Τις περισσότερες φορές, το πανηγύρι γινόταν γύρω από τον μεγάλο πλάτανο, κοντά στην εκκλησία, στην κεντρική πλατεία, τη μέρα που γιόρταζε ο άγιος του χωριού. Δίπλα από τις υπαίθριες ψησταριές και τα καζάνια που ετοίμαζαν το γιορτινό φαγητό, ο παπάς, ο δήμαρχος, ο πρόεδρος του χωριού και ο αγροφύλακας, πιάνονταν χέρι χέρι για να δώσουν το σήμα και να αρχίσει ο χορός.
Σήμερα πια, αρκετές δεκαετίες μετά, από τις αίθουσες των παραδοσιακών συλλόγων μπορεί να λείπουν οι χωριάτικες πίτες, η ζωντανή μουσική και τα παραδοσιακά όργανα, αλλά ο ρυθμός του Συρτού, του Τσάμικου, του Μαλεβιζιώτη, του Ζαγορίσιου και του Ζωναράδικου προσκαλεί ανθρώπους κάθε ηλικίας να ενώσουν τα χέρια, με ή χωρίς το γνωστό μαντήλι, για να σύρουν τον χορό. Δεν χρειάζεται, μάλιστα, να περιμένει κανείς να γίνει κάποιο πανηγύρι, όπως τις πολύ λίγες φορές το χρόνο που γινότανε παλιά, αφού το ραντεβού των συλλόγων κλείνεται δύο φορές την εβδομάδα.
«Τα τελευταία χρόνια, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Πριν από τριάντα, σαράντα, πενήντα ή εξήντα χρόνια, τα πανηγύρια και τα γλέντια ήταν ένα κομμάτι της ζωής των ανθρώπων, όμως δεν γίνονταν πολλές φορές τον χρόνο. Τώρα πια τα μαθήματα που διοργανώνουν οι πολιτιστικοί σύλλογοι αφορούν κάθε ηλικία και κάθε επίπεδο, ενώ, όπως αποδεικνύουν οι επιστημονικές μελέτες των τελευταίων τριάντα χρόνων, έχουν πολλά και σημαντικά οφέλη για την υγεία, ως μια μορφή αερόβιας άσκησης» επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Πολύδωρος Γιαννάκης, καθηγητής Φυσικής Αγωγής, ειδικός Παραδοσιακού Χορού, επιστημονικός συνεργάτης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Πώς μεταφέρεται η ιστορία, η παράδοση και ο πολιτισμός
Μπορεί να λείπουν στοιχεία του παρελθόντος, οι παραδοσιακοί χοροί, όμως, έχουν ακόμη τη δύναμη να ξυπνούν μνήμες στους παλαιότερους και να μεταδίδουν στους νεότερους στοιχεία της ιστορίας, της παράδοσης και του πολιτισμού ενός τόπου.
Σύμφωνα με τον κ. Γιαννάκη, όταν κάποιος μαθαίνει Πεντοζάλη από την Κρήτη, Κότσαρι από τον Πόντο, Ζάραμο από τη Μακεδονία και Μπαϊντούσκα από τη Θράκη, έρχεται σε επαφή με στοιχεία της παράδοσης κάθε τόπου, με διαφορετικά είδη μουσικής και με ήχους από παραδοσιακά όργανα.
Οφέλη για την ψυχική και τη σωματική υγεία
Ταυτόχρονα, σημαντικά οφέλη προκύπτουν για την ψυχική και σωματική υγεία. «Για παράδειγμα, έρευνα σε ηλικιωμένους που χόρευαν παραδοσιακούς χορούς έδειξε βελτίωση της ψυχικής τους κατάστασης, της διάθεσής τους και της ποιότητας ζωής τους. Σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού διαπιστώθηκε βελτίωση της σωματικής λειτουργίας, μείωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης και αύξηση του αισθήματος ικανοποίησης από τη ζωή. Στον γενικό πληθυσμό, τα οφέλη περιλαμβάνουν ακόμη τη μείωση του άγχους και τη βελτίωση της αυτοεκτίμησης και της αυτοαποτελεσματικότητας», προσθέτει.
Παρόμοια ήταν και τα αποτελέσματα έρευνας του κ. Γιαννάκη που διενεργήθηκε το 2021, κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid - 19, με διαδικτυακά μαθήματα παραδοσιακών χορών. Στην έρευνα συμμετείχαν 147 άτομα, που χωρίστηκαν σε μια ομάδα παρέμβασης και σε μια ομάδα ελέγχου. Στην πρώτη ομάδα περιλαμβάνονταν όσοι συμμετείχαν στα μαθήματα και στη δεύτερη όσοι δεν συμμετείχαν. Με βάση τις απαντήσεις σε σχετικά ερωτηματολόγια, όλα τα θετικά αποτελέσματα που αναφέρθηκαν νωρίτερα καταγράφηκαν στην ομάδα παρέμβασης.
Επιπλέον, ο ίδιος γνωστοποιεί πως σε ό,τι αφορά τη σωματική υγεία, «οι παραδοσιακοί χοροί βελτιώνουν την καρδιοαναπνευστική αντοχή, βοηθούν στη φόρτιση των οστών μειώνοντας τον κίνδυνο της οστεοπόρωσης, βελτιώνουν τη μυική ισχύ αλλά και τη στατική και δυναμική ισορροπία, προστατεύοντας από τις πτώσεις και τον τραυματισμό από αυτές. Παράλληλα, έχουν θετική επίδραση στην οσφυαλγία και τον πόνο στη μέση, την ισχυαλγία και τον ερεθισμό του ισχιακού νεύρου, πετυχαίνοντας παρατεταμένη ανακούφιση και μειώνοντας ακόμη και τη λήψη φαρμάκων».
Στους πολιτιστικούς συλλόγους, οι άνθρωποι έρχονται πιο κοντά
Όπως στα πανηγύρια και στα γλέντια δινόταν μια ευκαιρία σε γνωστούς και συγγενείς, από κοντινούς ή μακρινούς τόπους, να ξανασυναντηθούν, έτσι και στις διοργανώσεις των παραδοσιακών συλλόγων γνωρίζονται και συναντώνται άνθρωποι από διαφορετικές περιοχές.
«Πρώτα απ' όλα, οι άνθρωποι πιάνονται χέρι με χέρι, κοινωνικοποιούνται, χορεύουν, συνεργάζονται, χαμογελούν μαζί», τονίζει ο καθηγητής Φυσικής Αγωγής και Ειδικός Παραδοσιακού Χορού. Ο ίδιος επισημαίνει ακόμη ότι «στην έρευνα με τα διαδικτυακά μαθήματα παραδοσιακών χορών, συμμετείχαν άνθρωποι από διαφορετικούς πολιτιστικούς συλλόγους, για παράδειγμα από τη Θεσσαλονίκη και τα Γιαννιτσά. Όταν η έρευνα ολοκληρώθηκε, συνέχισαν να συναντώνται αρχικά διαδικτυακά και στη συνέχεια διά ζώσης. Άρχισαν να επικοινωνούν και έγιναν φίλοι ενώ διατήρησαν και τις παρέες τους».
Μαθήματα και στη διασπορά
Οι παραδοσιακοί χοροί αποτελούν σημείο - κλειδί, που ενώνει το παρελθόν και το παρόν, αλλά και την πατρίδα με την ομογένεια. Ο κ. Γιαννάκης αναφέρει χαρακτηριστικά ότι σήμερα πια γίνονται διαδικτυακά μαθήματα παραδοσιακών χορών, με τη συμμετοχή ομογενών από την Αυστραλία, ενώ πολλοί παραδοσιακοί σύλλογοι και φορείς στην Ελλάδα έχουν εντάξει τέτοια μαθήματα στο πρόγραμμά τους, ενώνοντας την ελληνική κοινότητα του εσωτερικού και με τις ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕΔιαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.