Του Χρυσόστομου Τσούφη
Όταν προς το τέλος του Αυγούστου του 2021, ο πληθωρισμός άρχισε να επιταχύνεται, το φαινόμενο αποδόθηκε στο τέλος της πανδημίας. Στη συνέχεια ενέσκηψε και η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ήλθαν τα διψήφια ποσοστά, αλλά χρειάστηκε να φτάσουμε στον Νοέμβριο του 2022 για να εγκαταλείψουν οι κεντρικές τράπεζες και κυρίως η FED τον όρο «μεταβατικός».
Έχουμε φτάσει στον Ιούνιο του 2023, οι αυξήσεις επιτοκίων είναι αλλεπάλληλες αλλά ο πληθωρισμός επιμένει. Οι δε αυξήσεις στα τρόφιμα παραμένουν διψήφιες παρά το γεγονός ότι οι τιμές ενέργειας έχουν επιστρέψει σχεδόν στα προπολεμικά επίπεδα. Τι συμβαίνει;
Μια πρώτη εξήγηση έχει να κάνει με το γεγονός ότι – μπορεί να το ξεχνάμε μερικές φορές – αλλά ο πόλεμος στα σύνορα της Ευρώπης συνεχίζεται. Η Ρωσία συμφώνησε στην 2μηνη επέκταση της συμφωνίας για την ασφαλή εξαγωγή των ουκρανικών σιτηρών αλλά το Κίεβο καταγγέλλει προσκόμματα ενώ ούτως ή άλλως λόγω του πολέμου οι ποσότητες προς διάθεση είναι μικρότερες. Τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα λοιπόν παραμένουν.
Ένα μεγάλο κομμάτι ευθύνης, για τους περισσότερους τη μεγαλύτερη, την έχουν οι επιχειρήσεις. Ο όρος greedflation ή αλλιώς ο πληθωρισμός της απληστίας κάνει όλο και πιο αισθητή την παρουσία του καθώς οι επιχειρήσεις «κατηγορούνται» ότι διατηρούν ψηλά τις τιμές των προϊόντων τους για να αυξάνουν τα κέρδη τους. O ίδιος ο κεντρικός τραπεζίτης της Ιταλίας, Φάμπιο Πανέτα , δήλωσε ότι ενώ το κόστος παραγωγής μειώνεται, οι λιανικές τιμές αυξάνονται και μαζί τους και τα κέρδη των επιχειρήσεων. Όλες οι σχετικές αναλύσεις φέρνουν το παράδειγμα της αυτοκινητοβιομηχανίας. Οι 5 μεγαλύτερες της Ευρώπης αύξησαν τα κέρδη τους από τα 24δισ€ το 2019 στα 68δισ€ το 2022 παρότι πούλησαν 25% λιγότερα αυτοκίνητα. Το ίδιο συμβαίνει και με πολλές αλυσίδες τροφίμων.
Σε κάποιες περιπτώσεις , οι επιχειρήσεις έχουν επιχειρήματα και μάλιστα ατράνταχτα. Ένα από αυτά το κόστος εργασίας το οποίο έχει αυξηθεί σημαντικά. Tο 4ο τρίμηνο του 2022 π.χ. οι μισθοί στην Ευρώπη αυξήθηκαν 5,1% μεσοσταθμικά. Αρκετές χώρες κατέγραψαν διψήφια ποσοστά , πάνω από τον πληθωρισμό μάλιστα. Οι οικονομολόγοι αποκαλούν το φαινόμενο το σπιράλ μισθών/τιμών. Καθώς οι τιμές ανεβαίνουν, οι μισθοί αυξάνονται – ειδικά στις αγορές που υπάρχει και έλλειψη εργατικών χεριών σε συνδυασμό με την υπογεννητικότητα – κι αυτό οδηγεί σε νέες αυξήσεις τιμών. Στις 2 τελευταίες σ/τ που έχει δώσει η Κριστίν Λαγκάρντ έχει αναφερθεί στις συλλογικές συμβάσεις που υπογράφονται ανά την Ευρώπη οι οποίες ας πούμε ότι θεωρούνται από την Φρανκφούρτη «γενναιόδωρες».
Φταίνε και οι καταναλωτές. Δεν γίνεται οι τιμές να είναι στα ύψη αλλά η κατανάλωση να μην υποχωρεί ακόμη και για τα είδη που δεν θεωρούνται πρώτης ανάγκης. Στην Ελλάδα π.χ. το 2022 έκλεισε με πληθωρισμό 9,3% όμως η ιδιωτική κατανάλωση αυξήθηκε 7,2% σύμφωνα με τον προϋπόλογισμό του 2023. Το ρητό της αγοράς λέει ότι το φάρμακο για τις υψηλές τιμές είναι οι υψηλές τιμές. Κάποια στιγμή , ο καταναλωτής θα πει ως εδώ , θα περιορίσει τις αγορές και τιμές θα αρχίσουν να υποχωρούν.
Κάποιες τιμές δεν έχουν μικρό κύκλο εναλλαγής. Για παράδειγμα τα ενοίκια, τα δίδακτρα ακόμη και τα εισιτήρια του σινεμά αλλάζουν μια φορά το χρόνο σε αντίθεση με τις τιμές στα πρατήρια καυσίμων ή τα σουπερμάρκετ με αποτέλεσμα να ακολουθούν την γενική τάση με καθυστέρηση.
Η κλιματική αλλαγή δεν θα μπορούσε να λείπει ούτε από εδώ. Βροχές, πυρκαγιές, παγετώνες και ξηρασία θα εμφανίζονται όλο και πιο συχνά επηρεάζοντας την προσφορά των προϊόντων κι άρα και τις τιμές τους. Ας πάρουμε για παράδειγμα το ρύζι. H κακοκαιρία σε Κίνα και Πακιστάν μείωσαν τις σοδειές με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η μεγαλύτερη έλλειψη των τελευταίων 20 ετών αφού ταυτόχρονα αυξήθηκε και η ζήτηση γιατί πολλοί καταναλωτές στράφηκαν στο ρύζι αφού τα Ουκρανικά σιτηρά σταμάτησαν να έρχονται. Αποτέλεσμα , η τιμή του ρυζιού να εκτοξευθεί στο υψηλότερο σημείο από το 2011.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
