέσμευση του οξυγόνου από την αιμοσφαιρίνη υπεύθυνο είναι το διοξείδιο του άνθρακα.
Αξίζει να αναφερθεί ότι σε συνθήκες ηρεμίας, 75% του εισπνεόμενου οξυγόνου εκπνέεται.
Κατά τη διάρκεια έντονης σωματικής άσκησης 25% του Ο2 δεν χρησιμοποιείται επίσης από τον οργανισμό. Εύκολα συμπεραίνεται σύμφωνα με τα παραπάνω ότι το πρόβλημα δεν έγκειται στον κορεσμό του αρτηριακού αίματος με οξυγόνο αλλά στη χρησιμοποίησή του από τα κύτταρα. Η βαθιά αναπνοή, η κατανάλωση δηλαδή αέρα πάνω από το φυσιολογικό (περίπου 5 λίτρα αέρα το λεπτό), που καταλήγει σε μείωση του διοξειδίου του άνθρακα έχει σαν αποτέλεσμα την ελλιπή οξυγόνωση του οργανισμού.
Με απλά λόγια, όσο περισσότερο αέρα αναπνέουμε (έχει αποδειχθεί ότι πριν από μια ασθματική κρίση, οι ασθματικοί αναπνέουν πάνω από 20 λίτρα αέρα το λεπτό),τόσο λιγότερο οξυγόνο θα έχει το σώμα μας.
Ο ρόλος του διοξειδίου του άνθρακα δεν περιορίζεται στη ρύθμιση της απελευθέρωσης του οξυγόνου. Σημαντικός είναι ο ρόλος του CO2 και στη ρύθμιση της οξεοβασικής ισορροπίας του οργανισμού. Το ανθρακικό οξύ (H2CO3) που σχηματίζεται κατά την είσοδο του CO2 από τους ιστούς στο αίμα μειώνει το PH του αίματος. Ο υπεραερισμός και η υποκαπνία μπορεί να οδηγήσει σε αναπνευστική αλκάλωση, δηλαδή αύξηση του αλκαλικού χαρακτήρα του αίματος και των υγρών των ιστών.
Τα ένζυμα, απαραίτητα για όλες τις λειτουργίες του οργανισμού, είναι εξαιρετικά ευαίσθητα στις μεταβολές του PH. Όταν το PH μετακινείται προς το αλκαλικό εξαιτίας του υπεραερισμού, πολλά ένζυμα δεν είναι πλέον δραστικά.
Επίσης, το μεγαλύτερο ρόλο στον έλεγχο του κυψελιδικού αερισμού, λεπτό με λεπτό , παίζουν οι μεταβολές της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα που περιέχεται στο αίμα. (GUYTON 1998 Φυσιολογία του ανθρώπου, σ.489). Το CO2 διεγείρει τα αναπνευστικά κέντρα του εγκεφάλου (που εντοπίζονται στη γέφυρα και τον προμήκη μυελό), τα οποία διατηρούν το ρυθμό της αναπνοής. Συνεπώς ο ρυθμός και το βάθος της αναπνοής εξαρτώνται από τα ποσοστά του CO2 στον οργανισμό .
Ο συνδυασμός υποξίας (σε επίπεδο ιστών ,αφού η αιμοσφαιρίνη μπορεί να είναι κορεσμένη), υποκαπνίας (μειωμένο διοξείδιο του άνθρακα) και αλκάλωσης έχει μία σειρά από αποτελέσματα σε διάφορους ιστούς. Εξαιτίας του μειωμένου CO2 παρατηρείται σύσπαση των λείων μυϊκών ινών στα τοιχώματα των βρονχιολίων και των τριχοειδών αγγείων, που έχει ως αποτέλεσμα τη στένωση του αυλού τους.
Το φαινόμενο αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υπέρταση, άσθμα ή αλλεργικά φαινόμενα, καρδιακή, πνευμονική ή νεφρική ανεπάρκεια, ακόμα και εγκεφαλικές βλάβες λόγω σκλήρυνσης των αιμοφόρων αγγείων. Το άσθμα χαρακτηρίζεται από σπαστική συστολή των λείων μυϊκών των βρονχιολίων, η οποία προκαλεί έντονη δύσπνοια.
Σύμφωνα με τον Δρ. Buteyko to άσθμα είναι αποτέλεσμα του υπεραερισμού.
Ο οργανισμός στην προσπάθειά του να εμποδίσει την περεταίρω μείωση του διοξειδίου του άνθρακα μειώνει τη διατομή των αεραγωγών. Όταν ο υπεραερισμός μειωθεί με συνειδητό έλεγχο της αναπνοής και το CO2 αυξηθεί στο φυσιολογικό οι λείες μυϊκές ίνες των βρόγχων και των βρονχιολίων χαλαρώνουν με αποτέλεσμα τη διάνοιξη της διατομής των αεραγωγών και τη διευκόλυνση της αναπνοής.
Χαμηλό διοξείδιο του άνθρακα στο αίμα προκαλεί επίσης στένωση της καρωτιδικής αρτηρίας, που είναι το βασικό αιμοφόρο αγγείο αιμάτωσης του εγκεφάλου. Ο βαθμός της στένωσης εξαρτάται εν μέρει από κληρονομική προδιάθεση, αλλά έχει υπολογιστεί από τον Gibbs μέχρι και 50% σε άτομα με άγχος και κρίσεις πανικού.
Ο υπεραερισμός κάνει τον ανθρώπινο εγκέφαλο αφύσικα δραστήριο, εξαιτίας της μείωσης του διοξειδίου του άνθρακα. Σαν αποτέλεσμα αυτού ο εγκέφαλος βγαίνει κυριολεκτικά εκτός ελέγχου λόγω της εμφάνισης αυθόρμητων και ασύγχρονων (αυτοδημιούργητων) σκέψεων (Artour Rakhimov Ph.D, Normal Breathing- The key to vital health). Ελέγχοντας την αναπνοή η έξαψη του εγκεφάλου ελέγχεται από τον ίδιο.
Όπως επισημαίνει ο Δρ. Buteyko, το διοξείδιο του άνθρακα συμμετέχει σε πολυάριθμες αμφίδρομες χημικές αντιδράσεις, που σχετίζονται με την αερόβια παραγωγή ενέργειας. Υπεραερισμός και υποκαπνία έχουν σαν αποτέλεσμα τη διαταραχή του κυτταρικού μεταβολισμού, γεγονός που σημαίνει ότι διαταράσσεται όλη η χημεία του οργανισμού.
Διαταραχές της συγκέντρωσης σημαντικών ουσιών στο αίμα μπορούν επίσης να αποδοθούν στο ελαττωμένο διοξείδιο του άνθρακα. Συσσωρεύονται προϊόντα της αναερόβιας λειτουργίας του οργανισμού, όπως γαλακτικό, ουρικό και πυρουβικό οξύ.
Οι νεφροί επιδιώκοντας να αποκαταστήσουν την αλκάλωση (που προκύπτει από τον υπεραερισμό), αποβάλλουν αλκαλικά ιόντα, όπως νάτριο και μαγνήσιο, αποστερώντας τον οργανισμό από ζωτικά συστατικά.
Ρυθμίζοντας το διοξείδιο του άνθρακα στο φυσιολογικό με την επανεκπαίδευση της αναπνοής, εκκρίνεται η ποσότητα κορτιζόνης που χρειάζεται ο οργανισμός. Η ανεπαρκής έκκριση της σημαντικής αυτής ορμόνης, μπορεί να αποδοθεί στη υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε ορισμένα ερεθίσματα.
Η μελέτη που έγινε στο νοσοκομείο Mater του Brisbane της Αυστραλίας το 1995, κατέδειξε μειωμένη εξάρτηση των ασθματικών από τα στεροειδή (χορήγηση συμπληρωματικής κορτιζόνης) μέχρι και 50% όταν μειώθηκε ο υπεραερισμός με την εφαρμογή των αναπνευστικών ασκήσεων Buteyko.
Εξαιτίας του υπεραερισμού και της υποκαπνίας οι ενδοκρινείς αδένες αδυνατούν να συνθέσουν επαρκείς ποσότητες ορμονών, με αποτέλεσμα τον αποσυντονισμό των ζωτικών λειτουργιών.
«Το διοξείδιο του άνθρακα είναι η βασικότερη ορμόνη όλου του οργανισμού, είναι το μόνο που παράγεται από κάθε ιστό και δρα σε κάθε όργανο», σύμφωνα με τον Δρ. Yandell Henderson στην ιατρική εγκυκλοπαίδεια που εκδόθηκε το 1940.
Εκτός από το άγχος, μπορεί η σωστή αναπνοή να βοηθήσει και στις ανοιξιάτικες αλλεργίες;
Οι εποχιακές αλλεργίες ταλαιπωρούν αρκετό κόσμο, συνήθως τις εποχές άνοιξη και φθινόπωρο. Ανεξάρτητα με τον τρόπο που θα επιλέξετε να ακολουθήσετε για αντιμετωπίσετε την κατάσταση, ο πρώτος σύμμαχος είναι η αναπνοή σας! Τα κύρια συμπτώματα των αλλεργιών είναι το μπούκωμα και το συνάχι.
Ακολουθώντας τα παρακάτω βήματα θα καταφέρετε να τα μειώσετε με την πάροδο του χρόνου:
1ο Βήμα.
Όποτε έχετε συνάχι, συνήθως φυσάτε δυνατά τη μύτη σας για να καθαρίσετε τις βλέννες και να ελευθερώσετε την αναπνοή σας. Αυτή η τακτική όμως φέρνει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα. Όταν φυσάτε με δύναμη, εκπνέετε επιπλέον διοξείδιο του άνθρακα, με αποτέλεσμα να μειώνεται κάτω από τα φυσιολογικά επίπεδα (45-47mmHg) στον οργανισμό σας. Σε αυτή την περίπτωση, ο οργανισμός για να προστατευτεί από την επικίνδυνη μείωση του αερίου στο αίμα, παράγει περισσότερη βλέννα με σκοπό να μπλοκάρει τις διόδους εξόδου και να συγκρατήσει το πολύτιμο αυτό αέριο.
Με λίγα λόγια όσο πιο πολύ φυσάτε την μύτη σας, τόσο πιο πολλή βλέννα θα έχετε κατά την διάρκεια της ημέρας, εφόσον βάζετε τον οργανισμό σας σε διαδικασία άμυνας. Ο τρόπος είναι, να φυσάτε απαλά και όσο το δυνατόν αθόρυβα την μύτη σας. Αμέσως μετά το φύσημα, κάντε μια εκπνοή και κρατήστε την αναπνοή σας για πέντε δευτερόλεπτα. Με αυτό τον τρόπο αποκαθίσταται το διοξείδιο του άνθρακα και ο οργανισμός παύει να παράγει επιπλέον βλέννα στην διάρκεια της ημέρας.
2ο Βήμα.
Συνήθως στις αλλεργίες φράζει ένα από τα δύο ρουθούνια ή και τα δύο, αυτό είναι αποτέλεσμα της άμυνας του οργανισμού. Για όσο αναπνέετε από το στόμα η μύτη σας θα παραμένει μπουκωμένη, για αυτό θα επιδιώκετε να αναπνέετε μόνο ρινικά. Κάντε μια φυσιολογική εκπνοή και κρατήστε την αναπνοή σας για όσο μπορείτε χωρίς να νιώσετε μεγάλη πίεση. Περιμένετε για ένα λεπτό και επαναλάβετε το κράτημα της αναπνοής. Το πιθανότερο είναι ότι το μπούκωμα θα υποχωρήσει. Αν χρειαστεί επαναλάβετε το ίδιο.
3ο Βήμα.
Για όσο διάστημα διαρκούν οι αλλεργίες, καλό είναι να αποφεύγετε το αγελαδινό γάλα και τα παράγωγα του. Τα γαλακτοκομικά συμβάλλουν στην παραγωγή βλέννας και επιδεινώνουν τις αλλεργίες. Μπορείτε να τα αντικαταστήσετε με φρέσκα φρούτα, λαχανικά, ωμούς καρπούς και χυμούς.
4o Βήμα.
Κάνετε τακτικά ρινικές πλύσεις με αλατόνερο ή φυσιολογικό ορό, αυτό θα συμβάλλει στον καθαρισμό της ρινικής κοιλότητας και την αποχώρηση των συμπτωμάτων.
Διαβάστε ακόμα:
3 μυστικά της Generation Z για έναν καλό ύπνο
Brunch: Τα spots που πρέπει να δοκιμάσεις ή να ξαναθυμηθείς σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
